Тройчын поминкалан Волжский районысо Сотнур шӱгарлаш мийымем годым пеш шучко сӱретым ужым: ӱстембалне ма мландыште май копшаҥге ӱдымӧ гай кия. Медведево районысо Шеклянур ял кундемыштат тиде насекомый эсогыл кечывал кечын чоҥештылеш. Кужэҥер районысо Йӱледӱр кундемыште куэр ужаргын огыл, а сурын койын шога!..
– Тынар май копшаҥге лиймым ом шарне. Южо вере тудо тынар шуко, эсогыл куэр ужарген огеш керт. Тидыже, очыни, сайлан огыл… – манеш «Искра» ялозанлык предприятийын тӱҥ агрономжо Е.Осинина.
Совет кучем жапыште чодырашке, курал-ӱдымӧ мландышке инсектицидым шавеныт, сандене май копшаҥге лийын огыл гаяк. Шарнем, изина годым кас велеш ик-кок насекомый почеш лу-лучко ӱдыр-рвезе куржталына ыле. Кучен кертына гын, тудым шырпе атыш вераҥденна да кечывалым кыдыр-кыдыр тарванылмыжым пылыш пелен кучен колыштынна. Ынде аяран веществам нурышко веле огыл, чодырашкыжат огыт шаве. А осал копшаҥгылан тидак веле кӱлеш – шарлашыже да вияҥашыже пеш сай йӧн. Ты гана пӱртӱсшат нунылан пуйто полшен – кормат ситышын лийын, игечат келшыше шоген.
Май копшаҥге ныл ий ила: шукш мланде йымалне кум талук вияҥеш, нылымшылан тӱжваке лектеш. Идалыкын йӱштӧ жапыштыже мланде чот кылмен огыл ыле, сандене шошым, апрель мучаште – май тӱҥалтыште, моло насекомый дене пырля май копшаҥгат рӱжге тӱжваке лекте да ужаргыше садерыш кержалте. А вара кенета йӱкшемдыш, эсогыл лум тольо. Тидым чытен кертде, ятыр копшаҥге тӱҥын возо, шукыжо колыш. Но тидым 2021 ий гына рашемден кертеш.
– Монча выньыкланат коден огытыл, – сур тӱсан куэрым чаманен ончалын манеш ял калык.
Да, май копшаҥге куэрым чотак пытарен, тугеже саскан кушкылымат локтылде кертын огыл. Мланде йымалне вияҥше шукшыжат самырык кушкыл вожым, эсогыл пареҥгым нултымыж дене лӱдыкшӧ. Тыгай фактат уло: кум ияш ик шукш кок ияш нулго вожым ик кечыште кочкын пытарен кертеш, а кок ияш шуклан тиде «паша» ик арнялан сита. Ик кече але арня – мыланна тидын дечын куштылго огыл: копшаҥгым пытарыме йӧным муаш кӱлеш ыле…
М.ИВАНОВА.
