У коронавирус инфекций деч паремше шагал огыл еҥ нерӱпш йоммылан веле огыл, тыгак пушым йӧршын вес семын шижмылан вуйым шиеш. Мутлан, апельсинын тутло пушыжо нунылан йӧршын весе, эсогыл йыгыжге лийын. .. Молан тыге? Йодышлан Урал кугыжаныш медицине университетын медицине науко кандидатше, отоларингологий кафедрыжын доцентше Ксения Карташова (снимкыште)вашешта.
– Айдеме кугымӧр, лимон але свежа борщ пушым шижеш гын, тугеже ӱпшын молекулыжо пушым шижме корнын респираторный кумдыкышкыжо шыҥдаралтын. Неле процесс-влак полшымо дене тудын химический куатше нерве импульсын энергийышкыже куснен. Тыгеже айдемын таза улмыж годым веле лиеш.
Организмыш логалше коронавирус, пиалешна, респираторно-обонятельный манме нейроным огыл, а тудлан полшышо клетке-влакым веле локтылеш. Нунын деч посна кодмыж годым нейрон шот дене пашам ыштымыжым да пушым шижмыжым чарна. Тылеч посна ӱпшым шижын налме шотышто «опытым поген шуктыдымо» нейрон-шамыч шукемыт. Ик науко теорий почеш, пушым кӱлеш семын огыл шижме шотышто лачшымак лийын шудымо нейрон-влак титакан улыт – нуно чын огыл сигналым пуат.
Пациент-влакым клинически шымлыме у паша коронавирусым нелын чытен лекше-шамычын гиппокампыштышт – вуйдорыкын эмоцийым, ушым формироватлаш полшышо ужашыштыже – вашталтыш лийме нерген ойла. Пушым шижме чумыр радам гиппокамп воктеч эрта, сандене посна ӱпш ушеш эрелан але кужу жаплан кодеш. Мутлан, кевытыште ма пашаште иктаж духи пушым шижмеке, вигак тыгай парфюм дене пайдаланыше айдеме шарналтеш. Сандене тиде кумдыкысо ситыдымаш ончыч палыме пушым весемденат кертеш.
Статистике почеш, ковид дене черланыше чумыр еҥ гыч 68 процент ужаш нерӱпшыжым йомдара, тыгодым шукынжо тымарте палыме пушым йӧршын вес семын шижыт. Тыгай сӱрет ковидым уто-сите деч посна чытен лекше-шамыч коклаштат шуэн огыл палдырна. Нерӱпш кажне деке тӱрлӧ жапыште пӧртылеш: икте деке – вич кече гыч, весе деке – кум-ныл арня гыч, а кумшо кандашымше тылзынат нимом ок шиж.
Нерӱпшым пӧртылтен кертше нимогай юзо спрей уке, тиде – фармкомпаний-влакын маркетингышт. Лучо нерӱпшым вияҥдыше тренировкым ышташ. Тидланже лимонын, гвоздикын, розмаринын да эвкалиптын эфир ӱйыштым ватке дискыш чӱчалтарыман да тудым жапын-жапын 20-30 секунд дене ӱпшычман. Тыгодым кажне пушым шарнен кодаш тыршыман. Айдеме шкенжым мыняр чӱчкыдын тренироватла, нерӱпшыжым тунар писын пӧртылта. Неррожым теҥыз шинчал негызан спрей дене вӱдыжтараш лиеш. Экологийна сайжак огыл, сандене тидым пандемий деч поснат ышташ пайдале. Врач-невролог-шамыч эше витаминым темлат.
М.ИВАНОВА
