УВЕР ЙОГЫН

Гармоньчылан эн сай пӧлек – гармонь…

Параньга район Ондропсола гыч уста гармонист Эрик Смирновлан шочмо ялысе клубыш пашаш толмеке, тусо «Поро кас» ансамбль илыш корным, йӧратыме пашам, еш куаным пӧлеклыше вер лиеш манын шоненат огыл, очыни. Шке жапыштыже тудо Йошкар-Олаште музыкально- художественный школ-интернатым, вара культпросветучилищым тунем путарымеке, лачшымак ялыште гына илаш да пашам ышташ шонен. Санденак йӧн лекмеке, ончыч шочмо вел могырыш, варажым шочмо ялыш пашаш толын. Таче ынде тудын вуйлатыме Ондропсола клуб пелен 30 ий утла пашам ыштыше «Поро кас» коллектив калык лӱмымат нумалеш да район, республик мучкат чаплана манаш лиеш.

 Шукерте огыл Ондрпопсолаш командировкыш мийыме годым Марий Элысе тӱвыран сулло пашаеҥже Эрик Васильевич дене вашлийын мутланышна.  Амалжат лийын: шукерте огыл тудо пел курымаш лӱмгечыжым палемден. Параньга район администрацийын тӱвыра пӧлкаштыже ыштыше-влак тудын нерген газетыш возашак кӱлеш манын палемдышт.

Кермыч оралтыште верланыше респубикысе моло тӱвыра пӧрт дене ты клубым таҥастараш нелырак. Тудо пырня гыч нӧлтымӧ тошто  оралтыште вераҥын. Туге гынат, тушто илыш шолеш. Ты клубын специалистше-влак ял калыкым ылыжтен, сай тӱҥалтышлан кумылаҥден кертме пашашт дене  ойыртемалтыт. Ондропсолаш пурет да шолаште клубым вигак ужат. Кӱшныжӧ кугун гына «Марий Эллан 100 ий», вес велныже «У ий дене» возен шындыме. А клуб ончылныжо У ий пайремлан келыштарыме фотозоно таче мартеат аралалт кодын. Йӱштӧ игече шоген гынат, тӱвыра пӧрт пашаеҥ-влак шке верыштышт лийыныт. Эрик Васильевич дене мутланымашке балетмейстер Сергей Семёнов, художественный вуйлатыше Жанна Антропова ушненыт.

 – Эрик Васильевич, Сергей Семенов дене пырля те ынде 30 ий утла пырля пашам ыштеда. Клубым вуйлатеда, ансамбльын пашажымат пырляк виктареда. Ялыште тыгай кугу коллективым чумыраш да пашам ышташ, эшежым жапын- жапын калык лӱмым пеҥгыдемден толаш куштылгыжак огыл, очыни.

– Шке жапыштыже ансамбльым Артемий Яковлевич Данилов чумырен. Кодшо ийын ансамбльлан 30 ий темын. Чын, тыгай коллективым чумыраш куштылгыжак огыл. Но мемнан дене веле огыл, республикысе моло кундемыштат ик нелылык уло: ансамбльыш рвезе-влакым чумыраш йӧсӧ, вет таче марий пӧръеҥ-влак шукынжо ӧрдыж кундемлаш пашаш коштыт. Сандене школышто тунемше-рвезе-влакым веле ушен кертыт. Да ансамбльлаште тӱҥ шотышто ӱдырамаш-влак гына улыт. Коллектив дене гастрольыш коштмо годымат эре гаяк ойлат: мыланна рвезыда-влакым кодеда гын, пеш сай ыле.  Ондропсолаштына пӧръеҥ-влак шотышто нелылык уло гынат, концерт дене лекме годым эре гаяк кудытын, кандашын погынат манаш лиеш. Кокла ийготышт – 30-35 ий. Кугешнен кертына, эсогыл рвезе-влак ансамбльнат уло, тудым тӱрлӧ вере выступатлаш поснат ӱжыт.  Оласе вузлаште тунемше рвезе участник-влакат республик кӱкшытан  концертлаш ушнат. Ялна кугу — 140 наре сурт. Медпункт, кок кевыт, у стадион, у ФАП улыт, у пӧртым чоҥышо-влакат ситат.

– Туге гынат клубда ужак огыл?

– Уло тыгай нелылык. Мемнан клуб 2008 ийыште «Селам социально вияндымаш» кугыжаныш программышкат пурен ыле. Тудлан тошто кермыч оралтым уэмден олмыкташ проект-смете документацийымат ыштыме. Но кризис толмо дене ты паша чыгыныш. Районыштына Усола клубымат петырышт, Элпанурыштат тошто веле. У клуб лиеш манын ӱшаным огына йомдаре. Пашамат тыршенак ыштена. Мемнан калык лӱмым нумалше коллективна уло. Районын чапшым тӱрлӧ фестивальыште, пайремыште, мероприятийыште аралена, Россий кӱкшытанышкат кудалыштына. Эпидемийлан кӧра пытартыш жапыште утларакшым онлайн режим дене пашам ыштенна.

 – Шке жапыштыже те эсогыл республикыштат эн сай тӱвыра учреждений семын палемдалтына ыле вет?

