Марий Йӱштӧ Кугызан илемышкыже толмеке, ынде тушто шун гыч ненчыме марий шӱлышан тӱрлӧ сувенирымат налын каяш лиеш. А нуно верысе кимдмастар Валентин Алгаевын мастарлыкшылан да тудын тунемшыже-влакын тыршымыштлан кӧра шочыт…
Шернур Йоча усталык пӧртын ешартыш шинчымашым пуышо туныктышыжо Валентин Алгаев кызыт Кукнур школышто пашам ышта, икшыве-влакым тӱрлӧ кидпашалан туныкта. Мастерскойышкышт пурет гын, могай гына пашам от уж, ончерыш логалмыла чучеш. Шке от мошто гын, кузе да молан туныкташ лиеш? Валентин Петрович шкежак шӧртньӧ кидан. Тудлан кӧрак йоча-влак сӱретлат, пу гыч пӱчкедат, йӱлатен луктыт, вӱдуа, казгаз, куэм гыч мотор арверым ыштат, пидыт, шун гыч ненчат. Чыла тыгай мастарлыкше ялысе икшывылан веле огыл, тыглай еҥланат моткоч кӱлешан. Изинек нунын чонышто творческий шӱлышым ылжытымым туныктышо шке пашаштыже тӱҥлан шотла, илышыште моторлыкым ужын, аклен мошташ туныкта. «Творческий шӱлыш кеч-могай профессий ма специальность дене пашам шуктымаште кӱлеш, тыге илышыжат моторрак лиеш», – манеш тудо. Кеч пытартыш жапыште шке кид дене иктаж-мом ышташ кумыланже-влак шагалем толмымат тудо палемда. Утларакшым нуно телефоным кучаш да компьютер воктене шинчылташ кумылаҥмылан тургыжлана.
Валентин Кукнур школым тунем лектын. Ачаже тыгак тале кидмастар лийын, сандене эргыжат пеленже шуко молан тунемын. Изинек сӱретлаш йӧратен. Школ деч вара армийыште служитлен, шоферлан, трактористлан тунем лектын, электролинейщикланат варажым ыштен, но сӱретлыме, пу гыч йӱлатен лукмо, пӱчкедыме пашам кудалтен огыл. Эше кудымшо классыште тунеммыж годым тудлан лӱмлӧ сӱретче Иван Ямбердов, сӱретлаш кумылан улмыжым пален, еҥ-влак дене чиям пуэн колтен улмаш. «Ты пӧлек илышыштем кугу кышам коден. Мый тудо чия пытымеш эре сӱретленам. Чияже мучашлан эсогыл кошкен, сандене олиф дене шулыктарашат логалын», – манеш тудо. Кызытат Валентин Петрович Иван Ямбердовлан тауштен ила. Эн ончыч сӱретлыме пашаже «Царевна-лебедь» лийын. Тудо архивыштыже аралалтеш. Варажым тудо пӱртус пейзаж-влакым утларак возен.
Сӱрет мастар лияш шонен огыл гынат, пӱрымаш тушкак лупшалын. 23 ияш веле Йошкар-Оласе художественный училищыш тунемаш пурен. Варажым Купсола школышто рисований туныктышо семын тыршаш тӱҥалын…
Шкенжын ойлымыж почеш, В.Алгаев пытартыш жапыште шагал сӱретла. Ончыч акварель, гуашь, масло денат пашам ыштен, конкурслашкат, ончерлашкат пашажым колтедылын. Чонжо теве молан коржеш: кызытсе жапыште художник-влакын пашашт пешыже огыт аклалт, нуным ончерлашкат огыт нал. Кевытлаштат утларакшым тӱрлӧ фотрепродукцийым гына утларакшым ужалат.
Эргыж ден ӱдыржат художественный направлений денак каеныт. Ӱдыржӧ ты сферыштак тырша. Эргыже эше пу гыч сайын пӱчкеда.
А пытартыш жапыште Валентин Петрович йоча-влакым шун гыч ненчаш туныкташ тӱҥалын. Амалжат лектын: Кукнур кундемыште марий Ӥӱштӧ Кугызан илемжым почмеке, туш мийыше уна ден турист-шамычлан марий шӱлышан сувенир-влакым ямдылаш кӱлешлык лектын. Тидын шотышто районысо тӱвыра пӧлкан специалистше-влак «Кукнурские глинули» проектым Марий Эл вуйлатышын республикыште да ӧрдыжкӧ лектын коштмо туризм шотышто грантшылан конкурсыш колтеныт да шийвундо полышым налыныт. А проетшым илышыш шыҥдарымашке Валентин Петровичымат ушеныт. Шун гыч ненчыме арверым лӱмын налыныт. Теве ынде сувенир-влакым ыштыме пашалан икшыве-шамычат кумылын тунемыт. Кызыт Йӱштӧ Кугызан илемыш мийымеке, шун гыч ненчыме Йӱштӧ Кугызам, Лумӱдырым, Шернур ватым, Сӱан ватым да молымат налын каяш лиеш.
С.Носова
Снимкыште: В.Алгаевын тыршымыж дене шочшо кидпаша-влак.
М.Скобелевын фотожо.
