Эрла, 8 октябрьыште, Кушшо тылзе чапле лектышан Скорпион шӱдыр палыште лиеш. Тиде кечын кокияш чеснокым, шоганым шынден кодаш ик эн йӧнан жап. Тыгак ончыч пакчаште кушшо пеледышан ковыштам, вуйым чумырышо салатым шокшемдыме теплицыш кусарен шындаш, батун, шнитт, ешан шоганым ужаргынек кочкаш шындаш келшыше кече. Пеҥгыде кылмыктыш лийме деч ончыч пушеҥге, вондо йырыш вӱдым шавен шукташ, мландым пушкыдемдаш, ешартыш кочкышым пуаш вараш кодман огыл.
Пеледышым ончышылан – кеч-могай пеледышым, поснак шуйналтын кушшо але шуркалыше укшланым, иманым шындаш, кусарен шындаш ик эн йӧнан кече.
7, 8 октябрьыште кушкылым кӱчыкемден, шуэмден, уэмден пӱчкедаш, вожсаска да шоган дене шукемын шарлыше пеледыш вожым шеледаш огеш темлалт.
Садыште – емыж ден пакчасаскам пуышо кушкыл ден вондым: вишньым, грушым, сливым, персикым, олмапум, эҥыжвондым, виноградым шындаш ик эн сай пагыт. Лишыл кечылаште органический ден минеральный ӱяҥдышан ешартыш кочкышым кушкыллан пуэн кодаш вараш кодман огыл. Вара шушо пакчасака дене сокым, тамле аракам шолташ, консервироватлаш, ковыштам шинчалташ келшыше жап.
Православий йӱлам жаплен илыше-влак 8 октябрьыште Радонежын игуменже да уло Российын чудотворецше преподобный Сергийын кечыжым, 9 октябрьыштеАпостол да евангелист Иоанн Богословын колымо кечыжым, 11 октябрьыште Преподобный Кирилл ден Мария схимонах-влакын, преподобный Сергий Радонежскийын ача-аважын, кечыжым палемдат.
А калык календарь почеш ожно 8 октябрьыште шыже велеш чывым шотлышо Сергейын кечыжым пайремленыт. Лач ты кече деч вара веле ярмиҥгаш кайыквусым ужалаш лекташ кресаньык-шамыч чывым шӱшкылаш, ковыштам шинчалташ тӱҥалыныт. 8 октябрь гыч Шыже кумалтыш почылтеш. А 9 октябрьыште – Покро шуматкечын тоштыеҥым уштымо кече.
Покро деч вара моло пакчасаскамат шопыктараш, шинчалташ тӱҥалаш пу печкем шотыш конден ямдыленыт. Шинчалтыме деч ончыч тудым шолаш пуртымо вӱд дене сайын мушкыныт. Кӧргыжым тёркеш нӱжымӧ чеснок дене кум гана йыгеныт, коштымо чабрецым шикшыктен, йоҥгытын кӧргыжым тӱвыт тӱтырен луктыныт. Пар тӱжвак ынже лек манын, леҥежым мамыкан одеял але вес кӱжгӧ ӱмбал вургем, мутлан, мыжер дене петыреныт. Тыге ыштыме деч вара печкеште шинчалтыме пакчасаска ок шопо да ок пӱнышкӧ маныныт. Шинчалтыме кочкышын тамже да пушыжо тутло лийже манын печкеш коштымо укропын але пӱртньыкын вургыжым кудалтеныт. Ожно лачшымак 8 октябрьысе игечым эскерен, ончыкылык телын могай лийшашыжым рашемдаш тыршеныт.
Ты кече дене кылдалтше моло калык пале-влак:
- Икымше лум теле тӱналме деч 40 кече ончыч вочшаш. Икымше лум Сергей кечылан возеш гын, 21 ноябрьлан ( Михайлов кечылан) теле вийым налын шуктышаш.
- Икымше лум тошто тылзын да ночко мландыш возеш гын, теле вашке толеш да кужу лиеш.
- Икымше лумын падырашыже «кукшо» да лавыртышым ок кондо гын, шокшо да сай кеҥежым сула.
- Вишне лышташ йоген пытымеке веле икымше лум коеш гын, тудо тетла ок кай да теле вашке толшашым шитара.
Р.ЧЕПАКОВА ямдылен
