УВЕР ЙОГЫН

«Мый нуным эре чаманенам»

Марий Эл Республикым вуйлатыше Александр Евстифеевын тӱҥалтышыж почеш стартым налше «Марий Элыште илымем дене кугешнем» проект кышкарыште регионнан ялозанлык, промышленность, образований, тӱвыра да моло аланлажым вияҥдымашке надырым пыштыше, илышышт да пашашт дене кугешнымашым лукшо еҥ-влак дене умбакыже палдарена. Таче ме неле илыш ситуацийыш логалше, социально лӱдыкшӧ ешыште кушшо йоча-влаклан лым лийде полшен шогышо Татьяна Кузнецова нерген каласкалена.

Звенигово районысо Таир ер серыште посёлко, психоневрологический интернат, йоча лагерь, каныме базе, унагудо-влак дене пырля руш йылме дене моткоч ныжылгын йоҥгалтше «Журавушка» социально-реабилитационный рӱдерат верланен. Тыште неле илыш ситуацийыш логалше, социально лӱдыкшылан шотлалтше ешла гыч тӱҥ шотышто 3 гыч 10 ияш марте ӱдыр-рвезе-влак илат да шинчымашым погат. Рӱдерыш логалше икшыве-шамыч пеш изи улыт, туге гынат тиде кӱчык илыш корныштышт шагал огыл нелылык ден торжалыкым ужыныт. А тыште… пуйто кокымшо ешыштышт улыт: кугыжаныш велым ойырымо чыла шотыштат йӧнан пачерыште илыме, тамлын кочмо-йӱмӧ, шкешт гаяк кочо пӱрымашан ньога-влак дене таҥлалтын, иза-шольо, ака-шӱжар гай келшыме, чылажымат лош пайлыме деч посна, кажныже лачшымак тудын верч азапланымым, тыршымым веле огыл, тыгак лачшымак тудым йӧратымым, чаманымым шижеш да ала-кӧлан кӱлмыжым умыла. Нелылыкыш логалше икшыве-шамыч дене кылым муын моштымо шотышто поснак рӱдерын социальный педагогшо Татьяна Александровна ойыртемалтеш.

Икшывын праважым аралыме теме дене шуко тӱрлӧ конкурсышто участвоватлыше да сеҥышыш лекше, «Социальный обслуживаний тӧнежын эн сай пашаеҥже» лӱмым, «МАРИЯ» ончаш налме еш-влакын ассоциацийышт» регионысо мер организацийын, Йошкар-Ола да Марий епархийын социальный служений пӧлкажын тауштымашан серышыштым, Марий Эл Социальный аралымаш министерствын, Кугыжаныш Погынын, Россий Федераций Здравоохранений да социальный вияҥмаш министерствын Чап грамотышт дене палемдалтше, закон почеш шукертак пенсийыште улшо Татьяна Кузнецова кажне паша кечын эрдене Йошкар-Ола гыч Таир посёлкыш, кастене мӧҥгешла – чылаже 100 км кутышым – кудалыштмыж годым кокланже «Сита, очыни. Канаш каем…» манынат шоналта… Но рӱдерысе йоча-влакын шӱм вургыж вучымыштым шижын, ваштарешыже куржын миен, вуйыштым кӧжӧ эрдышкыже, кӧжӧ оҥышкыжо, кӧжӧ вачышкыже пыштен, чон пытен ӧндалмыштым, почешыже кече мучко гаяк шӱраҥыштын коштмыштым, кастене, шӱлыкаҥын, кидым рӱзен, шинчавӱд йӧре ужатымыштым ужын, семынже «Ой, уке!.. Мый тендам коден каен ом керт» манеш.

Татьяна Александровнан нимучашдыме поро да ласка шинчаончалтышыжым ужын, тыматле койышыжым эскерен, шыман мутланымыжым колыштын, кугу ойгыш логалше айдеме эрласе кечылан ӱшаным налеш, а кӱ чонан – шула, очыни…

– Профессием дене руш йылме ден сылнымутым туныктышо улам, социальный педагоглан лӱмын тунемын омыл… А туныктышын пашажым молан ойырен налынам, палынеда? – Татьяна Александровнан педагог корныш шогалме амалже оҥай лият, каласкалымыжым колышташ пӱкеныш йӧнлын шинчым. – Изиэм годым йочасадыш коштын омыл, сандене икымше классыш кызытсе икшыве-шамыч семын огыл, а лудын, возен, шотлен моштыдымо каенам. Икымше туныктышем, Наталья Ивановна Медведевам, ӱмырем мучкылан шарнен кодынам. Тудо мыланем Юмо гай чучын: чыланнам ик семын порын вашлийын, чыланнам ик семын сайын туныктен. Школышко лудын, возен, шотлен моштыдымо толынам гынат, вараже визытан оценкылан гына тунемаш тӱҥалынам. Икана Наталья Ивановнан ӱдыржӧ мане: «Тунемаш тыршымыланда авам тендам моткоч пагален… Классыште диктантым возымыда годым тудо мыланем тендан тетрадьдам образец семын пуа ыле, да мый тудын почеш моло тунемшын пашаштым тергенам».

Икымше туныктышем ончен, мыйынат тудын гаяк лиймем, школышто пашам ыштымем шуын. А тиде кумылем кугурак класслашке шумына годым руш йылме ден сылнымутым туныкташ толшо самырык ӱдыр эшеат вияҥден. Тудын оҥайын каласкалымыжым ме, йоча-влак, манмыла, умшам карен колыштынна. Тыге, луымшо классым тунем пытарыме деч вара ик рвезе дене Марий кугыжаныш университетын историй-филологий факультетышкыже руш йылме ден сылнымутым туныктышылан шинчымашым погаш пурышна. Тиде тунемме заведенийым почмо 1972 ийыште лийын… Мо ӧрыктарышыже да кумылым нӧлтышыжӧ: туныктышына мыланна серышым колтен. «Руш йылме ден сылнымутым туныктышын специальностьшым ойырен налмыланда моткоч куаненам…» – возен тудо.  

Ойырен налме специальность дене школышто икмыняр жап ыштенам, но ешаҥмеке, икшыве-шамыч шочмеке, кызытсе Православный рӱдер олмышто верланыше Йошкар-Оласе 1-ше №-ан ясле-садыш воспитательлан кайышым. Тушто лу ий ыштышым… Умбакыжат, можыч кызытат пашам ыштем ыле, но верысе меценат-влак, олмешыже вес полатым чоҥаш манын, тудым петырышт. Пашамат муаш сӧрышт, но ала-молан нимом ышт темле. Ӱдыр-шамыч Калыклан паша верым ситарыме рӱдерыш кайышт, а мыйын йоча-влак дене кылдалтше профессием вашталтымем шуын огыл… «Шокшо пӧрт» социальный приютым почмо нерген кольым… Тыгай сай лӱман… Тулык, ача-ава ончымо деч посна кодшо икшыве-шамычлан… А мый нуным эре чаманенам… Тушко воспитательлан каяш шонен пыштышым.

Приютын икымше директоржо, тале энтузиаст Алевтина Михайловна Седых мыйым порын вашлие да мане: «Воспитательна-влак ситат, социально-правовой пӧлкаш социальный педагоглан толыда мо?» Йочасад деч вара тиде специальность мыланем чылт у ыле… «Тӧчен ончем», – маньым. Теве ынде коло нылымше ий «тӧчем», – шыргыжеш Татьяна Александровна. – А вара «Шокшо пӧрт» приютым петырышт да ийготыш шудымо йоча-влаклан палемдалтше «Журавушка» социально-реабилитационный рӱдерыш ушышт… Паша келшыш, тудым уло чонем дене йӧратен шындышым. Тидымат умылышым: социальный педагогын пашаже воспитательын деч оҥайрак, вет мый йоча-влакын праваштым аралем!

Татьяна Кузнецован пашаш толмо ийын рӱдерыш купышто мумо йоча-влакым конденыт. Нуно пире гай ир лийыныт: пырля шинчын кочкаш гала, кочкышым ӱстембачын писын гына руалтен налыныт да кровать йымак шылыныт…

– Нуным, манмыла, ырыктенна, айдемылан ӱшанаш туныктенна, чонышто мом кучымыштым луктын каласаш кумылаҥденна… А кузе нуно почылтыныт! – эртыше жапым шинчавӱд йӧре шарналтыш Татьяна Александровна. – Мый вет рӱдерыш кондымо кажне икшыве дене шинчаваш мутланем, можым-кузежым изин-изин, эркын-эркын чыла гаяк рашемдем. Тыгак нунын документыштым: шочмо нерген кагазым, СНИЛС-ым, медицине полисым – угыч погем. Ача-авашт дене кылым ыштем, нунын дене илышыштым вашталташ, йочаштым ешыш налаш кӱлмӧ нерген мутланем, кертмем семын аракам йӱмӧ деч эмлалташ, пашаш пураш полшем. Йочан праважым аралаш судышкат коштам…

