Тиде илышыште ме кажныже тӱрлӧ пашам шуктена. Но тыгодым иктылан пашаже йӧршынат огеш келше, туге гынат ышта. Оксалан кӧра. Илыманыс. А весе пашашке пайремыш коштмыла коштеш, молан манаш гын, чонжылан тудо моткочак келша! Арам огыл тыгай еҥым пиаланлан шотлат.
Морко район Изи Шӱргӧ ялыште шочын-кушшо, а кызыт пелашыж дене Йошкар-Олаште илыше Николай Владимирович Васильевымат тиде радамышкак пурташ лиеш. Да лиеш веле огыл, а пуртыманак! Пӧръеҥ сулен налме канышыш 60 ияшак лектын гынат, эше кок ий утла паша ыштен. Тений октябрь гыч веле канашыже каен. А тымарте 45 ий эре ик верыште – Марий машиностроительный заводышто — тыршен! Манаш веле! Да тидым предприятий вуйлатыше-влакат акленыт. Арам огыл 2015 ийыште Марий Эл Республикын Промышленность, транспорт да корно озанлык министерствыжын, 2019 ийыште Россий Федерацийын Промышленность да торговльо министерствыжын Чап грамотышт дене палемдалтын. А тений шошым «Концерн ВКО «Алмаз-Антей» АО «За достижения в труде и профессиональное мастерство» нагрудной знакым кучыктен. Ойлатыс: пашатым тыршенак шуктет гын, чап толеш, лектышат лиеш.
Чылажат тыге тӱҥалын
Морко район Ярамарий кандаш ияш школ деч вара 9-ше ден 10-шо класслаште рвезе Кумыжъял школышто тунемын. Эше ялт изиж годымак ялыштышт апшаткудо лийын. Туштыжо токарный станок улмаш. Санденак тудо чӱчкыдынак тушко коштын да кузе пашам ыштымым ончен. Тиде амал денак школ деч вара 1975 ийыште самырык еҥ нимыняр кокытеланыде вигак 1-ше №-ан технический училищыш (тунам тыгай лийын – авт.) токарьланак тунемаш пурен. Шинчымашым погышо-шамыч ММЗ-шке практикыш коштыныт. Молан манаш гын тиде училищыште ты предприятийлан специалист-влакым ямдыленыт. Тыге, тунем пытарымекше, рвезымат ММЗ-шкак пашаш налыныт. А пел ий гыч тудо армийыш каен.
Еш илыш
Икмыняр жап гыч самырык еҥ ешым чумырен. Ончыкылык пелашыже Маргарита Николаевна дене ик школыштак пырля тунемыныт. Ӱдыр ик ийлан изирак лийын. А армий гыч пӧртылмыжлан Рита Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогоческий институтышто заочно тунемын да Ярамарий школышто пашам ыштен, тыгодым кокаж дене рвезын шочмо ялыштыже, Изи Шӱргыштӧ, илен.
— Тунам клубышто кином ончыктат ыле, да самырык-шамыч тушко коштынна. Икана ала-кузе мут гыч мут лекте да ужатен кайышым. Тыгак келшаш тӱҥална. Тиде жаплан ММЗ-ште уэш пашам ышташ тӱҥалынам ыле гынат, Ритам ужаш манын, кажне канышлан ялыш толеденам. Ик ий наре келшымеке, сӱаным ыштенна, – каласкала пӧръеҥ.
Ушнымекышт, Николай завод гыч каяш да Рита деке ялыш толаш шонен. Но самырык специалистым тушеч йӧршынат колтымышт шуын огыл! Санденак вуйлатышыже эсогыл пӧлемым пуаш сӧрен. Да сӧрымыжым шуктен. Тыге Николай Владимирович пелашыжым олашке конден да Инструментальный заводыш пашашке пуртен. Пиалешыже, Маргарита Николаевналанат школ деч вара тушто ышташ келшен. Санденак институтым кудалтен да пелашыж семынак ӱмыржӧ мучко гаяк заводышто тыршен.
Тунеммаш, паша
Пӧръеҥ ММЗ-ште пашам ыштыме жапыштак Радиомеханический техникумышто тунемын – кум ий кас еда тушко шинчымашым погаш коштын. Тыге «техник-технолог» специальностьым налын. Вараже эн кӱшыл, 6-шо, разрядан токарь марте шуын. Тидым шотыш налынак тудлан тале токарь семын республик кӱкшытан конкурслашке чӱчкыдынак ушнаш темленыт. Тыге икана эсогыл «Шӧртньӧ кид» диплом денат палемдалтын! Да такшымат пӧръеҥ эре гаяк икымше верыш лектын!
Поро шарнымаш
— ММЗ-ште ыштыме жапым кызыт мый порын гына шарнем. Тушто ме пашам веле огыл ыштенна, эше яра жапымат веселан эртаренна. Заводышто илыш шолын! – ондакысе пагытыш пӧртылын, каласкала «самырык» пенсионер. Тидын годым эсогыл кумылжак нӧлталт кайыме палдырныш! – Ӱдыр-рвезе-шамыч моткочак чолга лийыныт. Ончыч демонстрацийыш эре тӱшкан коштына, шахмат дене турнирым эртарена ыле. Вараже заводышто цех ден цех коклаште ече, куштылго атлетике дене таҥасымаш-влак лиеденыт, футбол дене модмо. Сулен налме канышыш лекмем деч ончычат тышке я тушко ушнаш ӱжыт ыле. Икманаш, йокрокланаш жап лийын огыл.
Николай Владимирович эше шке семынжат спорт дене кылым кучен – тудо бокслан шӱман лийын. Вараже Володя эргыж дене пырля тренировкыш коштыныт.
Эрге
Ончычшо Володя эргышт кучедалмашке коштын. Эсогыл Йошкар-Олан чемпионжо лӱмым сеҥен налын! Но тренерже ӱмыр лугыч лийын да икмыняр жап гыч боксыш куснен. Туштат вашке лектышыже палдырнаш тӱҥалын: республиканский веле огыл, регион-влак кокласе, эсогыл Россий кӱкшытан таҥасымашлаште эре гаяк икымше лийын, южгунам гына 2-шо верыш лектын.
— Сеҥымыжлан тудлан могай гына пӧлекым кучыктен огытыл?! Магнитофонжак шуко погынен ыле. Толеш, пӧлекшым мылам кучыкта да ойла ыле: «Авай, мыйын сеҥымашем – тиде тыйын сеҥымашет», — шарналтыш аваже да кумылжо тодылто…
Туге, ынде ача-авалан шарналташышт веле кодын, вет Володя 24 ияшак ош тӱня гыч каен. Йӧршеш самырык, эше илаш гына тӱҥалше рвезын ӱмыржӧ ялт вучыдымын кӱрылтын. Тыге лектын. Йӧра, ешаҥын да икшыван лийын шуктен.
Уныка
Кызыт ача-аважым 15 ияш Данил уныкашт куандара. Ынде кочаже тудым боксыш коштыкта.
— Эре компьютер дене ынже шинчылт манын, «тарватылаш» тыршем. Кызыт аваже вес ешым чумырен гынат, кылна кӱрлын огыл. Уныкамым мый машина дене лӱмынак налаш мием, тренировкыш наҥгаем, вара мӧҥгеш кондем. Уке гын мый дечем посна ок кай, – ойла пӧръеҥ.
Ынде коча-кован уло куанышт – уныкашт. Нуно тудын илышыж дене гына илат, манаш лиеш. Мутлан, теҥыз деке канаш каяш тарваненыт гын, кажне гана Данилым пырля наҥгаеныт. Мо кӱлеш – налын пуаш тыршат, мо дене кертыт – эре полшат.
А эше, ойго дене вӱдылалтын, ойгырен гына шинчаш огыл манын, Николай Владимирович ден Маргарита Николаевна лӱмынак садым налыныт. Тушто пӧртыштым уэмденыт, тидым-тудым ыштат, яра жапыштым чӱчкыдынак тушто эртараш тыршат.
Туге. Илыш ончыко кая. Тудым умбакыже шуйыман, илаш вийым кузе-гынат муман…
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
Авторын фотожо
