2019 ийыште Россий президент Владимир Путинын кӱштымыж почеш тений икымше гана «Тӱвыра» национальный проект илышыш шыҥдаралташ тӱҥалын. Тидын шотышто кодшо кечылаште республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрже Константин Анатольевич Иванов дене мутланышна.
Нацпроект полшымо дене республикысе районлаштат вашталтышым шижаш тӱҥалыт. Министр чылаже вич направленийым палемдыш.
Икымше. Ял шотан илем кумдыкышто клуб семын койшо тӱвыра да каныме учреждений-влакым ышташ (олмыкташ) да муниципальный библиотеке-шамычым вияҥдаш чыла йӧным ышташ.
Тиде направлений дене 2019 ийыште мемнан республиклан федеральный бюджет гыч 42,69 млн.теҥге ойыралтеш. Шийвундо республикысе вич культур пӧртым уэмдаш кучылталтеш. Лишыл жапыште Курыкмарий районысо Виловат, Морко районысо Кужер, Шернур районысо Лажъял, Юрино районысо Йӱркына да Марий Турек районысо Карлыган тӱвыра пӧртлаште тӱзатыме паша тӱҥалшаш.
Кокымшо. Регионысо да районласе культур учреждений-влакым уэмден ышташ грант.
17 январьыште Россий Культур министерствыш 2020-2022 ийлан федеральный бюджет гыч 139 миллион утла теҥгем да республикысе бюджет гыч 59 миллион утла теҥгем ойыраш йодмашым колтенна. Туддене 2021 ийыште культур пӧрт-влакым Юрино посёлкышто, Морко районысо Унчо селаште да Медведево районысо Руэм посёлкышто чоҥаш шонена.
Кумшо. Культур учреждений-влаклан автотранспортым ситарымаш.
2021-2022 ийлаште 13 автоклубым налаш палемдыме. Кажныже 5 миллион теҥгеш шуэш. Автоклуб-влак жаплан келшыше аудиооборудований дене келыштаралтше лийыт, а тыгайышт тӱрлӧ вере концертым, йоча-шамычлан тӱрлӧ мерприятийым эртараш йӧнан улыт. Вер гыч куснылшо автотранспортышто интернетат лиеш, сандене тӱрлӧ культур проект-влакым онлайн йӧн дене эртараш шотлан толеш.
Нылымше. Йоча музыкальный, художественный, хореографий, искусство школ ден училище-влакым кӱлеш семӱзгар, кӱлеш материал дене пойдараш.
Россий Президент Владимир Путинын кӱштымыж почеш Марий Элыш 18 пианином республикысе 18 йоча искусство школлан кондымо. А 2020 ийыште федеральный бюджет гыч эше 16 миллион наре теҥгем ойыраш палемденыт. Тудын дене 3 тунемме учреждений музыкальный семӱзгар дене пойдаралтшаш. Эн ончычак концерт рояльым И.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыш кондышаш улыт.
— Андрей Эшпай лӱмеш кугу концерт залыште олмыктымо паша ышталтын, зал моткоч йоҥгыдо да волгыдо лийын, акустике сай, а профессиональный сай семӱзгар уке, — палемдыш министр К.Иванов.
А 2022 да 2023 ийлаште 5 йоча сымыктыш школлан да училищылан 16 миллион наре теҥге ойыралтеш.
Визымше. «Культур» национальный проектын ик эн тӱҥ цельжылан, поснак тӱвыра пашаш шукырак граждан-влакым кумылаҥдымаш шотлалтеш. 2018 ийыште республикысе культур министерстве «Кугу афише» проектым илышыш шыҥдарен. Тачысе кечылан 2019 ийын икымше кварталжыланат тыгай афишым ямдыленыт. Тудо профессиональный театр коллектив-влаклан районлашке эн сай спектакльыштым лукташ йӧным ышта.
— Национальный проект полшымо дене библиотеке-влакымат вияҥден колтымо паша шукталтшаш. 2020 гыч 2024 ий марте республикыште 22 модельный библиотекым ыштышаш улына. Проектын офисшым Чавайн лӱмеш национальный библиотекыште вераҥденна. Тудым книгагудо вуйлатыше Ирина Витальевна Щеглова вуйлата. Проект конкурс семын эрта. Кызыт тӱрлӧ район гыч йодмаш-влакым вучат, — рашемдыш культур министр. – Ныл ий жапыште кажне библиотекылан 5 гыч 10 миллион теҥге окса ойыралтеш.
Национальный проект деч посна Марий Элын 100 ияш лӱмгечыж вашешат шуко проект илышыш шыҥдаралтеш. Мутлан, С.Чавайн лӱмеш национальный книгагудым тӱзатыме паша шукталтын, лишыл жапыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште, Юринысе Шереметьевмыт замокышто олмыктымо паша тӱҥалшаш, тыгак Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийым 2021 ийлан чоҥен шуктышаш улыт. Волжск олаште «Родина» кинотеатрым уэмден олмыктымо деч вара Йоча сымыктыш школ пашам ышташ тӱҥалшаш.
Пайрем кечын
25 март – тӱвыра аланыште пашам ыштыше-влакын кечышт.
Тидын вашеш Благовещенье башньыште «Поликультурная карта» выставке почылтеш. Ты гана тудо Курыкмарий районлан пӧлеклалтеш. Тиддеч вара Тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерстве кумдаҥдыме коллегийым эртара. Ты гана культурышто пашам ыштыше-влак Я.Эшпай лӱмеш кугу концерт-залыште чумыргат.
Кечывал деч вара С.Чавайн лӱмеш национальный библиотекыште олмыктымо деч вара конференц залым почыт, а вара культур пашаеҥ-влакын пайремышт Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште эрта.
— Тений икымше гана районысо ден оласе культур пашаеҥ-влак пырля пайремыш чумыргена. Тушто эн сай пашаеҥ-влакым саламлена, чапле концертым ончена, — рашемдыш Константин Иванов.
А.Байкова
