Шкан – честь, Родинылан – чап
Шочмо элнам аралышашлан кугыжаныш ден общество чылажымат ышташ тыршат: армийым пеҥгыдемдат, вооруженийым уэмдат, салтак илышым саемдат… Чыла тиде илышыш шыҥдаралтеш. Самырык тукымат срочный службым эрташ кумылын шогалеш, порысшым лийже манынак шукта.
Кузерак вара илат воинский частьлаште да могай шӱлыш озалана самырык салтак-влак коклаште? Тиде йодышым рашемдаш шукерте огыл «Призывникын кечыже» почмо омса кечын 34096 №-ан воинский частьыш тарванышна.
Автомашинана палемдыме вереш шогале, кӧ да кушеч улмынам терген, военный-влак территорийыш пуртышт. Часть чодыра коклаште верланен. Вер мотор: йырым-йыр – ужар кож ден пӱнчер, чевер шошо кече шыргыжеш…
Жаплан салтак илышыш логална. Салтак радамыш шогалаш ямдылалтше 300 наре студент, школышто тунемше-влакым Йошкар-Олан военный комиссарже В.Панков, генерал-майор А.Самсонов, Афган сарын участникше, десантник-влак ушемым вуйлатыше М.Фаткуллин, рӱдолаште физический культур да спортлан вуйын шогышо С.Мухортов, Георгий ача саламлышт. Службо, тудын кӱлешлыкше, пайдаже нерген каласкалышт. Вараже салтак илыш нерген фильмым ончыктеныт.
Ончыкылык призывник-шамыч срочный, тыгак контракт почеш служитлымын пайдаж нерген шукак пален нальыч.
«Срочный службым Байконурышто эртенам. Шижалтеш: таче кечылан службо чылт весе. Ондакысе дене таҥастараш ок лий. Специальностьым налшылан служитлаш куштылгырак. Контракт почеш службым эртыше гын куд ий гыч шке илыме веран лийын кертеш, окса шотыштат чӱдылыкым ок шиж. Мутат уке, чыла шотышто куштылгыжак огыл: воинский долгым, заданийым лийже манын шуктыман, тазалыкым эскерыман, шкем эреак контрольышто кучыман», – палемдыш контракт почеш служитлыше А.Окашев. Тыгак 14-ше ракет дивизийыште служитлыше рядовой Н.Платоновын каласкалымыже оҥай ыле. «Салтак илыш чаткалыклан, порядкылан, пунктуальный лияш, шке жапым пайдалын эртараш туныкта. Физзарядкымат кажне еҥ кажне кечын ок ыште, а тыште чылажат режим, расписаний почеш эрта. Тӱҥалтышлан нелырак. Варажым тунемат. Оптимизм, патриотизм шӱлышеш шуаралтат. Армийыште служитлыме варажым тыглай илышыштат кӱлешан. Шке порысым кажне рвезылан шуктыман, шонем. Вуз деч вара шке кумылын армийыш каенам», – мане Николай.
Тыштак тынысын вий дене кылдалтмыжым пеҥгыдемдышт. А вий – тиде армий. Ача-кочана, иза-шольына тидым эртеныт, сарыште тыныс верч кредалыныт. Сандене тиде йӱла эшеат вияҥшаш.
Варажым шкешотан экскурсийыш тарваненна. Рвезе-влак уремыште келыштарыме тӱрлӧ военный техник йыр чумыргышт, кӱшкат кӱзен волышт, кабиныштат лийыч. Шукыштлан, мутат уке, тӱрлӧ саркурал, военный технике келша. Теве лач тидымак ончыкташ, тудын нерген келгынрак каласкаш тыршышт воинский частьыште службым эртыше-влак.
Разведке-орол батальон пуйто противник ваштареш лектын. Экскурсант-влак, саркуралым кучен, кушко, мыняр кутышым коден, жапым, верым шотыш налын, команде почеш ончыко тарваненыт. Тидыжым кӱлеш спецвургемым чиенак ончыктеныт. Кажне боевой технике нерген раш каласкаленыт. Радиационно-химический разведкыш «тарваныше-влакат» пашашт нерген радамынак умылтарышт.
Тыште чылажат весе. Тыште койыш-шоктыш пеҥгыдемеш, шочмо эл верч кугешнымаш лектеш, икте-весым умылаш, йолташым пален налаш тунемат, патриотизм шӱлыш келгемеш манын умылет.
Салтак-влакын казармышкышт логална. Кӧргыштӧ эн ончычак йоҥгыдылык шижалте. Казармыште ару, радам дене вераҥдыме койко-влакым моткоч чаткан поген шындыме.
Спортлан кугу тӱткышым ойырымо шижалтеш. Казармыштак тренажёр зал уло. Спорт вургемымат чаплым да сай качестваным, йошкар тӱсаным, ойыреныт. Тудыжым, службым эртымеке, мӧҥгеш сдатлыман. Физподготовко дене нормативым кварталлан ик гана сдатлат. Занятийым эртараш кабинетымат келыштареныт: ӱстел, пӱкен-влак… Каныме верыштат чапле. Шонымо семын мушкылташ душыжат шке пачашыштак, вургемлан посна верым ойырымо.
Шинчалан у вургем перныш. Ончычсо семын кирзе кемым огыт чий. Жаплан келшыше йолчием дене улыт. Вургемым пагытлан келшышын вашталтат да нормым огыт пудырто. Салтак-влакат вургемым арун кучат, чаткалыкым эскерат. Нуно Российын тӱрлӧ кундемже гыч улыт. Кушто да могай обязанностьым шукташ палемдыме годым кажныжын койыш-шоктышыжым, физически могай улмыжым шотыш налыт. Тыгак гражданкыште могай пашам ыштымым, кушто да кӧлан тунеммымат шотыш налыт. Кече палемдыме режим почеш эрта.
– Армийыште айдемын усталыкше, тудын чыла моштымашыже кӱлеш лиеш, – мане икте. – Шукышт кӱшыл шинчымашым налме деч вара улыт, шке кумылын службым эртат. Содыки ме шке порыснам шуктен, элнам аралаш ямде лийшаш улына.
Икте раш лие: тыште чылажат Устав почеш ышталтеш. Идалык жап кеч шагал, но салтаклан мо кӱлешым пуэн шукташ, долг, честь патриотизм шӱлышым кажне салтаклан шыҥдараш тыршат.
Илыш ончыко кая, пеш писын вашталтеш. Сандене службымат, самырык тукымын койыш-шоктышыштымат ончычсо дене таҥастараш огеш лий.
Кокымшо гана контракт почеш служитлыше-влак илыме верым налме шотышто накопительный ипотекын участникше лийыт. Куд ийым служитлымек, шкеак илыме верым налын кертыт. Тидлан 2014 ий гыч 2800000 теҥге ойыралтеш. Тудым РФ Обороно министерстве тӱла.
Е.Эшкинина.
Снимкылаште:
М.Скобелевын фотожо.
