Тиде ий мӱкшызӧ-влаклан кугу нелылыкым кондыш. Вет шошо ыш куандаре, кеҥежат кумылым волтышо.
Мӱкшызӧ-влак палат: паша лектышышт лачак усталык, ятыр ий погымо опыт дене веле огыл кылдалтын, игече могай улмымат онча. А игечыже тиде гана мӱкшызӧ-шамычлан пуйто ӱчым ышташ пиже. Манаш веле, Кужэҥер велне тений писте 16-17 июльышто веле пеледаш тӱҥале. Ончычсо ийлаште тылзе тӱҥалтышланак пеледын чарна ыле. Моло кушкылат варарак пелдыныт але пеледыт. Туге гынат йӱр йӱрмыжым ок чарне гаяк. Тыге тудо пеледыш гыч шыркамат, нектарымат мушкын колта.
Ӱмаште июнь мучаштак мӱйым тулаш, кӱзаш йӧн лийын гын, тений эсогыл июль тӱҥалтыште мӱкшлан кӧ сиропым, кӧ ончычсо мӱйым пукшаш пиже. Вет мӱкш-влак шошым кунар-гынат погымо, тыгак кодшо ийысе шапашым тӱрыснек кочкын пытареныт, да тыге эсогыл тулигылан пукшаш нимо кодын огыл. Варажым южо отарыште ик еш весын кочкышыжым шолышташ, агаш пиже.
— Июнь кыдалне тыгай сӱретым ужаш перныш: пашаче мӱкш-влак омарта гыч шӱремӱкшым поктен лукташ, шупшкедаш тӱҥальыч. Шижыныт: арам логарлан огыл, шкалан кочкаш уке, — ойла Оршанке район Чирки ялысе мӱкшызӧ В.Григорьев. – Омарташке сакыме вощиным шупшмым, овартымым чарнышт. Иге ешымат йӧршеш ышт ойыро. Ятыр омарташке магазиным (ешартыш корпусым) шынденам ыле. Чылажымат мӧҥгеш кораҥдышым. Еш-влак мӱйым тулаш огыл, шкаланышт телылан кочкаш ситышым погат гынат йӧра ыле манын шонаш веле кодеш.
Ончычсо ийлаште южо мӱкшызӧ отаржым нектарым ойырышо кушкыл, пушеҥге (писте) кушмо чодыралашке, олыклашке жаплан кусарен гын, тений тыгй сӱрет палдырнен огыл. Вет тиде гана ик кушкылат ӱшаным ыш суло. Ынде лачак вуйдеҥге (кипрей) умбакыже пеледеш, да нектарым тушечын погаш йӧн лиеш. Лачак йӱр гына чарныже ыле. Кеч-мо гынат мӱкшым телылан ямдылыме годым сиропым садак пуыде ок лий.
Калыкыште тыге ойлат: ӱмаште ярмиҥгаште ик килограмм мӱйым кокла шот дене 300-400 теҥге дене ужаленыт гын, тений пайдале тиде шере кочкышым ужалымашке луктыт гынат, ак кок пачаш шергешт кертеш.
В.Смоленцев.
Авторын фотожо.
