Таче газетнан унаже – комплексный единоборство дене Российын спорт мастерже, тиде вид денак тренер А.Шабердин. Александр Васильевич Шернур кундемысе Кугу Мушко ялыште шочын-кушкын. Ончыч вольный кучедалмашлан кумылаҥын. Варажым кучедалмашын моло видше денат сай результатым ончыктен.
Ешыште, родо-тукымышто улшо-влак чылан гаяк, манаш лиеш, ты вид дене пеҥгыде кылым кученыт. Можыч, тудланат тиде корно пӱралтынак?
– Школым тунем лекмекем, вольный кучедалмашлан, вара Марий кугыжаныш педагогике институтын физический культур да спорт факультетышкыже пурымекем, рукопашныйлан шӱмаҥынам. Умбакыже адакат вес вид-влак дене ямдылалтынам. А тыршымаш арам лийын огыл, результат куандарен, – манеш таче кечылан шкежат тренер пашам шуктышо Александр Васильевич. – Тренерем Виталий Гаврилович Шабердинлан кугу тау. Тудын туныктымыжо, ямдылымыже шуко рвезылан полшен. Жапше годым ик ялысе рвезе-влак эсогыл республикын чемпионатыштыже сеҥеныт.
Ик сеҥымаш весылан кумылым луктын, вий-куатым пуэн.
Тыге Александр тӱрлӧ кӱкшытан да кучедалмашын тӱрлӧ видше дене таҥасымашлаште вийжым терген, чӱчкыдынак призёр радамыш логалын. Комплексный единоборство дене Российын спорт мастерже нормативым шуктен.
Такшым тиде вид дене спорт мастер нормативым республик гыч ик эн ончыч Руслан Глушков ден Эдуард Глушков шуктеныт. Москошто икымше гана Российын чемпионатше лийын. Руслан 65 килограмм нелытан-влак коклаште ойыртемалтын гын, Эдуард – 80 килограмм нелытан-шамыч тӱшкаште. Ты турнирыште тунам кандаш еҥ спорт мастер лийын.
Жап эртен, Алесандрлан спорт вес пашам ыштымыж годымат кӱлеш лийын. Ты вид пуйто пӧръеҥын шӱм-чонышкыжак шыҥен. Секцийым почын, кумылан рвезе-влакым чумырен. Кызыт ӱдыр-влакат куанен коштыт. Кодшо ийын ӱдыр-влаклан посна группым почыныт. Таче кечылан тушко латкок ӱдыр ӱшанлын коштеш. «Молан лывырге, ныжыл мотор ӱдыр-влаклан тыгай торжа видше?» манын йодмылан А.Шабердин теве мом мане:
– Смешанный единоборство олимпийский вид огыл гынат, телевидений денат чӱчкыдын ончыктат. Тӱрлӧ кӱкшытан таҥасымаш эртаралтеш, тушкат нуно кумылын ушнат да сай результатым ончыктат. Шкештым рингыште тергаш шонат, пеҥыгыде койыш-шоктышыштым ончыктат. Ӱдыр-влак чытышанрак улмышт дене ойыртемалтыт. Мутлан, меманан секций гычат кок ӱдыр кок кугу турнирыште таҥасен. Ӱмаште июльышто Италийыште Татьяна Парсаева шке нелытан-шамыч коклаште ший призёр, а Сочиште панкратион дене тӱнямбал чемпионат ден первенствыште МарГУ гыч Татьяна Парсаева (64 кг) ден Анастасия Богданова (50 кг) кокымшо лийыныт. Панкратион – единоборствын (боевой искусствын) акрет годсо олимпийский видше. Кызыт тудым уэш илышыш пурташ тӱҥалыныт. Тушто кид-йол пашам ыштат, пикташат лиеш. Тыгак дзюдо, вольный кучедалмаш, бокс гыч приёмым чумырымо. Мутат уке, кажне видшын шке правилже, но ме чыла тидым икте-весылан келыштарен кучылташ туныктена. Тыге рингыш лекташ шонышо-влак шукемыт, шонем.
А.Шабердин – Марий Элыште боевой искусствын Всестилевый федерацийжын президентше. Шукерте огыл ты федераций «Верысе спорт клуб» проект почеш Россий президентын грантшым сеҥен налын. Ынде у спорт клубым почаш шонат: иктыжым олаштак, весыжым – Звенигово районышто. Ӱдыр-рвезе-влак эре залыште веле огыл, пӱртӱсыштат ямдылалтыт, куржталыт, упражненийым ыштат.
Тиде вид дене секций Йошкар-Оласе Россий Армийын культур полатыштыже эрта. Таче кечылан комплексный единоборство дене ныл группым чумырымо. Тушко йочам вич ияш гыч налыт. Кызытеш шукыракше 14-15 ияш рвезе-влак куанен коштыт. Мутат уке, патыррак да виянрак лийнешт. Шукерте огыл йоча-влаклан физически тазаҥдыме посна группым почыныт. Тушко капкылым пеҥгыдемдаш, тарванылаш шонышо кумылан кажне еҥ ушнен кертеш.
– Жап шумеке, кажне рвезе армийыш кайышаш, шке порысшым шуктышаш. Тыште ямдылалтше-влаклан куштылгырак лиеш. Нуно, содыки, дисциплине шотыштат ойыртемалтыт. Ончыланышт задачым шынден, тудым шукташ тунемше лийыт. Капкыл тазалык денат, койыш-шоктыш денат пеҥгыдемын кушкыт да яра жапым пайдалын кучылташ тӱҥалыт, кеч-могай экстремал ситуацийыште шкештым кучен моштышо лийыт. Вет тыште культур да нравственность велымат воспитатлыме паша ышталтеш. Ме чыланат тӱрлӧ улына, но мастарлыкым, опытым погымыштым уремыште, кӱлеш-оккӱл верыште кучылтшаш огытыл манын туныктена, – манеш А.Шабердин.
Тыште самырык тукымын ончыкылыкшо волгыдо лийже, рвезе-влак пеҥгыде, уш-акыл денат, капкыл денат таза, элнан ӱшанле эргыже-шамыч семын кушкышт манын, чылажымат ышташ тыршат. А тидланже сай пример – тренер А.Шабердин шкежак. Тыгай еҥ-влак шукырак лийыт гын, чынжымак, эрласе кечына ӱшанле лиеш. Тек шонымо чыла пашашт вораҥеш.
Е.Эшкинина.
