МАРИЙ ЙӰЛА

Калык пале ден кечышот

Марий кумалтышын чинче тушыжо:

« Поро деч порын толын шого вуй савымашке, Кугу Шочынава, Тӱнямбал Шочынава! Шочмо элнан, лишыл вер-шӧрнан, шочмо аванан кумылышт тыйын поро кумылетын саскаже улыт. Эрге шочшо денат, ӱдыр шочшо денат, уныка шот денат калык тукымым шуяш полшет. Шинча-пылышыжланат, шӱм-мокшыжланат, верге-шодыжланат, шоло-лепшыланат, вур корныжланат, йыжыҥ корныжланат, кид-йол да кап-кылжыланат шочмо могыр дене илаш тый полшет. Чыла илян-шамычлан шочаш-кушкаш, атыланаш, тазалыкыштым пеҥгыдемдашышт тыяк полшет. Вольык, кайыквусо, мӱкш, пушеҥге, кинде, сакса шочынланат вий-куатым ешарет! Марий калыклан порын, ласкан илаш полшыметлан вуйым савена, Поро Шочынава!»

 «Ош сандалык ончылно» книга гыч налме. 2012 ий.

Черке йӱла почеш:

          7 – Юмын Авалан Поро пӱрымашан Уверым пуымо кече (Благовещений).

 «1 май марте Кугече деч ончыч Кугу пӱтым кучымо пагыт эрта. Тиде пагытыште юмылан ӱшаныше-влакын чылажат тудын ончылно сулыкыштым касарымашке виктаралтеш. Черке ойла: «Кугу пӱтӧ годым илышнам Андрей Критскийын каноныштыжо радамлыме илыш дене таҥастарена да шкаланна йодышым пуэна: «Ме чонланна шерге духовный поянлыкым муынна мо? Чонна верч азапланена мо? Шӱмнам сулыкым касарыме дене эрыктенна мо? Сулыкан илышланна ӧкынен, шинчавӱднам йоктаренна мо? Тошто ден У Сугыньласе праведник-влак семынак, Юмо дене пырля илаш тунемынна мо?»…

(Марий митрополит Иоаннын Кугу пӱтӧ тӱҥалме дене саламлымашыж гыч.)  

Калык пале:

 Шошым шырчык шемын толеш гын, шемшыдаҥ шеме лиеш.

 Пӱкшермыште шуко кичке – шемшыдан сайын шочеш.

 Шошо кӱдырчӧ тошкалтышын-тошклтышын мура – шӱльӧ кужун нӧлталтеш.

Вӱдшор тылзе вӱд дене поян гын, ага тылзе шудо дене поян лиеш.

Шошым лум вашке ок шуло гын, пурса сайын шочеш.

(А.Е.Китиковын «Марийские народные приметы» книгаж гыч налме).

Пайдале каҥаш

Эзотерик-влакын темлымышт почеш тошто сравочым, кӧгӧным лучо торым кышкыме верыш намиен кудалташ але иктаж-могай пушеҥге  йымаке ураш.  Калык ой почешат, тыгай арвер суртышто аралалтеш гын, тудо тушто илыше-шамычлан пиаллан, поянлыклан корным петыра.

   Мужыр деч посна кодшо сылнештарышымат (мутлан, ик пылыш кӧрж) аралаш ок темлалт. Поснак ӱдырамаш-влаклан тидым шотыш налман,  еш , йӧратымаш пиалым иземда. Сылнештарышыже шергакан кӱ гыч ышталтын гын, лучо тудым левыктен, вес сылнештарышым ышташ. А бижутерий веле гын, тудым луктын кудалаш шотлан толеш.

Шарнаш кодшо ой:

«Мыняр окса улмет тӱҥжак огыл, тыланет садак вӱдым йӱаш да юж дене шӱлаш  кӱлеш». (Марк Шеннон)

  «Маймыл шӧртньӧ сылнештарышым чия гынат, маймылак кодеш». (Лукиан Самосатский)

 «Окса айдемым локтыл ок керт. Окса тудын чынжымак могай улмыжым гына ончыкта».

Оксалан вакшышым налаш лиеш, но омым огыл. Книгам, но ушым огыл. Ӱдырамашым, но йӧратымашым огыл. Вашкылым, но йолташым огыл. Юмоҥам, но ӱшаным огыл». (Омар Хаям)

С.Носова ямдылен

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий