Мемнан унана
«Авамын шоктен кодымо мурыжо тачат йоҥга»
«Лиям мый суксо», «Молан йӧратенат?», «Ончалам шинчашкет» — Марий Эл радио дене Любовь Орлован йоҥгалтарыме тиде да моло мурыжо-влакат калыкын йӧратымышкыже савырненыт.
Л.Орлова — Провой кундем Какшамарий гыч. Мурылан мутым воза, семымат гармонь, баян почеш шкеже келыштара.
Эстраде аланыш толмо корныжо, репертуаржым пойдарыме да моло нерген шкеж дене вашлийме годым мутланышна.
— Люба, эстарде аланыш кузе толында?
— Кугу сценыш икымше гана 2014 ийыште Марий Эл радион концертше годым «Кок йолгорно» муро дене лектынам. Изинекак сылнымутлан, мурылан шӱмаҥме, очыни, тыгай ошкылым ышташ полшен. Йоча годым мураш йӧратенам, поснак авамын гармоньым шоктымыж почеш сценыш лекташ келшен. Школышто туныктышем Александра Николаевна Копейкина хорыштат, солист семынат мурыкта ыле. Кандаш классым тунем пытарымеке, Палантай лӱмеш музыкальный училищыш пуренам ыле. Кок ий тунеммеке, тӱрлӧ амаллан кӧра коден каяш логале. Тунам йолташ ӱдырем-шамыч механический заводыш пашам ышташ пуреныт. Мыят — пеленышт. Икмыняр жап гыч ялыш пӧртылынам, клубышто пашам ыштенам. А йоча шочмеке, культпроссветучилищым заочно тунем лектынам.
— Шукыж годым сценыш самырык-влак лектыт. А тендам, кокла ийготан лиймеке, тидым ышташ мо таратен?
— Илышыште чылажат Юмо кидыште. Мурым мураш авам йӧным ыштен шонем. Тудын уке лиймыжлан арня гыч кум ий темме вашеш муро шочын. Авам нерген.
Тиддеч вара почеламутым лудмо годымак сем возеш. Мондаш огыл манын, телефонысо диктофоныш возем. Тыге эркын-эркын ятыр муро шочо. Нуным йоҥгалтарымеке, чон куана, кумыл нӧлтеш. Ава, шочмо ялем, йӧратымаш теме-влак лишыл улыт. Кызыт репертуарыштем 50 наре муро уло.
— Ик жап Те Америкыште иленда. Туштат муро шочын мо?
— Уке. Тушто 8 тылзе иленам, ик ешыште пашам ыштенам. Поэтессе Мардан Рая дене лишкырак палыме лийынна, тудын сылнымут корнылажым эскераш тӱҥалынам. Почеламутшо-влак чонеш логалше, шонаш таратыше, илышым умылаш полшышо улыт. Санденак докан тудын ятыр возымыжо мурыш савырна. Марий кундем деч ӧрдыжтӧ лийме годым шке шочмо мландет эшеат шерге да лишыл улмым умылет, утларак аклаш тунемат. Тушеч толмеке, «Шочынам мый Какшамарыште», «Какшамарий вершӧрем» муро-влак вик шочыч.
— Моло поэт денат кылым кучеда?
— Ятыр мурым Лидия Иксанован, Ираида Степанован, Василий Пектеевын, Алевтина Сенькован почеламутыштлан возенам. Но Мардан Раян возымыжо эн лишыл. Тидын дене пайдаланен, тиде чолга ӱдырамашлан Америкым ончыктымыжлан пеш кугу таум ойлынем. Мылам, ялысе еҥлан, тудо омешемат кончен огыл ыле. Тиде — кугу пиал. Тек кугу Юмо тудлан тазалыкым да ласка шоҥгылыкым пуа.
— Те гармонь денат сценыш лектыда. Очыни, авадам онченак шокташ тунемында?
— Авам — эн кугу туныктышем, тудым ончен шокташ тунемынам. 11-12 ияш годымак гармоньжым шупшкедаш тӱҥалынам. Тудым кызытат аралем. Тошто гармоньын йӱкшӧ яндаррак. Авамын шоктен кодымо семже, мурыжо-влакым кызыт «Марий шӱшпык» ансамбльыште мурена.
— Тиде коллективым чумыраш мо кумылаҥден?
— Кундемыштына шкетын йокрокланен илыше, мураш йӧратыше-влак шукын улыт, сандене икте-весе дене мутланымеке, коллективым чумыраш келшышна. Ынде 15 ий ака-шӱжар семын илена. Ансамбльыште тӱрлӧ вере пашам ыштыше, сулен налме канышыш лекше-влакат улыт. Концерт дене Звенигово, Волжский районлаште, Йошкар-Олаштат лийынна.
— Муро — мо тиде тыланда?
— Муро — илышем, чон куанем, а гармонь — пелашем. Муро кумылым нӧлта, ойгым мондыктара, илаш вийым пуа.
Алевтина Байкова мутланен.
(Фотом еш альбом гыч налме.)