МЕР ИЛЫШ ДА ЙӰЛА

Тӱрлӧ тӱсан Марий Эл: грузин-влак унам юмо семын ончат

Республикысе Марий тӱвыра рӱдерын эртарыме «Калыксий-2018» фестивальже вийым налеш. Тудым Йошкар-Оласе «Парус» кафеште республикысе грузин общине шуен.  Нине грузин-влак ынде ятыр ий марий кундемыште илат гынат, шке калыкыштын койышыштым, тӱвыраштым, йӱлаштым, кочкышыштым арален толыт. Кушто ме тудын дене эше палыме лийын кертына ыле! Сандене организатор-влаклан тыгай мероприятийым  эртырымыштлан таушташ гына кодеш. Политик кӱкшытыштӧ кеч-могай умылыдымаш лектеш гынат, верлаште ты але вес калыкын еҥже-влаклан садак пырля ваш келшен, икте-весым пагален да шотлен илыман. А Марий Элыште  100 утла тӱрло калык ила. Кажныжын шкежын историйже, тӱвыра поянлыкше, йӱлаже… Таклан огыл Марий Элын Тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствыже, тыгак «Российсе марий-влак» федерал калыкле-тӱвыра автономий ты фестивальым эртарымым сайлан шотленыт. Чаманен каласыман, грузин калык кочкыш дене палдарымаште нунын ик енжат уке ыле.  Но фестивальын комиссийышкыже ушымо тӱрлӧ калык обшинын вуйлатышыже-влак чылан гаяк лийыныт. Тыгак грузин-влакын пелашышт, шочшышт толыныт. Нунын дене вашмутланымаш мыланна, журналист-влаклан, грузин калыкын ойыртемже дене утларак палыме лияш йӧным ыштен.

Грузин-влакын кеч-могай пайремыштым пагалыме еҥ — тамада — вӱда. Тудын рольжым тыште Леван Бадурашвили шуктен.  Грузин пайрем чаркамут деч поснат нигунам ок эрте. Но тудым ойлымо посна радам уло:  ончыч юмо, вара шочмо эл, кумшо тостым вера, нылымшым ӱшан, визымшым ӱдырамаш да тулеч моло верч пелештат. Тоштыеҥ-влакымат уштат, но марий калык семын чаркам пералтыде огыл, илыше еҥ верч семынак пералтен подылыт. Мо оҥайже: кажне тостлан пӧръеҥ-влак шогалыт,  а ӱдырамаш-влак шинчышаш улыт.

Мероприятийым республикысе Марий тӱвыра рӱдер вуйлатыше Наталья Пушкина почын. Тудо чылашт дене палымым ыштен, фестивальыш ушнымылан  тауштен да грузин общинын ик эн чолга еҥже Мераб Беришвилилан фестивальын участникше улмым пеҥгыдемдыше сертификатым да шарнымашан пӧлекым кучыктен. Вара марий йӱла почеш кинде-шинчалым авызлен ончаш темлен.

Грузин калык унам вашлияш моткоч йӧрата. Тудым юмо семынак онча, эн тутло кочкышыж дене сийла. А фестиваль кечылан грузин-шамыч  шкеныштын ойлымышт семын «супра» ӱстел чесым погеныт. Тидыже грузин калыкын унам ончымо акрет йӱлаже лиеш.

Пайрем ӱстел тӱрлӧ чес дене пушланен: эларджи, сациви, кӱктымо сӧснаиге, пхали да тулеч моло. Поснак кугу падыраш дене пӱчкеден шындыме сулугуни сыр ӧрыктарыш. Грузин вате-влакын умылтарымышт почеш, оза унам мыняр пагала, тунар тудо сырым кугунрак пӱчкеден шында. Грузийын кажне кундемыштыже тӱрлӧ сырым ыштат. Сыр дене ыштыме «чын» хачапуриат йӧршеш вес таман улмаш. Шолтымо да вара туржмо немыч пурсам  тӱрло специй дене варыме лобиошт, грецкий пӱкш да баже соусеш кӱктымӧ кӱркашт (сациви) моткоч келшышт.

Шашлыкым ме чыланат йӧратена, но грузин-влак тудым вес семын мцвади, маныт. Грузин кухньышто шуко пакча-саскам кучылтыт, ӱстембаке шинчалтымымат, свежамат шындат. Тӱрлӧ шылым шолтат, кӱктат. Вольыкын, кайыквусын  кӧргарвержымат тӱрлӧ специй дене кӱктат.

Специй шотышто поснак ӧрыктарышт. Нуно соусым свежа продукт гыч веле ыштат да кажне кочкышлан темлат. Мутлан, ткемалим налаш. Тиде — сливе, чеснок, кинза, пӱртньык гыч ыштыме шопо да лачка соус, шыл кочкышлан темлалтеш.  

Грузий сай кукшо аракам ыштыме дене чаплана. Могай гына сортым огыт ыште: ойлен, йылмет тодылат! А пеҥгыде арака гыч виноград куча дене ыштыме чачам подылыт улмаш.  

Чес дене пырля уна-влакым эше грузин муро да сем дене «сийленыт». Иктаж латныл ияш рвезе Лука Русишвили грузин калык семӱзгар-влак — пандури да саламури — дене моткоч сайын шоктыш. «Сулико» мурымат колна, грузин куштымашымат ужна. Унала толшо марий-влак марий мурымат вашешышт йоҥгалтарышт. Икманаш, пайрем пеш поро шӱлышеш эртыш, уна-влакат тауштымо дене пырля оза-шамычлан пӧлекым кучыктышт. Икте раш: тыгай пайрем калык кокласе кылым пеҥгыдемдаш чынжымак полша.

С.Носова.
Р.Николаеван фотожо. 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий