У Торъял районысо эмлымверын регистратуржо ончыко калык эрдене эрак шыҥ-шыҥ погына. Кажныже ты але вес врач деке возалтнеже.
— Мый терапевт Заворотный дек пурынем, — полисшым окнашке шуялта илалше ӱдырамаш.
— Мыламат тудын декак талоным пуыза, — манеш весе.
Тыгай сӱретым ты эмлымверыште коло-кумло ий ончычат ужаш лийын, но жап эртыме семын нимо вашталтын огыл. Врач-терапевт Ю.П.Заворотный шкежат илалше-влак радамыш шуын, но ончычсо гаяк йӧратыме пашаштыже кодеш. Профессийым вашталташ кӱлмӧ нерген ик ганат шоналтен огыл, кеч пашадаржат изи лийын, шке пачержат лийын огыл. Тудо верысе огыл, Моско гыч илаш да пашам ышташ куснен. Мединститутым тунем пытарымекыже, направлений почеш, калыкыште манмыла, «маска лукыш» шымлымше ийла тӱҥалтыште пелашыже дене пырля толын.
Самырык врачлан калыкыште пагалымашым сулен налаш куштылго огыл. Терапевт Юрий Петровичат ончыч моло деч нимо дене ойыртемалтын огыл. Тудо ик верыште тошкыштын огыл, опытым поген, тидлан медицине дене кылдалтше шуко литературым лудын, калыкым ончыл йӧн дене эмлаш тыршен. Ончыл йӧн нерген ойлаш гын, тунам, шымлымше ийлаште, верысе эмлымверыште кызытсе гай медоборудований лийын огыл. Эмлымвер пу оралтыште верланен, отделений-влак – посна шыгыр пӧртлаште. Нине зданий эше ялысе врач Бодров годымак, 1900-шо ийлаштак, чоҥалтыныт. Пу пӧртлаште верланыше отделений-влак йӱштӧ, пычкемыш, кошкен торлышо кӱваран лийыныт, шондан ӱпшат кумылым волтен. Ситыдымашым кораҥдаш оралтым олмыктымат полшен огыл. Но тунам врач-влак ситеныт! Невролог, психолог, отоларинголог лийыныт. Кызыт нине специалист районышто уке улыт.
Юрий Петровичын мастарлыкше кушкын. Тудо пациентшым тӱрлӧ семын терга. Фонендоскопшо дене шодын «йӱкшым» шеҥгеч-ончыч колыштеш, оҥым перкала, мӱшкырым темдыштеш. Вӱргорно давлений кугу гын, окулист дек шинчавундашым тергаш колта. Врачын тыгай тӱткышыжӧ илалше-влаклан поснак келша, самырык-шамыч веле вашке лектын куржаш тыршат. Тыгаят лиеден: самырык терапевт диагнозым шындаш ӧрмалген гын, Юрий Петрович деке колтен. Тудыжо пациентым кабинетше гыч чын диагнозым шындымеш ок колто. Шарнем, ик пӧръеҥын шодыжо пуалын ыле. Тыгай черым шукыж годым кок арняште эмлат, а тудлан тылзат пелат ситен огыл. Юрий Петрович черлым шкеак Йошкар-Олаш онколог деке наҥгаен. Пӧръеҥын шодыштыжо, рентген снимке почеш, ожнысо вич ыраш вӱргене окса гай тамга нигузе пытен кертын огыл. Тергымеке, пале лийын: лӱдыкшылык уке, тиде – кужун шуйнышо пуалше чер. Пациентым ныл тылзе наре эмлашыже логалын.
Юрий Петрович черле ӱмбак нигунам ок кычкыре, шымалыкше кажнылан сита. Калыкын тазалыкшым, поснак икшывыным, аралышаш верч курык гай шога. Икана шыжым тӱҥ врач семын (ты пашамат шуктен) райкомын планеркышкыжо миен. Тушто тунемше-влакын колхозлаште пареҥгым погымо пашаштым виктарен колтымо нерген мутланеныт. Ик озанлыкыште нуным мӧҥгышкышт кечывалымак колтеныт. Тидым пален налмеке, район оза каласен: «Тыгай койыш дене пареҥге лум йымалан кодын кертеш! Таче кече гыч тунемше-влак эр гыч кас марте нурышто лийшаш улыт!» Юрий Петрович ваштареш шогалын: «Йоча-шамычлан неле пашам ыштыкташ ок лий. Нунын лулегышт пеҥгыдем шуын огыл, неле ведрам нумалмыштлан кӧра тупрӱдышт кадырген кертеш». Райкомлан тиде келшен огыл…
Верысе калыклан у эмлымверым кужун вучашыже логалын гынат, кӱ полат нӧлталтын. тӱҥалтыште йӱштӧ лийын, йӱрат витен. Ятыр гана олмыктеныт гынат, сӱрет вашталтын огыл. Тайылан леведышым ыштымеке веле эмлымверыште куштылыгын шӱлалтеныт. А пӱртӱс газ дене олташ тӱҥалме деч вара эмлымверын корпуслашкыже шокшат толын, врач-влакын паша кумылышт утыр нӧлталтын.
Врач-терапевт Юрий Петрович ик паша дене веле огыл ила. Тудо колым кучаш йӧрата, район кӱкшытыштӧ эртарыме шахмат турнирлаште модеш да сеҥышыш лектеш. Таза илыш-йӱлам куча. Мут толмашеш, кочывӱдым але сырам ик ганат подыл ончен огыл, тамакымат ок шупш. Ик жапыште куржталеш ыле. Шыже марте йӱштылеш. Мӧҥгыж гыч эмлымвер марте ик уштыш утла лиеш, пашашке эре йолын коштеш. Эр еда зарядкым ышта. Тудлан 81 ий гынат, тынарым от пу: чулым, кожмак, иктаж витле ияш гай веле коеш.
Кызыт Ю.П.Заворотный рӱдо эмлымверыште кечывалымсе стационарым вуйлата. Черле-влак эрдене толыт да врачын палемдыме процедурым эртат, каналтымеке, касвелеш мӧҥгышкышт каят. Калык сутка мучко пашам ыштыше отделенийыш огыл, а кечывал стационарыш логалаш тырша. Юрий Петрович кажне кечын нунын тазалыкыштым терга. Пагалыме врачын пелашыжат, пенсийыш лекмешкыже, отоларингологлан, вара моргышто медэкспертлан ыштен. Заворотныймыт кок эргым ончен куштеныт. Иктыже ача-ава корным тошка, Москвасе ик поликлиникыште ышта.
Кызыт илалше врач-влакым кажне эмлымверыште ужаш лиеш. Тиде ик велым сайжак огыл, веет нуным самырык специалист-шамыч алмаштышаш улыт. Но кушто нуным муат? Сандене илалше врач-влак тазалыкым аралыме сферыште кадр дене кылдалтше нелылыкым мыняр-гынат куштылемдаш полшат. Ю.П.Заворотныят суапле пашам кертмыж семын шукта.
Анатолий Новиков.
