Лаштыкнан тачысе унаже – Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармоний пеленысе «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбльын артистше Алексей Тойкичев.
Ты коллективым республикыштына веле огыл, тудын деч ӧрдыжтат шокшо кидсовыш дене вашлийыт, вет артист-влак мастарлыкышт дене эреак ӧрыктарат. Алёша тиде ансамбльыште индеш ий кушта, а шкеже Ханты-Мансийскыште шочын-кушкын.
Марий Элыш да республикнан лӱмжым нумалше коллективыш тудо кузе логалын? Руш рвезылан марий куштымашым тунемаш неле лийын мо? Нине да моло нерген шкеж дене мутланышна.
– Алексей, Марий Элыш кунам да могай амал дене толынат?
– Такшым ачам Йошкар-Олаште шочын-кушкын, а авам Ханты-Мансийскыште. Изиэм годым нуно мӱндыр Йӱдвел мландыш илаш кусненыт. Мыят туштак шочынам, но икмыняр жап гыч Йошкар-Олаш пӧртылынна. Тӱрлӧ амаллан кӧра куд ияшем годым уэш Ханты-Мансийскыш кудалынна. Школышто, а вара колледжыште тунемынам. Тиддеч вара армийыш каенам, службым Москошто эртенам. Вара Марий Элыш толынам.
– Паша верым кычалаш логалын, очыни?
– Визымше гыч индешымше класс марте Ханты-Манскийскыште Талантан икшыве-влаклан искусство школышто, а вара тусо колледжыште шинчымашым нӧлтенам да профессионально кушташ тунемынам. Сандене Марий Элыш толмеке, Сапаев лӱмеш опер да балет театрыш пашаш пуренам. Икмыняр жап балетыште куштымеке, «Марий Эл» ансамбль нерген интернетыште пален налынам да ансамбльын архивысе фотокартычкыже-влакым шымлен онченам. 2011 ий январьыште «Марий Элыш» толынам. Изирак экзамен гайым эртенам, куштен моштымем монь терген онченыт. Чыла эртенам, коллективат сайын вашлие.
– А идалык гыч могай амал дене Китайыш каенат?
– Мемнан коллектив гычак ик рвезе йолташыжын ӱшмыж почеш Китайыш каяш тарванен да мыят «ылыжынам». Чанша, Шицзячжуан олаласе театрлаште пашам ышташ тӱҥалынна, шоушто куштенна. Антре, степ, вальс, танго… Костюм-шамыч тушто моткоч сӧрал улыт: волгалтыт, йолгыжыт. Коллективыштына тӱрлӧ национальностян ӱдыр-рвезе-влак лийыныт: киргиз, беларус, украин, болгар, руш, марий… Ик ий тушто пашам ыштымеке, контрактым шуяш кӱлын, но ме ышна код.
– Вара уэш ансамбльышкак толынат?
– Туге, тетла вес вере пашам кычалынат омыл. Толмеке, гастрольлан пеш чот ямдылалтме. 2014 ийыште Франций, Испаний, Бельгий мучко гастроль дене коштынна. Автобус дене кудалыштынна, тӱрлӧ элым, тусо мотор верым, оралтым ужын куаненна, эсогыл южо олалаште калык погынымо верыштак, йыр шогалын, марла куштенна. Мемнам ончаш шу-укын чумыргеныт, пырля тавалташ тӧченыт, вургемнам кучен онченыт, кидсовыш дене тауштеныт.
– Геленджикыштат пашам ыштымет нерген колынам ыле. Тушкыжо кузе логалынат?
– 2016 ийыште «Марий Эл» гыч Сергей Иванов дене пырля каяш шонен пыштенам. Геленджик ола воктенысе Марьина Роща селаште тунам лачак Имне театрым почыныт ыле. Уремыште тӱрлӧ представленийым ончыктымо, имне ӱмбалне шинчыше еҥ тӱрлӧ трюкым ыштылын, а ме тыгодым йоҥгалтше сем почеш куштенна, трюк денат ӧрыктаренна. Тушто ме кеҥежым, каныме шокшо тургымышто, пашам ыштенна. Тиддеч вара уэш шке коллективышкак пӧртылынна.
– Ик верыште да весыште пашам ыштен кошташ келша мо?
– Самырык годым чылажат оҥайын чучеш, сандене шукырак ужмо, тӱрлӧ вере лийме шуэш. Геленджик деч вара нигуш коштын омыл. А такше тиде пеш пайдале – чылажымат вес шинча дене ончет, тӱняумылымашат вашталтеш. Мо оҥайже, Китайыште ма Геленджикыште пашам пырля ыштыше йолташ-влак дене кылым кучена, южгунамже шкешт декат ӱжыт.
– Сценыште тӱрлӧ трюкым ышташ манын, эреак формышто шкем кучыман. Яра жапыште, очыни, спортзалышкат коштыда?
– Репетицийыште пӱжалтмат сита (воштылеш), сандене лӱмынак спортзалыш коштмаш уке.
– Руш рвезылан марий куштымашым умылаш неле лийын огыл?
– Ансамбльыш толмеке, «Луй модеш» куштымашке вик шогалтышт. Икымше репетиций годым, мутат уке, йӧсырак ыле, чот пӱжалташ перныш, а вараже тунемалтын. Кызыт чыла гаяк куштымаште улам: «Чоя Метрий», «Арбор вел каче-влак», «Курыкмарла модмаш», «Курык арслан» да молат. Такшым ансамбльын репертуарыштыже тӱрлӧ калыкын куштымашыже уло, сандене чылалан тунемын шуаш лиеш.
– Изиэт годым содыки кӧ лияш шоненат?
– МЧС-ыште пашам ыштымем шуын. Кокымшо классыште тунеммем годым ансамбльыш кушташ кошташ кумылан лийынам да кызытат чон йодмо пашам уло кумылын шуктем.
– Ачат-ават кызыт кушто илат?
– Ачам — тыште, а авам Ханты-Мансийскышкак кодын. Коклаштына ятыр тӱжем дене километр гынат, видеокыл полшымо дене кажне кечын гаяк икте-весе дене мутланена. А шочмо Йӱдвел мландышкем кажне ийын кудалышташ тыршенам, но пытартыш кум-ныл ий тушто лийын омыл.
– Пелашлан ойырен налме годым, таҥетын могай койыш-шоктышыжым шотыш налынат?
– Поро кумылан, умылышо, ешым арален моштышо… лийже шоненам. Юмылан тау, пелашем лач тыгаяк. Кызыт тудо йоча дене мӧҥгыштӧ, ӱдырланна — кок ий. Адакшым Марий Элыште калыкшат поро, кеч-кунамат полшаш ямде, шке тӱвыражым да йӱлажым аралыше, палыше. Тидыжак мылам икымше гана республикыш толмеке шижалтын, шинчамлан пернен.
– Куштымаш – тиде мо тылат?
– Паша, илыш. Куштымаш дене ойгем луштарем, куанем пайлем, тыштак йолташем-влак улыт, лач тыште илышнан кугурак ужашыжым эртарена.
Алевтина БАЙКОВА мутланен
Фотом еш альбомжо гыч налме
