«Абрикос мемнан денат сайын кушкеш – тыге ойла Медведево район Шойбулак воктенысе Купсола ялыште илыше да ӧрыктарыше «Мари сад» питиомникын озаже Михаил Рябинин.
Уло илышыжым, манаш лиеш, яра жапшымат лач ты садым тӱзатымашке виктарен. Кажне кушкылжо нерген тугай йӧратымаш дене каласкала, шкендынат ты пашалан пижаш кумылет лектеш. А садышкыже пурет гын, мом гына тушто от уж! Кеч ме октябрь тӱҥалтыште тушко миенна гынат, эше икмыняр тӱрлӧ саскаже укшлаштак кеченыт. А кеҥеж мучашке тушко логалат гын, садын моторлыкшо ден поянлыкшым аклыдеак от керт. Олма, виноград, грушыж дене кызыт шукыштым от ӧрыктаре, очыни. Но абрикосым мемнан регионыштат ончен кушташ да сай лектышым налме нерген эше колалтын огыл ыле. А Михаил Иванович шкежак тыгайым шонен муын. Мемнан климатым шотыш налын, тудо саскам ончен куштымо пашам ворандара. Чылажат шке шында, виянракшым ойырен налын ончен кушта.
Михаил Ивановичын ойлымыж почеш, тудо республикыште илыше калыклан мемнан дене лийдыме кушкыл-влакын у сортыштым шара. Мутлан, абрикосым, черешньым, алычам, персикым, ошкизам, виноградым а молымат.
Икмыняржылан свидетельствымат налын. Мутлан, 2014 ийыште Госреестрыш кугу саскан ремонтантный снегым да «Иолинка» ошкизам пуртымо. Снегыжын авторжо Михаил Иванович шкеже, а кокымшыжын – тудын дене пырля эше В.Федоренко. Кызыт эше ошкизан кок сортшо шотышто тергымаш кая. А снегыже шыжымсе икымше кылме марте саскам пуа. Мемнан мийымына годым ме тидым шке шинча денак ужна.
Михаил Рябинин тыгак куштылемдыме системе дене цитрус да субтропикысе моло культур-влакым пӧлем условийыште ончен куштен. Тиде изобретенийжыланат свидетельствыже уло, но кызыт ты пашам коден.
Пытартыш жапыште тудо абрикосым ончен кушташ кумылаҥын. Ойлымыж почеш, абрикос мемнан регионышто моткоч сайын кушкеш. Кумшо ийлан тудо саскамат пуаш тӱҥалеш. Тыглай абрикос саскан нӧшмыж гыч ончыч озымым луктеш, вара сайракшым ойырен налын, тудым рокыш посна вераҥда. А тыге шындыме абрикос лачшымак мемнан регионышто сайын кушкаш келыштаралтеш. Кок пушеҥге гыч тений эсогыл 60 ведра саскам налын. Кечывалвел гыч кондымо дечат тамлырак лиеш, манеш шкеже.
Олмапунат у сортшо-влакым луктын шога. Ончыч нуным контейнерлаште ончен куштат. Вара культурный сорт-влакын кичкыштым налын, прививкым ыштат. Олмапу пушенге-влакын формыштат тӱрлӧ, саскамат пеш вашке пуаш тӱҥалыт. Мо оҥайже, утларакшым Михаил Иванович карлик пушеҥге-влакым ончен куштымылан жапым ойыра, молан манаш гын садыште нуно шагалрак верым айлат да тӱвыргӧ лектыш дене куандарат.
Суртоза 70 ийыш тошкалын. Шке садым тудо 25 ияшыж годымак йолташыже-влак дене пырля тӱзаташ пижын улмаш. Но вара кушкыл коллекцийжым Юл кундем технологий кугыжаныш университетын Ботанический садышкыже кусарен. Лач тудын тыршымыж дене эн ончыч тыгай саскам пуышо сад тушто ышталтын. Кеч Михаил Иванович кушкылым ончен куштымо дене кылдалтше посна шинчымашым налын огыл. Чылажымат тӱрлӧ опытым эртарен поген. Практике кугу, сандене кызыт лектышат куандарыше, палемда шкеже. Купсолаште ончен куштымо садшылан 10 ий наре лиеш. Татьяна пелашыж дене тыштак илат, сай пӧртым нӧлтен шынденыт. Коктын садыштлан чыла жапыштым пӧлеклат.
Светлана Носова
М.Скобелевын фотожо
