Марий самырык театрын художественный вуйлатышыже, Россий искусствын сулло деятельже Олег Иркабаевын лӱмжӧ театр искусствышто шукылан палыме. ГИТИС деч вара режиссёр пашажым тудо М.Шкетан лӱмеш Марий драме театрыште тӱҥалын. Тиддеч вара икмыняр театрыште пашам ыштен ятыр спектакльым сценыш луктын. А Олег Геннадьевич Марий самырык театрыште, ынде кумло наре ий чон йодмо пашажым шукта.
14 мартыште О.Иркабаев 65 ияш лӱмгечыжым палемда. Тидын вашеш юбиляр дене вашлийын, тӱрлӧ нерген мутланышна.
— Самырык жап — эн волгыдо, ушеш кодшо пагыт. Тендан тунемме жап гыч мо эн чот ушеш возын але кӧн ой-каҥашыже лакемалт кодын?
— Кажне туныктышым колыштмо, кажныж деч сайжым, кӱлешанжым налме, шарнен кодмо, сандене ала-кӧжым посна палемдашат ом тошт.
— Шочмо суртышто илыме пагыт гыч мо Тендан чондам кызытат ырыкта?
— Шарнымаш. Чаманен каласыман, ача-авай уке улыт, но шочмо суртышто шешке ила. Пошкырт кундемышкем кажне кеҥежым миен толашак тыршем. Мӧҥгыштӧ лийме годым ял йыр коштын савырнаш йӧратем: эн ончычак Кульчувай ял могыр курыкыш кӱзем, тушеч ялем ончем. Тиддеч вара Утымбай, Измар, Кужнур,… вара Кугу Соказа вел гыч Тымбай ялышкем пурем. Шочмо кундемын пӱртӱсшым ончен савырнаш — кугу пиал. Тыгодым чарайолын куржталме пагыт ушыш пура: кузе ме памаш вӱдым йӱаш воленна, пӱяште юарлен йӱштылынна, мӧрым поген кочкынна…
— Жапше годым те Шкетан лӱмеш Марий драме театрыште пашам ыштенда, варажым тушеч каенда. Тидым ышташ куштылго лийын мо?
— Шкетан лӱмеш театр деч вара Тулышто, Ставропольышто спектакль-влакым шынденам. Икмыняр жап гыч Руш драме театр гыч Георгий Константинов ӱжын да толынам. Ик ий режиссёрлан ыштымеке, Марий самырык театрым чумырымо нерген мут лектын да тышке толынам.
— Режиссёрын пашаже спектакльым шындыме дене веле огыл…
— Ӱмырем мучко мый театрым чоҥем. Чоҥем оралтым огыл, а сай коллективым… Калыклан келшыше, оҥай театрым ыштынем. Тышке толшо-влак чоныштлан, ушыштлан пайдам налышт шонем. Театр айдемылан чон эҥертыш лийшаш, а тидым мучаш марте нигунам ыштен огына шукто, вет илыш ик верыште ок шого, эре уым, весым йодеш. Кажне жапын – шке йодмашыже: иктым ыштет, весым вашталташ жап шуэш. Тыге кажне гана у ошкылым ышташ кӱлеш. Тиде – мучашдыме корно, тудын дене каяш да каяш кӱлеш, кумыл гына ынже йом.
Вес могырым ончалаш гын, театр — тиде труппо. Тидын дене ме кугешнен кертына: мемнан артист-влак тӱрлӧ фестивальыште сеҥышыш лектыт, лауреат лӱмым налыт… Мемнан труппо — ик эн виян, шонем. Но тидын годымак ме эре тудым пойдарышаш, у вийым ешарышаш улына. Тидлан кӧра Палантай лӱмеш культур да искусство колледжыште кажне ныл ий гыч актёр курсым погена да шкенан театрлан нуным ямдылена.
Марий самырык театр нимо деч посна манме гай Руш театрын куд пӧлемыштыже пашам ышташ тӱҥалынна. Тунам ик кече, театр каныме годым, спектакльым сценыште модын кертынна. А варажым Курчак театрыште, тыгак Ленин лӱмеш культур полатыште, Палантай уремыште верланыше кинолекторийыште верым ойыреныт ыле. А кызыт ынде вич ий шкенан оралтына уло, но вашке тудат у тӱсым налшаш. Уэмден олмыктымо паша федеральный программе почеш шукталтшаш. Чоҥымо паша 2024 ийыште мучашлалтшаш. Тугеже театрнан вес юбилейжым у полатыште пайремлаш тӱҥалына. Виян труппо, чапле полат, сай спектакль-влак – театрын тиде негызше веле. Тугеже нуным эшеат пойдараш, вияҥдаш кӱлеш.
— Могай илыш девиз дене иледа?
— «Мо кӱлеш тудым ыште. Мо лиеш, тудо лиеш» тиде шомак мылам моткоч келша, вет илышыште ме иктаж кӧлан йӧраш тӧчен огыл, а чон йодмо почеш, яндар чон дене, чыла моштымашым, вийым пыштен пашам ыштышаш улына. Тунам веле сай лектышыш шушаш лиеш.
— А кушеч Те илаш, пашам ышташ вийым налыда?
— Шочмо мландыште лийме годым чонышто ласка, каньыле. Тиддеч посна ече дене кошташ йӧратем. Спортын тиде видшылан изинекак шӱмаҥынам. 9-10-шо классыште тунемме годым Чорай йоча спорт школыш коштынам. Школ пелен командыште лийынам. Армийыштат ече дене куржталынам, ротышто эреак икымше верыш лектам ыле. Варажым институтышто ныл ий тунемме годымат вузын чемпионжо лийынам. Кызытат ече дене кошташ йӧратем. Такшым рушарня еда уныкам дене ечыгорныш лектына ыле, но тений ала лум шагаллан кӧра, ала… ече ӱмбаке шогалын омыл. Тыгайже илышыштем ик ганат лийын огыл ыле. Чодыраште коштмо годым ме каненна, чайым йӱынна, пелен налме чесым тамленна…
— Мыняр уныкан улыда?
— Визыт, а пеленемже кумытын улыт. Кугуракше дене Курчак театрыш, кинотеатрыш кошташ йӧратена.
— Икымше йӧратымашда кунам лийын?
— 17 ияш годым, Пошкырт кундем гыч Йошкар-Олашке тунемаш толмо жапыште. Ик ий тудын дене келшенна ыле, варажым мыйым армийыш наҥгайышт.
— Миллионым модын налыда гын, мом ыштеда ыле?
— Кумдарак у пачерым налам ыле, уке гын кызыт ик пӧлеманыште шыгырын чучеш.
— Пиал — мо тудо тугай? Шкендам пиаланлан шотледа?
— Пиалан улам. Пиал — тиде йӧратыме паша. Айдеме илышыште эн тӱҥлан садак пашам шотла, вет эн кужу жапым ме тушто эртарена. Паша деч посна айдеме иленжат огеш керт. Паша шке шонымашым илышыш шыҥдараш полша. Пиал — тиде еш. Еш деч посна илыш илыш гай огыл. Айдемылан эн тӱҥжӧ мо кӱлеш? Йӧратыме паша, еш, йолташ, родо-тукым…
— Олег Геннадьевич, йодышем-влаклан вашештымыланда пеш кугу тау. Тендам лӱмгечыда дене саламлена да пеҥгыде тазалыкым, кужу ӱмырым, пашаште у кӱкшытыш шуаш тыланем. Тек чыла шонымашда шукталтеш!
— Тыландат тау.
Алевтина БАЙКОВА
Авторын фотожо.