КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО

«Унчо тӱс»

Тыгай лӱман выставке 25 октябрьыште Национальный художественный галерейыште почылтын.

Тений кеҥежым Йошкар-Оласе художественный училищын студентше-влак преподавательышт дене пырля Морко районыш пленэрыш лектын коштыныт. Тидлан «Марий Эл Республикын кугыжаныш национальный политикыже» программыже да «Унчо – Финн-угор тӱнян культур рӱдыверже — 2019» проект йӧным ыштеныт.

Пленэр жапыште самырык сӱретче-влак Карман, Чӱкшӧ, Йошкар сер курыклаште, тыгак 2019 ийыште Финн-угор тӱнян культур рӱдывержылан шотлалтше Унчо кундемыште лийыныт. Тиде жапыште чылаже нуно 130 утла пашам ямдыленыт.

Выставкым почмаште тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министр Константин Иванов, Йошкар-Оласе художественный училищын директоржо Борис  Маклашин да тунемме учрежденийын студентше-влак лийыныт.

— Выставкыште паша-влакым ончен лекмеке, кумыл нӧлталтеш да уш дене Морко районысо Унчо кундемыш «миен толат». Тиде села тений Финн-угор тӱнян культур рӱдывержылан шотлалтеш. Унчо села Марий кундемнан мотор верыштыже верланен. Тушто акрет йӱлам арален кодышо, кугезе тукымын йӱлажым, тӱвыражым палыше да тукым гыч тукымыш шуен толшо калык ила. Идалык мучко тушто моткоч шуко мероприятий эртаралтын. Унчо кундем Российын тӱрлӧ регионжо гыч унам вашлийын. Тидын нерген самырык сӱретче-влакын радынаштыштат ужаш лиеш. Жап эрта, а сӱрет-влак курымла дене илаш тӱҥалыт. А тиде чылажат историеш кодеш, — палемден Константин Анатольевич.

— Пленэрыште лу кече лийынна. Шуко пашам ямдыленна. Сӱретыште Морко кундемын моторлыкшым, сылне вер-шӧржым, пашаче да унам вашлийын моштышо калыкшым да молымат ончыкташ тыршенна, — палдара Йошкар-Оласе художественный училищын преподавательже Анна Санникова. — Выставкыште  19 сӱретчын эн сай 50 пашажым ончаш да аклаш луктынна. Нуным графике, живопись, скульптур жанр ден ямдылыме улыт.

Анна Санникова сӱрет сымыктышыште шукертсек палыме. Тудын пашаже-влак тӱрлӧ выставкыште ончыкталтыныт. Ты ганат Анна лу наре сӱретшым выставкыш луктын.

— Пленэр годым икымше гана Морко районышто лийынам. Ты кундем республикнан рӱдолаж гыч пешыжак тораште огыл гынат, тусо пӱртӱс моткоч мотор, поснак Унчо кундемыште лийме шуко жаплан шарнаш кодеш. Ялыште ару, йырваш эрыктыме, пӧрт-влакат чапле, волгыдо тӱсан улыт, — кеҥеж жапыш пӧртылеш самырык сӱретче Анна Санникова. — Тошто марий сурт-печыште, шӱдӧ ияш вакшыште, мардеж вакшыште, тӱрлымӧ студийлаште лийынна. Чылаштыжат моткоч оҥай, шуко уым пален налынна. Такшым тоштерлаште экспонат-влакым янда шеҥгечын веле ончаш лиеш, а Унчо кундемыште тошто марий тувырым, шовырым, шымакшым кучен веле огыл, чиенат ончаш йӧн лийын. Тусо пашаеҥ-влак поро кумылан, полшаш ямде улмышт дене шарнымашеш кодыныт. 

Пӱртӱсыш лектын сӱретлыме художник-влаклан пайдале лийшаш. Тидын шотышто художественный училищын студентше Дана Литвинова тыгерак ойлыш:

— Пленэрыш лекме мыланна творчески кушкаш шӱкалтышым ыштен. Але марте ме районыш лектынат огынал ыле. А ты гана Морко кундемыште мыланна кажне гаяк ялыште кум шагат дене экскурсийым эртареныт: шуко каласкаленыт, ончыктеныт. Мутлан Унчышто лийме годым вакшыште шурным йоҥыштымым эскераш, шокшо ложашым кидыш налын, тамжым тамлен ончымо годым ньогала йывыртенам. Села деч тораште огыл йыргыктен йогышо Шора эҥер воктеке мийымеке, чоным каласен моштыдымо шижмаш авалтен. Ял кӱтӱштат лийынна, ушкалым ниялтен ончашат йӧн лийын. Тидыже мыланем, оласе ӱдырлан, пеш оҥайын чучын. 

Выставкым ончаш Унчо вел гыч ӱмыржо мучко медицине аланыште пашам ыштыше, 80 ийым эртыше Мария Янситовна Николаева лӱмынак толын ыле. Тудат шке шонымыжым тыгерак каласыш:

— Кажне сӱрет радынаже лишыл да шерге, вет тушто – йӧратыме Унчо кундемын мотор пӱртӱсшӧ, чолга калыкше. Сӱан пайрем йӱлам ончыктышо фестиваль годым ӱдыр-рвезе-влакын пӱртӱсыштӧ пашам ыштымыштым, поснак Алевтина Кириллован портретшым сӱретлымыштым эскераш оҥай ыле. Унчышто моткоч шуко пайрем Янык памаш воктене эрта. Но самырык художник-влак кокла гыч тудым иктат сӱретлен огыл витне.

Икманаш, пӱртӱсыш лектын кошташ да чон йодмо пашам шукташ кеч-кунамат пайдале, вет яндар, свежа южышто уш-акыл яндарештеш, паша кумыл вияҥеш да каналташ йӧн лектеш.

Ӱдыр-рвезе-влаклан, чынжымак, Морко мландыште пеш келшен. Тидым ме   пленэр жапыште ямдылыме фильмышт гоч ужын кертна.

А.БАЙКОВА.

М.Скобелевын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий