Тачысе пагытыште республикысе чодыра кумдыкла дене тӱҥ шотышто арендатор-влак пайдаланат. Кеч южышт пуйто нуно предприниматель семын чодырам руымо паша дене кугурак оксам ыштен налаш веле шонат маныт гынат, тыгежак огыл. Мутат уке, парыш нерген кеч-кӧат шона. Но тӱҥ шотышто арендатор-влак коклаште чодыра паша дене кылдалтше, лӱмын тунем лекше кӱкшӧ квалификациян специалист-влак, южышт эсогыл учёный степенян улыт.
Ик тыгай специалистше «Кокшайский лес» ООО-н директоржо, чодырам искусственнно ончен-куштымаште ялозанлык науко кандидат Алексей Уншнурцев. Лач тудын да алмаштышыже Вячеслав Степановын тыршымыштлан кӧра ты предприятий у чодырам ончен куштымо пашаште тӱрыс саемдыме качестван нӧшмӧ гыч лукмо озымым гына шында. Мутлан, тений лач тыгай изи пушеҥге-влакым 25 гектарышке вераҥденыт. Кажне ийын ты предприятийын пашаеҥже-влак саемдыме качестван нӧшмӧ гыч лукмо кушкылым тӱрысшӧ 60 наре гектарыште вераҥдат.
Пытартыш жапыште ий гыч ийыш пушеҥгым руымо паша вияҥ толеш, санденжат у чодырам ончен куштымо технологийым саемден, процессым писемден колташ илыш условийжак йодеш. Шке гыч чодыра эркын кушкеш, тыге тудым искусственнат кушташ логалеш. Генетически саемдыме нӧшмӧ гыч ончен-куштымо чодыра чынжымак виянрак нӧлталтеш, озымат сайын илана, эшежым тудын пужак сай качестван лиеш, палемдат специалист-влак. А тидыже республикысе чодыран генофонжымак саемдаш полша.
Таче арендатор-влак чодырам руат веле огыл, тудым шкак шындат. Эшежым варажат шындыме у чодыран кузе кушмыжымат эскерат, тудлан тӱрлӧ йӧн дене кушкаш полшат. А кушкын шумеке, тыгай пушеҥге-влак, варажым сай качестван пум налме деч ончыч, тыгак саемдыме качестван нӧшмым пуат. А тудым адакат у чодыралык озымым ончен-кушташ кучылташ йӧн лектеш. Республикысе чодыралык нӧшмӧ фондат тыгак пойдаралтеш.
Тыгай арендатор-влаклан таушташ гына кодеш, вет нуно пӱртӱс поянлыкна деч республиклан парыш лийже манын, чодыранам арален, тудым саемден кодаш тыршат. Ончычсо пӱнчер олмыштат тугеже эшеат мотор пӱнчер лиеш, да эшеже саемдыме качестван. Кокшайск лесничествыште ты предприятий 2007 ий гыч тӱрысшӧ пӱнчеран у чодырам 830 гектарште вераҥден.
С.НОСОВА
