9 апрельыште Э.Сапаев лӱмеш опер да балет академический театрыште чапланыше руш балерине Галина Уланова лӱмеш XIX фестиваль «Анюта» балет дене почылто.
«Анюта» Россий да тӱнямбал кӱкшытан чапланыше театр-влакын репертуарыштышт шукертсек уло. Мемнан театрын сценышкыже тудым лукмым ончаш толшо калыкат кугу пӧлеклан шотлен, вет тиде постановкым республикнан рӱдоласе театрыштыже шукертак шындаш шоненыт. Фестиваль лӱмеш театр коллектив шонымашкыже шуын кертын!
Постановкын тӱҥжылан Антон Чеховын «Анна на шее» ойлымашыжым налме Балетлан либреттом СССР-ын калык артистше, хореограф-постановщик Владимир Васильев кумдан палыме режиссёр Александр Белинский дене пырля возеныт, а музыкым Валерий Гаврилин шочыктен. 1982 ийыште «Анюта» балет-фильмым телеэкраныш луктыныт да моткоч кӱчык жапыште калыклан лишыл лийын шуктен, сандене тудым балет тӱняште шкешотан кугу событийлан шотленыт. Икмыняр жап гыч телефильмым сценыш луктыныт. Але марте тыгайже лийынжат огыл улмаш. «Анюта» 30 ий утла Российысе ятыр театрын репертуарыштыже кӱшыл верым айла. А ындыжым тиде постановко мемнан театрыштат уло.
Тыгай балетым сценыш лукташ – манаш веле! Тыште Владимир Васильев дене пырля Кугу театрыште пашам ыштыше йолташыже, полышкалышыже-влак полшеныт: художник-постановщик Виктор Вольский, хорегорафын ассистентше Андрей Меланьин, балетмейстер Марианна Рыжкина.
– Либреттон авторжо, хореограф-постановщик Владимир Викторович онлайн йӧн полшымо дене шкежат эре пеленнак лийын, репетицийым ончен, эскерен», – палемден театрын художественный вуйлатышыже, тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министр Константин Иванов.
«Анюта» – моткоч чапле спектакль. Икымше минут гычак тудо кумылым ылыжта волгыдо шонымашым шочыкта. А йоҥгалтше сылне сем сценысе действийым ончаш да тыгодымак куанаш але тургыжланаш тарата. Сценым сайын да моторын келыштарыме, спектакль мучко декорацийым ятыр гына да моткоч писын вашталтен шуктеныт. Артист-влакынат костюмышт могай гына уке ыле!? Нунат пеш чӱчкыдын алмаштеныт, кажныже шинчаш перныше, чевер.
А эн тӱҥжӧ, мутат уке, артист-влакын образыш келгын пурен моштымышт ӧрыктарен. Нужна ешыште кушшо самырык ӱдырын куштылго огыл илышыжым мут деч посна, куштымаш да чон шижмаш дене гына мастарын ончыкташ лиеш улмаш! Чон йӧсылыкым але куаным южгунамже шомак дене гына моторын каласаш лиеш шонет, но профессионал балет артист-влак капкылым тарватыме денат чылажымат ончыктен, умылтарен моштышт.
Икымше кечын Анютан партийжым Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрын прима-балериныже Кристина Михайлова, а тудын йӧратыме еҥжын, студентын, партийжым Артем Веденкин куштеныт. Коктынат моткоч талантан, виян артист улыт, тидым ты балетыште эше ик гана пеҥгыдемдышт. Балетын вес солистше Роман Стариковат образыш келгын пурен моштымыж дене ончышо-влакын кумылыштым нӧлтыш. Тудо Аннан чаҥга, шоҥго, кугу мӱшкыран пелашыжым, Модест Алексеевичым, модын. Рольжо нимо сайжат огыл шонет, но оҥайын коймыжо, мыскара шӱлышан улмыжо кумылым савырен, тӱткышым налын моштен. Нинын деч посна моло артист-влакынат рольым модмышт нерген палемдаш лиеш, балетыште кажне герой пуйто тӱҥ рольым модын, кажныже шинчаш пернен. Дворник, шарманщик, официант да моло эпизодысо герой-влакат илышым сайын почын пуэныт.
Кокымшо кечын Анютан партийжым Елена Раськина куштен. Ӱдыр эше кодшо ийын гына балет школым тунем лектын, а икымше да эше тӱҥ рольышто шкенжым моткоч ӱшанлын кучен, сандене икмыняр жап гыч балетын примыже лийын кертеш. Тидлан тудын пӱртӱсын пуымо мотор капкылже да погымо мастарлыкше ситыше. Еленан партнёржо – Итару Нада. Тудынат ты кастене дебютшо лийын. Японийыште шочын-кушшо, а кызыт театрын сценыштыже куштышо рвезымат зал калык шокшын вашлийын.
Тиде кечын балетым ончаш Марий Эл вуйлатыше Александр Евстифееват миен да, спектакль пытымеке, артист-влакым рольым мастарын модмыштлан тауштен.
– Постановкым куанен онченам да мастарлыкланна моткоч ӧрынам, – палемден А.Евстифеев. – Тыге сайын куштеда, пуйто «Анюта» тендан репертуарыштыда шукертсекак. Чеховын тӱрлӧ чоншижмашыжым куштымашда гоч моторын почын пуэда. Ончыкыжымат сеҥымашым да у кӱкшытыш шуаш тыланем.
«Анюта» – кумылым нӧлтышӧ, моткоч мотор, чоным куандарыше постановко. Тудым ончымо годым балетыште огыл, а драматический спектакльыште шинчымыла чучын, сандене тушко миен толашак тыршыман.
Галина Уланова лӱмеш искусство фестиваль 18 апрельыште «Лебединое озеро» балет дене мучашлалтеш. Тушто тӱҥ партийым Михайловский театр (Санкт-Петербург) гыч прима Екатерина Борченко ден солист Павел Савин куштат.
А.БАЙКОВА
Е.Никифоровын фотожо
