Кугезына-влакын тале сарзе улмыштым ме ХIV курымысо ныл сар гочынат палена. Таклан огыл нуным черемис сар маныныт. Марий калыкнан эрыкше верч ятыр марий талешке шке вуйжым пыштен. Болтуш, Чумбылат, Мамич Бердей, Чоткар, Тугай, Алтыш, Алека, Шибан, Акметек, Кака, Казмир, Янтемир, Лаим-Бердей, Адай, Качак, Ямшан, Урса, Атурай, Мамай, Тоц… Марий талешке радам изиже огыл. Иктыштым ме сайын палена гын, весышт дене кылдалтше историйым эше ученый-шамычат келгын шымлен огытыл. Туге гынат ме нуным чылаштым Марий талешке кечын шарнена, уштена да вуйнам савена.
Павел Глезденевын темлымыж дене ты кече лачшымак 26 апрельыште палемдалтын. 1990 ий гыч «Марий ушемын» тӱҥалтышыж дене тудо мыланна пайремыш савырнен. А таче Талешке пайрем 43 регионышто илыше марий-влакым иктеш ушышо, икоян улмынам ончыктышо кече манын, пенгыдын каласен кертына. Молан манаш гын марий-влакын ты але вес шарныктыш воктене погынымышт моло калыкымат ӧрыктарыде огеш керт…
Тенийысе Марий талешке кече поснак Йошкар-Олаште тӱрлӧ мероприятийлан поян лийын. Нуно ошыгечынжак тӱҥалыныт да вес кечысе кас марте шуйненыт. Нуным кугыжаныш учреждений, мер ушем-влак, Марий тӱвыра рӱдер эртареныт. Эшежым тиде кечынак Йошкар-Олаште Мер Каҥашын шошымсо сессийже эртен. Сандене тушко марий-влакын тӱшкан илыме кундемлаж гыч чолга еҥже-шамыч, кызытсе талешкыже-влак манашат лиеш, толыныт ыле. Нунат ончылъеҥна-влакым чапландарыме чыла мероприятийышке ушненыт. Мутлан, эрден эрак чылан пырля кажныжын шарныктышыж деке миен, вуйым савеныт, пеледышым пыштеныт.
Ик тыгай талешкыже лумеш Йылмым, сылнымутым да историйым шымлыше В.М.Васильев лӱмеш марий институт икымше гана «Ӱпымарий лудмаш» шанче-практике конференцийымат эртарен. Тудо марий шымлызе, филологий науко доктор Николай Исанбаевич Исанбаевлан 90 ий теммыжлан пӧлеклалтын да «Кызытсе компаративистикын кӱлешан йодышыжо-влак» темым тарватен.
Оҥайын эртыш Я.П.Майоров-Шкетанын бюстшо воктене «Талвий» сылнымут марафон. Историй да археологий тоштерыште кугезе талешке-влак нерген лекцийымат колышташ йӧн лийын. Чарла кремльыште ончыч Марий тӱвыра рӱдерын пашаеҥже-влак «Мый марий йылмым тунемам» акцийым иктешленыт. Тудыжо оласе тунемме заведенийлаште йот кундем гыч толшо студент-влакым марий йылмым тунемаш кумылаҥден. Ойыртемалтше-влакым лач тушто палемденыт. Кремльыштак «Мый марла ойлем» акций эртен. Коклаште марий эстрадын мурызыжо-влак шке мастарлыкышт дене кумылым нӧлтеныт. А мучашлен пайрем программым Марий самырык театр. Артист-влак З.Долгован «Немыч вате» пьесыж почеш шындыме постановкым ончыктеныт.
С.Носова.