– Тиде 2016 ийыште лийын. Тунам мыланна 100 тӱжем теҥгем ойыреныт.  Ансамбльлан  сценылык сай вургемым ургыктенна. Тыгак йоча коллективнат уло. Кугурак ийготан-шамычлан «Поро кас» гын, изирак ийготанжылан – «Поро эр».  Кокымшыжым воштылын лӱмденна гынат, лӱмжӧ пеҥгыдемадлтын. Тудат чаплана манаш лиеш. Варажым участникше-влак «Поро кас» коллективыш куснат.

Ансамбльыш кошташ кумылан-влак шукын улмо тендан ял калыкын мураш-кушташ йӧратымыж нерген ойла, очыни?

– Туге, мемнан калыкна пашам ыштыме коклаштат лач тыгай кумылан. Мураш-кушташ йӧратат веле огыл, кертыт. Ансамбльыштыжат посна мурышо, куштышо тӱшка-влак улыт. Таклан огыл пошкудо яллаште илыше-влак палемдат: «Ондропсолаште мураш-кушташ да футболла модаш кертыт». Тидат чын, мемнан шкенан кӱшыл лигыште модшо футбол командынат уло.

– Эртыше пандемий пагытым ялыште кузе илен лектында?

– Онлайн йӧн деч посна эртарыме мероприятий дене пырля район мучко агитбригаде денат коштынна, республик кӱкшытан Ӱярня, Пеледыш пайремыштат рвезе-влак ансамбльна участвоватлен. Калыклан У ий кумылымат калыклан нӧлталаш йӧным муынна. Машинаш прицепым келыштарен, Йӱштӧ Кугыза ден Лумӱдыр ял мучко музыко дене саламлен коштыныт. Инвалид, илалше, икшыве-влакым, суртышкышт пурен лектын, пӧлекым кучыктымо. Пошкудо ялышкат савырненна. Шорыкйол пайремлан  ончыч мӧчор семын коштынна гын, тений ял йыр веле савырненна. Тыгак ялыште тӱрлӧ спорт мероприятийым эртарена. Шкенан ялысе талешке-влаклан нуным пӧлеклена. Мутлан, биатлоным Сирийыште вуйым пыштыше землякна Олег Валентинович Полатовлан, район кӱкшытан футбол турнирым Альберт Арсентьевич Смирновлан. Пӧръеҥ, ӱдырамаш пайрем-влак вашешат  таҥасымаш-влак эртат. Икте-весылан пӧлекымат ыштылына. Кеҥежым кол кучымаш дене таҥасымашат шуко участникым пога. Икшыве-шамычлан поснак кеҥежым йокрокланаш огына пу.  Ялым тӱзатыме пашамат верысе старосто Эдуард Андропов дене пырля организоватлена. Калыкнан шке илемжым, илышым тӱзатыме, веселаракым ышташ тыршыме кумылжым палемдыманак.

– Ялыште южо вере кочывӱдым утларак подылыт, тамакым чот шупшыт маныт. Тендан кузерак?

 – Мемнан калыкна тыгай огыл. Ансамбльыштына тамакым шупшшо-шамычшат эсогыл иктын-коктын веле улыт.   

Гармоньым изинек шоктеда, очыни?

– Светлана акам ойлымо почеш мый агроном лияш шоненам. Но мый тидым ом шарне. Изи гармошкыжым изинекак шӱдыркален коштынам. Акам темлыме почешак кумшо классыш Йошкар-Оласе музыкально-художественный школ-интернатыш каенам, вара кульпросветучилищыште шинчымашым нӧлтенам. Тудын деч вара Шернур районысо Кукнур клубышто распределений почеш худруклан ыштенам. Армий деч вара, паша вер лекмеке, шочмо ялыш пашаш тольым. Изинек олаште иленам гынат, эре ялышкак чон шупшын. Садпакча, вольык, пӱртӱс чоным лыпландарат. Вольыкымат ашнашак тыршена.   

– Санденак ешымат тыштак чумыренда?

– Лилия  пелашемым мый ансамбльыштак вашлийынам. Тудат таче кече мартеат чолга участнице. 27 ий пырля илена, кок икшывына – ӱдыр дене эрге – улыт. Ӱдырна психологлан тунем лектын, Йошкар-Олаште ешыж дене ила. Эргына мыйын семынак тӱвыра да сымыктыш колледжым тунем лектын, вашке университетым пытара. Ансамбльыш шукертсек коштеш. Мый денем таҥастарымаште, утларак тӱрлӧ  семӱзгар дене шокта. Кызыт эше «Марий памаш» ансамбльыште аккомпониаторлан ышта. Шкенан  коллектив дене выступатлыме годым мемнан деке эре ушна.

– 50 ияш лӱмгечылан эн шарнымашан могай пӧлекым кучыктеныт?

– Ешем мыйым у гармонь дене куандарен.

Эрик Васильевичын суртыштыжат унаште лийна. Шондык гай кок пачашан оралте, чылажымат шонен ыштыме. Вигак шижалтеш, озаже-влак пеш пашаче, икте-весым йӧратыше, пагалыше, поро кумылан улыт. Вате-марийын мутланымышт гычат мужыр оҥгыр улмышт нерген палемдаш лиеш.  Игорь эргыштат мӧҥгыштак ыле. Суртоза у гармоньымат луктын шоктен ончыктыш. Эргыжат шке семӱзгарже дене ушныш…

Светлана Носова мутланен.

Снимкылаште: Эрик Смирнов Лилия пелашыже да Игорь эргыж дене пырля.

Авторын фотожо.

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий