Мотор шыже игече. Кече шыратен онча. Теве мотор пӱя йылгыжалтын койылалтыш. Тораште огыл ош оралте волгалтын шинча. Тиде Звенигово район Керебеляк школ. Шке семынем шоналтышым, тунемме тӧнеж моткоч мотор вершӧрыштӧ верланен.
Школ кӧргыш пурымо годым мемнам тудын директоржо Владислав Алексеев моткоч порын вашлие. Ме тудын дене Керебеляк школ нерген мутнам вашталтышна.
– Владислав Варсонофьевич, вашлиймашым эртарыме годым икшыве-влакын шагал улмышт вигак шинчалан перныш.
– Таче кечын школышто 42 тунемше шотлалтеш. Шагал улына гынат, моло школ семынак пашам ыштена. Мутат уке, нелылыкше уло. Мутлан, директорын алмаштышыже пел ставкыште гына пашам ышта. Завхоз уке, тиде сомылым мылам шукташ логалеш. Мероприятийым эртарыме годым тыгак йӧндымылык лектеш. Тунемше шагал улмылан кӧра кажне пайремыште эре икте-влакак усталыкыштым, мастарлыкыштым ончыктат.
Тыгак урокым вӱдымаштат нелылык дене тӱкнаш перна. Теве нылымше классыште ик йоча гына тунемеш. Садлан ик туныктышо иканаште кок классыште урокым наҥгая. Тений икымше классыш куд йоча толын. Но кажне ийын ик семын огеш лий. Вес ийын тынарак лиеш мо? Ала… Молан манаш гын самырык еш-влак мемнан кундемыште пешыжак огыт лакемалт. Шукын Йошкар-Олаш але Морко посёлкыш илаш каят.
Тылеч посна леведышна тоштемын. Тудым ачалаш ятыр шийвундо кӱлеш. Мемнан тыгай окса уке. Шке вий дене гына тидым ышташ огеш лий. Ӱшанена, мемнам кучемыште колыт да могай-гынат полышым пуат.
Тыгак тиде тунемме ий мучаште пытартыш йыҥгырна огеш лий докан, молан манаш гын индешымше классыш толшаш йочана тений Морко район Коркатово лицейыше тунемаш каен.
– Туныктышо-влак ситат?
– Кызыт 12 туныктышо пашам ышта. Самырык педагогнат уло. Ынде нылымше ий мемнан дене руш йылме ден литературым Алесия Валерьевна Иванова туныкта. Тыгак математикым туныктышына самырык ыле, но чаманен каласыман, тений тунемме ий мучаште тудо вес школыш пашам ышташ каен. Ынде математике ден физикым мылам вӱдаш логалеш. Мутат уке, иканаште туныкташ да вуйлаташ куштылго огыл.
Туныктышо коллективыште тӱҥ шотышто ӱдырамаш-влак улыт, лач мый да физкультурым туныктышо гына пӧръеҥ улына. Ну тыгай сӱретше, очыни, ятыр школышто палдырна. Кызыт пӧръеҥ-шамыч школыш пашам ышташ огыт тол.
– Толшо самырык специалистлан могай полышым пуэда?
– Ме нунылан эре полшена, каҥашым пуэна, йоҥылышыштым тӧрлен каласена, неле годым кумылыштым нӧлтена. Тидын деч посна огеш лий, вет меат самырык лийынна, мемнамат туныктеныт. Садлан шкежат наставникна гаяк лияш тыршена.
– Спорт илыш тендан дене кузерак «шолеш»?
– Физкультурым туныктышо Алексей Аркадьевич Лаптев кӱлынак тырша. Школ кӧргыштӧ тӱрлӧ таҥасымашым эртарена. Волейбол, баскетбол дене, кроссым. Торашке огына кошт. Икшывыжат шагал, автобусшат уке. Йӧра кеч школышкына Выльыпсола да воктенысе кок ял гыч гына коштыт. Эн умбал ялже кок километр тораште верланен. Тушечынжат ик-кок йоча веле тунемеш.
– А кочкыш шотышто кузерак?
– Икшывына-влакым сайын пукшена. Нуно кок гана кочкыт: эрдене да кечывалым. Тылзыште кокшӱдӧ теҥге наре тӱлат. А продуктым мыланна райрӱдӧ гыч кондат. Тидын шотышто ме поставщик дене ойпидышым ыштенна. Оксам районысо, республикысе бюджетла гыч ойырат.
– Тунемме вер пелен школ деч ончычсо группо уло. Тушко мыняр икшыве коштеш?
– Группыштына 27 еҥ уло. Тушко ик ият пеле гыч шым ияш марте йочам налына. Кок группо пашам ышта.
– Южо оласе школышто ача-ава-влаклан учебникым шке окса дене налаш логалеш. Тендан сӱрет могайрак?
– Учебник шотышто нимогай нелылык уке. Тудо кажне тунемшын уло. Ме книга-влакым кажне ийын уэмдена. Мыланна учебникым налаш шийвундым ойыреныт.
– Школда Выльыпсолаште верланен, но ала-молан тудо Керебеляк тӱҥ школ маналтеш. Ала тунемме верын историйже дене палдареда ыле…
– Ончыч школ Памашсола (Керебеляк) ялыште ер воктене, чодыра коклаште верланен ыле. Вара Выльыпсолаште ялозанлык пашаеҥ-влаклан паша посёлкым чоҥаш тӱҥалыныт. Школым тушко 1987 ийыште кусареныт. Лӱмжым вашталтен огытыл, молан манаш гын Керебеляк школын историйже 1870-ше ийыштак тӱҥалеш. Эн ончыч тудо тӱҥалтыш, вара шымияш, кандашияш школ лийын. Шке жапыштыже 320 утла тунемше лийын. Тунам, 1960-шо ийлаште, тунемме верна кум ий кыдалашлан шотлалтын.
Тыгак школна Марий Элын калык поэтше Осмин Йыванын лӱмжым нумалеш. Тидын дене ме моткоч кугешнена. Шке жапыштыже тудлан пӧлеклалтше районысо лудмаш кажне ийын мемнан дене эртаралтын. Кызыт школыштына гына ыштена. Оралте пырдыжеш тудлан мемориал оҥам пижыкташ гын, сай лиеш ыле.
Школна тиде кундемын шкешотан рӱдыжӧ. Тудо уло ялым куча, манаш лиеш. Выльыпсолаште клуб, йочасад уке. Сандене кеч-могай мероприятий тыште эртаралтеш. Эсогыл ялысе книгагудат мемнан дене верланен, ФАП-ат тыштак. Садлан тунемме вернан ӱмыржӧ кужу лиеш манын ӱшанена.
Лидия ШАБДАРОВА.
Снимкыште: Школ директор В.Алексеев.
М.Скобелевын фотожо.
