ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ

Кидше чылалан толеш

Военный  

Волжский район Руш Шайра ял урем дене эртышемла чапле савар шеҥгелне шинчыше кок пачашан пӧрт кудывечыш капкам почын веле шуктышым, тӧпкатарак кап-кылан пӧръеҥ ваштарешем толын шогале.  Палыме лийна: суртоза, Иван Иванов, военный пенсионер. Кудывече тич – технике.

— Пошкудо областьысе ракетный частьыште коло вич ий служитленам, «Тополь» ракете установкын механик-водительже лийынам, — палдара шкеж нерген Иван Васильевич. – Кызыт пенсийыште улам, яра жапем лекмеке, теве тыгай техникым погем.

Кидше дене шке гыч погымо изи трактор, уэмдыме мотоблок велке ончыктыш.

— Мемнан частьым шалатен колтышт, техникымат, рончен,  кӱртньӧ пудыргыш колташ тӱҥальыч. Военный генераторым кудалташ шым пу,  кондышым, кучылташ йӧным муым, — кутыра И.Иванов. –Тракторым ышташ шонымаш кодшо курымын 80-шо ийлаштыжак шочын, рамым тунамак варитленам ыле. 1985 ийыште армийыш кайышым. Шонен пыштымем 25 ийлан кӱрылтӧ. Толмекем, угыч ылыже. Теве ынде изи «имнем» шочын.

Техник

— Тиде тракторым ышташ кӱртньӧ пудырго  гыч двигательымат, автокарын ужашыжымат, «ГАЗ-51» машинан коробкыжымат кычал луктынам. — изи тракторжым вӱчкалтен ойла Иван Васильевич. – Ныл тактан кок цилиндран военный генератор – техникын «шӱмжӧ». Рамыжым кевытыште налме тыглай швеллер гыч варитленам. Кабинымат шке варитленам, яндажым кевыт гочак заказатлен ыштыктен кондыктенам. Орава-влак шӱкшак кышкыме верыште мумо улыт. Кандаш имне виян. Мотоблок деч виянрак шупшеш. Шуко пашам шукта: куралеш, шудым, молымат шупшыкта.

Мастар кидан еҥын гаражыштыже сварке аппарат гыч тӱҥалын техникым погаш чылажат уло. Мотоблокымат шке семын уэмден да виянракым ыштен, шинчын кудалаш лийшын адаптер полшымо дене шуэн ушен, сиденьым келыштарен. Ты техникыже навескан, шудымат сола, оварта, удыра, пакчам йыраҥым кора, пареҥгым луктеш…

— Изи тракторем йыраҥ коклам корен ок керт, автокарын рамыже ок пу, аҥысыррак. Сандене весым, куатанрак тракторым, погаш тӱҥалаш шонем. Лопкарак рамым муынам. Теве савар гоч кия. У тракторыш кок коробкым – «Жигулиным» да «ГАЗ-51» машинаным — шындынем. Иктаж 12-17 имне вий куатан лийшаш. Кызыт Интернет гоч ончен тунемын, чылажымат ышташ лиеш. Шинчаончылнем оратаже сӱретлалтеш. Эскизшымат ыштенам, мый вет эше тунем шуктыдымо художник улам…

Сӱретче

Пырдыжысе сӱретше-влакым ончен, ты пашалан кузе шӱмаҥмыж нерген йодде шым чыте.

— Чӱчӱмын школыш коштмыж жапысе альбомжым верештынам. Тудым ончен, сӱретлаш тунемынам. Мемнан самырык годым тӱрлӧ чия уке ыле, акварель чия ден мойн сӱретлылнам. Тыгак тӱҥалынам, армийыштат, командировкыштат кистычкым кидыш налаш жапым муынам.

Пырдыжыште сӱретлажым юмоҥа сӱрет-влак пелен вераҥден. Оҥайын ончалтеш. «Чонем тыге ышташ йодын», — манеш.

— Илыш гыч кайыше шольымын портретшым сӱретлем. Але мучаш мартежак шуктен омыл, шонымем почеш тений пытарынем, Мый дечем кум ийлан самырык, тений 54 ияш лиеш ыле. Кушто лийын, мом ыштен, оҥысо боевой наградыж гычак коеш.

Кидмастар

— Те эше пушеҥге гыч пӱчкеден, шӱмлен моштышо мастар улыда. Ты мастарлыкше кушеч лектын? — йодым

— Тиде мыйын – йоча годсек. Ньога жапыште модышым мойн налаш окса лийын огыл, сандене пистолетым, автоматым оҥа гыч шке пӱчкеден ыштылынна, — умылтара И.Иванов. – Тышечак кумыл лектын, тидлан келгынрак тунемаш шонымашат лийын. Санденак Москвасе заочный калык университетыш тунемаш пуренам. Тунемаш кошташ кӱлын огыл, тылат заданийым пуат да ыштен колтет ыле. Пытараш гына жап ыш сите.

Мый шкеже реалист улам. Пӱртӱс пуымым ужын пӱчкеден ышташ, тыгайымак сӱретлаш йӧратем. Мом ужам, кузе тидым умылем, акыл йодмо семын ыштем.

Чынжымак, пу гыч пӱчкеден ыштыме арверже-влак чоным савырыше улыт. Шкежат нуным шыман кучылтеш.

А.АНДРЕЕВ.

Снимкылаште: Шкевуя погымо трактор дене; (0089) Уэмдыме мотоблок; (0093) Мастерскойышто; (0090) Сӱрет лук; (0097 да 0098) Теве тыгай мотор арвер пӧлемлам сӧрастарат; (0101 але 0102) Шольыжын портретше дене (0107) Пӧртысӧ камин. (0103)

Авторын фотожо.

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий