Волжский районысо «Москва» ООО-што, пытартыш кечылаште шогышо сай игече дене пайдаланен, чыла вере пашам палынак. Тӱҥ агроном А.Кузнецовым озанлыкын рӱдӱ илемже пелен пасушто пытартыш силос «курыкым» леведмаште вашлийна.
— Ты силос орам левед шынденат, тиде нӧрӧ кормам шапашлыме пашам мучашке шуктена. Тений палемдыме вич тӱжем тонн олмеш кандаш тӱжемым оптымо, шапаш нигунам уто ок лий, — куанжым шылтыде каласкала Анатолий Иванович. – Кукшо шудо тюклам тҥгече кас пычкемышыште пасу мучко трактор фар дене волгалтарен кычал муын шупшыктен пытарышна, чыла леведыш йымак пуртыша. План почеш 420 тонн олмеш 672 тонным шапашлыме. Вольык комплекс пелен ныл траншей силосым аралаш пыштыме, ныл «курыкым» пасуэш оптымо. Тенийсе йӱран игече кукшо кормам шапашлаш чаракым ыштыле гынат, Юмылан тау, тудланак кӧра чыла кормалык культур умен кушкын. Эрла-кумышто могай игече лийшашым эскерен шогенак шудым солымо, поген налме, йӱреш логалын огыл. Теле гоч пукшаш утымеш сита, вес ий мучкыланат кодеш. Качествым тергаш колтымо, но иктешлымашым эше налме огыл. Презе-влаклан эн ончыч тергыктенна, шӱкалын огытыл. Силослык культурым погаш тений налме «Полесье» комбайн сайын полшен. Кугу лектышан куатле технике нӧрӧ кормам ямдылыме пашаште аклаш лийдыме шӱкалтышым ыштен.
Тугеже озанлыклан 1200 вуй вольыкым (300 ушкалым, ӧрдыктараш шогалтыме ӱшкыжым, тунам) йӱштӧ пагытыште ончен лукшаш верч азапланышаш уке.
— Шудын качествыже шотышто вольык ончышо-влак деч ӧпке мутым колмо огыл. Лӱштышат уда огыл. Кызыт ик ушкаллан шотлымаште кече еда 18 литр шӧрым шупшылына, кечыште чумыр лӱштыш 5800 тонным вонча, — палдарыш А.Кузнецов.
— Але чон канен огыл, ынде ик шонымаш – уржа сорлам сайын эртарен колташ, — «тугеже кормам ямдылыме пашам мучашке шуктымо дене чонда канен» манмемлан вашештыш Анатолий Иванович, — кормамат эше ешарен ямдылаш йӧн уло.
А озанлыкын шурнывечыжым, пасу гыч идым марте мо ышталтмым ончал лекмек, мемнанат чон каныш: тыште пашан кажне йыжыҥжым моштен виктарат.
— Тений марте шурнывечыш 21-22 июльышто лектына ыле, икымше касалыкым 11 августышто гына тӱредна. Пырчан культур ӧкымын шуо, игече кучыш. Содыки, сай кече толмеке, шинчаончылно манме гай шышталге тӱсым нале, — ойла шке пашажым сайын палыше агроном. – Марий манмыла, Юмыжо микишка огыл, ужеш мландыште мо лийын шогымым – калык пашам ыштынеже. Тачысе кечылан 400 гектарыште кокияш уржам поген налынна. Лектыш сай, гектар гыч 28-30 центнер лектеш. Эрла кокияш шыдаҥым поген пытараш шонена. Ты культурат тынарак лектышым пуа. Икияшат уда огыл. Шӱльӧ гектаран шотлымаште 25 центнер деч шагал огыл лийшаш. Икияш шыдаҥ 30 центнерым да утларакымат сӧра. Кечан кече да кукшо мардеж сай шӱкалтышым ыштышт. Тӱредаш лекме кечын уржан вӱдыжгылыкшӧ 38 процент лийын гын, кок кече гыч пырчым, эрыктен, вигак аралаш пышташ лиеш ыле.
Озанлыкын чылаж гаяк пасуж гоч эртышна. Кушто кашташ солен оптымо шурно кия, кушто икияш пырчан культур, жапшым вучен, пырдыжла шога, ярсыше пасулаште эше шуко вере олым тюк-влак кият. Но олымым кече еда прессоватлат да кугу каваныш шупшыктен оптат. Олым тений шуко лиеш. Вес пасушто кокияшым ӱдаш мландым куралше трактор пуракым тӱргыкта. Эше иктыште, чаплын кушшо ковыштам поген, тораш наҥгаяш толшо фурыш оптен колташ ужатышт…
Чумыр 1700 гектар пырчан культур кумдык гыч мемнан озанлыкыште лийме кечылан 600 утла гектарыштыже поген налыныт ыле. Ты кумдыклан — «Агрос» кок комбайн. Когынекат «самырык» улыт, иктыжым ончылий, весыжым ӱмаште налыныт. Кечеш 120-130 тонным идымыш колтат. Вигак эрыктат, коштат, амбарыш аралаш пыштат.
Пасу пашаште тӱҥ вий – механизатор. Нуныштлан озанлыкыште пешыжак чӱдын огыт иле. Илалше комбайнер, водитель, тракторист пелен ятыр самырык рвезым ужна. Теве икте армий гыч веле толын, вигак тракторыш шинчын. Паша уло, пашадарат ялысе еҥлан изижак огыл.
Озанлыкын ик пасуштыжо тыршыше кок комбайным пыкше кычал муна. Пырчым оптен кайыше «КамАЗ»-ын кушечла лекмыжым эскерен, нур тӱрыштӧ, лапкатарак верыште, иканаште кок комбайнын автомашина кузовыш пырчым йоктарымыштым ужна. Комбайнер С.Сергеев комбайн бункержым ястарыш да, каваште шаулен лишемше йӱр пылым азапланен ончен, касалыкым тӱредаш кудале. А Р.Иванов, волгенчын шинчам йымыктарен волгалтарымыжым уждымыла койын, бункержым умбакыже ястарыш. Йӱр деч ончыч автомашинана дене пасу гыч кугорныш шуктена ма уке манын вашкен, содыки лекна, но тунамак пуйто шем пыл ора шӱтлыш: ведра гыч опталмыла йӱр тӱҥале…
А пасу деч ончыч идымыш пурен лекна. Тыште ик велым ик автомашина нур гыч кондымо пурчым бункерыш опталын гын, вес велымже арва да моло шӱк деч эрныше яндар шыдаҥ вес машина кузовыш йоген да клатыш возын.
— 230 тонн уржа пырчым урлыкашлан пыштенна, качествыжым тергаш колтенна, — палдара А.Кузнецов. – Тыгак уржа-вике йӧршан кокияш культур пырчым шапашленна. Ужалаш ямдылена. Эше ӱмашсе пырче ужалышаш кия. Озанлыкнаже. такше урлыкаш пырчым ончен куштышылан шотлалтеш. Сандене пырчын качествыжым ончыл верыш шындена.
А.АНДРЕЕВ.
Снимкылаште: Тӱҥ агроном А.Кузнецов; (0138 але 0140 але 0141) Комбайнер С.Сергеев; (0177 але 0178) Комбайнер Р.Иванов (шолаште) ден пырчым шупшыктышо машинан водительже Ю.Павлов; (0180 але 0183) Пырчым шупшыктышо «КамАЗ-ын» водительже В.Евсеев, отпускшым коден, пашаш лектын; (2705 але 2708) Идымыште самырык вий полышкала (шола гыч пурлашке): 7 классыште тунемше Роман Петров, 6 классыште тунемше Адель Печников, пашазе С.Евсеева; (0153) Силос «курыкым» левед лаптыртыше В.Платонов; (0146-0148) Пасу гыч ковыштам ужалаш колташ наҥгаят: самырык механизатор-влак В.Иванов ден М.Костин. (0167 але 168)
Авторын фотожо.
(Фото: Сервер, В номер, Андреев, Волжск-фото).
