УВЕР ЙОГЫН

Кӱдырчӧ деч огыл, волгенче деч лӱдман!

Марий гидрометеослужбын увертарымыже почеш, 21 июльышто республикыште кӱдырчан йӱр, шолем лийшаш ыле. Мардеж 15-20 м/с писылык дене пуаш тӱҥалеш манын шижтарышт. Чынак улмаш: эрден эрак Йошкар-Олан ик ужашыштыже сай игече шоген гын, индешымше микрорайонышто кӱдырчан йӱр эртен. А кечывал деч ончыч шучко увер редакцийыш толын шуо. Волжский районысо Пӧтъялыште кӱдырчан йӱр годым кум еҥ туткарыш логалын. Ик еҥын ӱмыржӧ лугыч лийын да пырляк шогышо вес кок еҥжым реанимацийыш наҥгаеныт. Йӱр кайыме жапыштыже тушто кӱту каен да верысе-влак Татарстан вел гыч шӧрым погаш толшо-влак деке шке сатуштым наҥгаеныт улмаш. Тиде кум еҥже — кок ӱдырамаш да ик пӧръен — пырля шогеныт. Волгенче перыме дене покшелне шогышо ӱдырамашыжым 15 метрлан налын кудалтен, чурийже когарген да вигак колен… Чаманымашым ойлена лишыл еҥже-влаклан…

Ты кечын Морко районыштат пеш кугу шолем каен манын йыҥгыртышт. Чынжымак, тений пӱртус ӧрыктара. Тошто марий калык палылаланат тудо ок келыштаралт: ни тылзе катылымым, ни тылзе шочмым ок ончо. Санденак еҥ-влаклан шкем аралашак кӱлеш. Волгенчын перымыжлан кӧра илыш гыч кайыме, туткарыш логалме случай тений республикыште икмыняр гана лийын. Йошкар-Олаште Тыныслык уремыште йӱр годым самырык ӱдырым перен. Тудым эмлымверыш наҥгаеныт.

Июнь тӱҥалтыште У Торъял районышто кум еҥ волгенче перымылан верч вигак илыш гыч каен. Кӱдырчан йӱр деч шылаш манын, пушеҥге йымаке шогалыныт. 

Кужэҥер районышто тыгак кӱдырчан йӱр годым волгенче иканаште кум ушкалым перен. Верысе-влак нуным шӱшкыл шуктеныт, кеч шыл дене кодын кертыныт. Ветеринар-влакын ойлымыштлан ӱшанаш гын, нуным садак от утаре ыле. Эшежым вольыкшым страховатленытат огытыл улмаш. Страховко лиеш ыле гын, кеч оксам налыт ыле. 

А еҥ-влакын шкеныштым страховатлыме нерген ойлаш гын, тудын кӱлешлыкшым палемдыманак. Волгенче перыме деч посна огыт страховатле гынат,  эҥгек лийме годым лийше эҥгеклан налме страховко мыняр-гынат утара.

Мучашлан МЧС специалист-влакын кӱдырчан йӱр годым шкем кузе кучаш кӱлмӧ шотышто темлымашыштым ушештарен кодена:

— Йӱр йымаке логалында гын, чара вер гыч каяш тыршыман.

— Волгенче эн кӱкшака верыш пера. Капыште але пелен кӱртньӧ арвер уло гын, кораҥдыман. Волгенче эсогыл кӱсеныште кийыше сравоч пидышышкат перыме случай-влакат  лиеденыт. Кӱртньӧ вуян зонтик дечат утлыман.

— Волгенче пера гын, айдеме  шоковый состоянийыш пурен кая, ориентацийым, базовый рефлексым йомдарен кертеш.  Вуйжо  пӧрдаш, нелын мутланаш тӱҥалеш, верыште ориентироватлалт  ок керт. Рефлексым йомдарымыже айдемын шӱлаш мондымаште, вуй-ушым йодарымаште  палдырна. Тидлан верчат тудо колен кертеш. Тыгай годым тудлан весе-влак полшышаш улыт. Тудым помыжалтарыман, икымше полышым пуыман. Волгенче перымеке, айдеме кӱчык жаплан але эрелан ушымат йомдарен кертеш.

— Кӱдырчан йӱр годым телевизор ден электроприборым, сотовый телефоным йӧртыман.

— Посна шогышо пушеҥге, рекламный щит воктене шогышо автомашинам кораҥдыман.

— Кӱдырчан йӱр тендам уремыште кучен гын, лишнырак улшо оралтыш пурыман. Тыгай йӧн уке гын, посна шогышо пушеҥге, рекламный щит, электролиний, кӱкшӧ объект деч кораҥ каяш тыршыман.

— Автомобиль дене корнышто кудалме годым, лучо шогалаш.

 Тӱткырак лийза, шкендам аралыза! Утарыше-влакым 101 але 112 номер дене йыҥгыртен кертыда.

Светлана Носова.

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий