Оршанке район Нужавлак школышто лийме годым ме тудын уста вуйлатышыж дене палыме лийынна. Раисия Веселова школым ынде лумшо ий вуйлата.
Раисия Геннадьевна туныктышын корныжым 1986 ий Чирки школышто тӱҥалын. Оршанке педколледжым тӱҥалтыш класслаште туныктышылан тунем пытарен. Чирки школышто ойырен налме специальность дене вер уке ылят, музыкым туныктен, вожатый лийын. Тушто ик ий наре пашам ыштен, вара Нужавлак школыш вончен. Географийым, музыкым вӱден. Вара гына тӱҥалтыш класс туныктышо семын пашам ыштен. Пединститутым заочно тунем пытарен. Школым ынде лумшо ий вуйлата.
– Шукерте огыл шӧртньӧ лӱмгечым палемдышда…
– Мый 1 сентябрьыште шочынам, садлан, авам манмыла, мылам туныкташ пӱрен улмаш. Тыгак коча-ковамат туныктышо лийныт, вес корно дене каяшыже огешат лий ыле дыр. Мылам туныктымыштым ончаш моткоч оҥай лийын. Садланак педагогын профессийжым изинек ойыренам.
– Директор улыда, а туныкташ жапым муыда?
– Кеч-могай вуйлатышын жапше шагал, туге гынат мый туныктем. Тазалык шотышто ойыртемалтше икшыве-влак деке мӧҥгышкышт коштам. Тыгодым нуным келыштарыме программе почеш туныктена. Но шшагат изиш ок сите гай чучеш.
Икшыве дене пашам ышташ моткоч келша. Ӱчым ыштымышт годым сыренат колтет, но, чурийыштым ончалын, шыде пар шула. Нуным икшывем семынак йӧратем. Нунын дене эре самырык улат. Йоча гаяк писе, чолга лийме, чыла вере шуктымо шуэш.
А сай вуйлатыше лияш кугу чытыш, моштымаш кӱлыт. Кызытше ынде тунемалтын, но тӱҥалтыште неле лийын, кунамже чыла шуэн кодымат шуын. Туныктышо-шамыч дене келшен илена, кунамже сапым пеҥгыдынат кучаш логалеш. Тидын деч посна ок лий.
– Школдан электрон сайтшым шот дене да оҥайын ыштымым шекланышым. Тушто уверым вераҥдыме да сӧрастарыме пашам кӧ шукта?
– Мый да информатике туныктышо. Кызытсе жап писылыкым, технологий дене пайдаланен моштымым йодеш. Сайт дене пашам ышташ курсышто тунемынам, но шукыжым шке шымлен шинчылтынам. Эргымат полшен. Тудо Руэмысе шуко профилян лицейыште лачак тиде направлений дене тунемын, садлан мылам шуко умылтарен.
– Коллективыштыда утларакшым илалше-влак пашам ыштат. А самырык туныктышым толаш кузе кумылаҥдеда?
– Школыштына 16 туныктышо уло. Тушечын нылытшым гына самырык радамыш пурташ лиеш. Поснак физкультурым туныктышына пеш чолга. Кружок ден секцийым наҥгая, кидпашаланат туныкта. Вӱдуа гыч тӱрлӧ арверым ыштылеш, куэ кумыж денат пашам ышташ кумылжо уло.
Икманаш, изирак коллективна ваш-ваш умылен пашам ышта. Нунын дене пырля у кӱкшытым налаш кумыл лектеш. Самырык туныктышо-шамычлан полыш кидым шуялташ, у шонымашыштым илышыш шындараш эре ямде улына. Ӱшанем, вузым, ссузым тунем пытарыше ончыкылык туныктышо-шамыч мемнан келшен илыше ешышкына кумылынрак ушнаш тӱҥалыт.
– Кызыт школыштыда икшывын чотшо шагал. Тиде чондам, очыни, туржеш?
– Ойлыманат огыл. Шке жапыштыже 120-130 йоча тунемын. 1996 ий гыч 2002 ий марте тунемме верна кыдалаш школ лийын гын, кызыт тӱҥлан шотлалтеш. А школнан историйже поян да кужу. Тудо 1902 ийыште почылтын. Республикыште ик эн тошто школ. У оралтым 1985 ийыште чоҥеныт. Школна нерген тунемше-шамыч ятыр шымлымаш пашам возеныт да тӱрлӧ конкурсышто араленыт. 110 ияш лӱмгечым пеш чаплын эртарен колтенна. Игече йӱштӧ шоген гынат, калык ятыр погынен.
– Нелылыкат уло, очыни?
–Биологийым, химийым туныктышо Оршанке гыч арнялан ик гана веле коштеш. Тидыже, мутат уке, кугу нелылыкым луктеш.
– Школыштыда марий йылмым шочмо йылме семын туныктат. Тыште тендан надырдат уло?
– Ик жап мыланна марий йылмым кугыжаныш йылме семын туныкташ темленыт, но мый тидын дене келшен омыл. Марий йылме урокым арален коден кертынна. Кок йылмым палымаште нимо удажат уке, мӧҥгешла, уш-акыл пойдаралтеш веле.
– Тӱвыргӧ саска лектышым тыланена, пашада ушныжо.
– Тау!
Лидия ШАБДАРОВА.
М.Скобелевын фотожо.