Таче опытан педагогын чонжо «Журавушка» рӱдерын Йошкар-Ола деч веле огыл, тыгак Кокшайск тракт деч тораштырак верланымыжлан, посёлкыш шонымо да кумыл лекме семын миен кертдымылан кӧра ача-ава ден икшыве-влак кокласе кылын лушкен толмыжо тургыжландара. Тидымак умылтарен, Звенигово район администраций вуйлатышын алмаштышыже Н.Козлова дене шукерте огыл вашлиймыж годым посёлкыш автобусым колтымо йодышым нӧлталын, но… Сай вашталтыш кунам лиеш, иктат ок пале. Нелылыкыш логалше (ача але ава илыш гыч каен, тӱҥ пукшышо паша деч посна кодын, шкет ава эмлымверыш возын, илыме верым тӱрыснек олмыкташ тӱҥалме да тулеч моло) еш-влакым шылталаш огеш лий: ача-ава-шамыч шочшышт дене кылым кучашак тыршат, Чебоксарыш монь кудалыштше автобус дене огыл гын, рӱдерын транспортшо дене толыт, чӱчкыдын йыҥгыртат, костенечымат пуэн колтат… А теве социально лӱдыкшӧ еш-влак шотышто сӱрет пеш томам: тӱҥ шотышто пашадыме ача-ава-влак йӱын, мушкындо дене веле огыл, эсогыл кӱзӧ-товар дене кредалын орланат гын, йочашт нерген шоналташ жапым муыт гала… Корно кужу, жап шыгыр, тыгак пайдаже шагал гынат, Татьяна Александровна тыгай ешыш миен толашак тырша, тидлан каныш кечыжымат огеш чамане.

– Эн чотшо рӱдерышкына шкенан выпускникна-влакын шочшышт логалме случай кумылым волта: нине ача-авам чын корныш шогалтен кертын огынал лектеш… – кумыл волен манеш Т.Кузнецова. – Но ме эре еш, икшывым ача-авалан пӧртылтымӧ верч улына. Тиде – мемнан тӱҥ пашана. Йоча судын пунчалже почеш ача-ава ончымо деч посна кодеш гын, тудым ешыш налаш темлена. Тений 1 апрельыште ик рвезым ешыш нальыч – тидыже мыланна моткоч куанле событий.

Галина Ярцева, «Журавушка» рӱдерын директоржо (снимкыште):

– Ме образований, социальный вияҥмаш огыл, а йоча чоным арален кодымо аланыште тыршена, манаш лиеш. Шкат паледа, рӱдерышкына сусыргышо чонан ӱдыр-рвезе-влак логалыт, сандене социальный педагог-шамычлан нуным «ылыжтыме», тыгак йоча ден ача-авам ваш ушышо кылым мумо, икшывым ешыш пӧртылтымӧ шотышто чот тыршаш кӱлеш.  

Кызыт регионыштына демографийым саемдыме, ешын акшым нӧлтал колтымо пашалан кугу тӱткыш ойыралтеш. Чаманен палемдем, пытартыш жапыште ешын статусшо палынак лушкен. А мемнан социальный педагогна-шамыч ты шотышто лым лийде тыршыше специалист улыт.

Социальный педагог – тиде специальность огыл, тиде призваний, молан манаш гын нелылыкыш логалше йочан пӱрымашыжым, ойгыжым чыланжак огыл шке чон вошт колтен кертына. А Татьяна Александрова Кузнецова гоч рӱдерыш логалше чыла йоча эрта. Кажне икшывын – шке пӱрымашыже, историйже, тайныже, а тудо – нунын секретыштым чонышто кучышо клат, поро фея, тыгодымак кажне йочалан полшышо опытан специалист.

Татьяна Александровна нелылыкыш, осал корныш логалше шуко ача-авалан полшен да кызытат уло кумылын полшен шога. Тудын тыршымыж дене ятыр кугыеҥ шӱм падырашыжым йомдарен кертмыжым умылен да йочажым пеленже кодымо верч, манмыла, илаш-колаш шогалын. А рӱдерышкына шочшыжым мӧҥгӧ наҥгаяш толмекыже, ушым шындаш полшымылан тауштен, эсогыл мӱгырен шортын…

Татьяна Александровна – изимат-кугумат умылышо, шкем эплын кучышо, ответственный да шотан специалист. Тӱҥ шотышто тудын тыршымыж дене ӱмаште 137 гыч 90 йочам шочмо ешышкышт пӧртылтымӧ. Рӱдерыштына тыгай уста, вургыжшо чонан профессионалын пашам ыштымыж дене чыланат кугешнена.   

Маргарита ИВАНОВА.

Авторын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий