19 октябрьыште Марий Элын тазалыкым аралыме министрже Марина Панькова регионыштына у коронавирус инфекций дене кылдалтше сӱрет нерген радамын каласкален. Мом ойлымыжым тыландат, газетнан йолташыже-влак, лудаш темлена да шотыш налаш йодына.
Тӱшка иммунитет. У коронавирус инфекций дене чыла еҥ черланен кертеш. Пандемий мыйым ок логал, ӧрдыжеш кода манме шонымаш йоҥылыш, поснак – иммунный лончын моткоч вичкыж улмыжо, пашам ыштен кертдымыж годым. Пандемий годым 20, 40, 60 огыл, а 80 процентан да тылеч кӱжгӧ лончо гына пашам ышта. Тунам гына мемнан кокла гыч ала-кӧ черланыме деч утлен кодын кертеш. Марий Элыште кызытеш тыгай лончо уке, сандене чыла еҥлан умылаш кӱлеш: тиде инфекций дене руш рулеткыла модаш огеш лий.
Йоча-влак. Чаманен палемдем, коронавирусын нылымше толкынжо самырык тукым ден йоча-влакымат ӧрдыжеш огеш кодо. Таче Йоча республиканский клинический больницыште 34 йоча эмлалтеш, нунын кокла гыч 10 пациентын кок вел шодыжат пуалын. Тыгайже тымарте лийын огыл ыле. Коронавирусын тылеч ончычсо толкынлаштыже икшыве-шамычын черышт ОРЗ да бронхит семын эртен.
Мӱшкыран ӱдырамаш-шамыч. Нунылан шкем утларак аралаш темлем. Эртыше арнян коронавирусан кандаш ӱдырамаш азам ыштыш. Кызыт ковидный госпитальыште йочам вучышо 10 ӱдырамашым эмлена. Ме нуным Перинатальный рӱдерыш кусарен огына керт, сандене азам Медведево районысо рӱдӧ больницыште ышташышт логалеш. Чаманен палемдем, аван у коронавирус инфекций дене черланымыже йочан тазалыкыштыже кузе палдырна – таче нигӧ нимом каласен огеш керт. Сандене мӱшкыран ӱдырамаш-влакым шуко еҥ улман верлам кораҥын кошташ ӱжам. Республикыштына маске дене пайдаланыше-шамыч пеш шагалын улыт. Тидымат шотыш налын, шкендамат аралыза, шӱмда пелен иланыше йочаданат тазалыкшылан лӱдыкшым ида ыште.
Вирусан инфекцийын клиникыже. «Неле» пациент-влак шукемыт да шукемыт. Таче COVID-19 дене черланыше пациент-шамычын чумыр чотышт гыч 18 процент еҥже – лачак тиде радамыште. Арня ончыч тиде цифр 13-14 процент коклаште лийын. 56 черле шодым искусственно вентилироватлыме йӧн дене шӱла, да нунын, паремын, йол ӱмбаке шогалмышт шотышто нимогай ӱшан уке. «Нелылан» шотлалтше ик пациентым ончен да эмлен лукташ кокла шот дене 260 тӱжем гыч 1 млн. теҥге марте кучылталтеш. Нылымше толкынын вирусшо мо дене ойыртемалтеш? Писын вияҥмыж дене. ОРЗ, грипп гай инфекцийым ушештарыме клиникыж дене. Моткоч писын шарлымыж дене. Кок вел шодымат авалтымыж дене. Таче ковидный стационарлашке кок вел шодынат пуалмыж дене орланыше черле-влакым веле пыштена. Молыжо мӧҥгыштӧ амбулаторный йӧн дене эмлалтыт.
Койко фонд. Республикыштына у коронавирус инфекций дене черланыше-шамычым эмлаш лу инфекционный стационарыштыже 1875 койкым ойырымо. Таче мыланна Козьмодемьянск район-влак кокласе больницын азам ыштыме отделенийжым петыраш, тудым инфекционныйыш савыраш логале. Да кызыт чыла ӱдырамаш азам Йошкар-Олаште, Перинатальный рӱдерыште, ышта. Эше 60 койкым Волжск оласе рӱдӧ больницыште почна. Ме ынде пытартыш резервнам кучылтына. Йошкар-Оласе городской больницыште 140 койко гыч тӱҥална, таче тыште – 410 койко. Гастроэнтерологический, урологический, нейрохирургический отделенийлам ковидан черле-влакым эмлаш келыштарышна, рекреаций, столовый да ординаторский-влакымат айлышна. Больнице кызыт экстренный полышым веле пуа. Плановый полышым Волжск оласе рӱдӧ больницат пуымым чарнен, а Йошкар-Оласе 1-ше №-ан медико-санитарный часть ден Республиканский клинический больнице тиде пашам ужашын гына шуктат.
Вакцинаций. Тӱшка иммунитетым ыштыме йӧн икте гына – тиде прививке. Республикыште вакцинат, прививкым ыштыме пункт-влакат ситышын улыт. Вакцинироватлалтше-шамыч черланат мо? Да, черланат. Прививкым ыштыктыше-влакын чумыр чотышт гыч – кум процент ужаш. Но вакцинын колымо деч утарен кодымыж нерген уэш-пачаш ойлымына – факт. ИВЛ-аппаратыште кийыше да больницыш неле состоянийыште пыштыме 281 черле коклаште вакцинироватлалтше еҥ иктат уке. Прививкым ыштыктыше еҥын шодыжо пуалеш гынат, пневмоний умбакыже огеш вияҥ, пациент черым куштылгын чытен лектеш да косаж денат огеш орлане. Калыкым улнаш огыл ӱжам. Республикыштына у коронавирус инфекций дене кылдалтше сӱрет моткоч начар. Чер дене кучедалашлан регионын бюджетше гыч шагал огыл окса кучылталтеш.
Кадр. Прививке кампанийым кӱлын эртарашлан доктор-влакым поликлиникыла гыч налаш логалеш. Аҥысыр специальностян врач-шамычын приёмыштым чарен шогалтыме. Нуно арняште шым кече да сутка мучко медицине полышым пуышо ковидный госпитальлаште пашам ыштат. Поликлиникылашке полышым йодын толшо-шамычын чотышт кок пачаш кугемын. Фильтр чыла пациентым приниматлен огеш керт. Медицине пашаеҥ-влак кокла гыч 90 процент ужашыже COVID-19 деч прививкым ыштыктен гынат, нунат черланат, вет инфекций дене моткоч чак да чарныде гаяк пашам ыштат. Калык тыгай неле ситуацийыште санитарно-эпидемиологический правил-шамычым шотыш налдымыжым ончыкта.
М.ИВАНОВА
