Лаштыкнан тачысе унаже – Алеся ФИЩЕНКО-ПУЛЕЙ.
Алеся Беларусьышто, Витебск олаште, шочын-кушкын. А кызыт «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбль пеленысе оркестрыште флейтым шокта. Тиддеч посна Алеся Медведево посёлкысо К.Смирнов лӱмеш искусство школышто оркестр пӧлкам да тусо духовой оркестрым вуйлата, йоча-влакым флейте дене шокташ туныкта.
Мӱндыр кундемын ӱдыржӧ Марий Элыш кузе логалын? Флейтылан кунамрак шӱмаҥын? Нине да моло нерген шкеж дене мутланышна.
– Алеся, флейтылан кунам шӱмаҥынат? Мо дене тудо тылат келшен?
– Ик ияш улмем годым ача-авам дене пырля Набережные Челны олаш илаш кусненна. Коктынат инженер улыт. Икымше классыш тунемаш кайымеке, музыкальный школыш кошташ тӱҥалынам. Ача-авам пианином шокташ, мураш туныкташ шоненыт. Но музыкальный школыш экзаменым эрташ кайымем деч ончыч пошкудем верысе музыкальный школыш концертыш ӱжын. Тушто ӱдырын флейтым кучымыжо моткоч келшен. Мылам семӱзгар огыл, а «флейта» мутшо чотрак келшен. А экзаменыш мийымеке, мо дене шокташ тунеммем шумо нерген йодыныт. Мутат уке, пианином шоктымем шуын огыл да флейте нерген ойленам. Чыланат чотак ӧрыныт ыле. Мыйым духовой пӧлкаш вик налыныт. Но варажым ача-авам дене музыкальный школыш толмеке, увертарымаш оҥаште фортепьяно отделенийыш тунемаш пурышо-влакын кужу спискыштышт лӱмем муын огытыл, вес кагазыште струнан семӱзгарым шокташ тунемаш пурышо-влакын спискыштат лийын огыл. Авам моткочак ӧрын, а мый лӱдынам, вет тудлан ойлыде, духовой отделенийыш тунемаш пуренам. Адакшым саде спискыштат шкетынак веле лийынам. Тунамак авам, кидем кучен, директор деке наҥгаен. Нуно пеш «шокшын» мутланеныт. Но пытартыш мут мыйын лийын: флейте але пианино? Икымшыжым ойырен налынам. Тиде корным ойырен налмылан тунемаш пурымекем ик ганат ӧкынен омыл.
Но тушто пел ий утларак веле тунемын шуктенам: ачам ты гана Закарпатьеш, электродвигатель заводым чоҥаш колтеныт. Туге пӱтынь еш дене вес олаш илаш кусненна. Мый тусо музыкальный школышто шинчымашым нӧлтенам, тунем лектынам. Тиддеч вара 1992 ийыште Харьков оласе культур институтыш, дирижер специальностьым налаш шонен пыштенам. Кумшо курс деч вара марлан лектынам да заочно тунемаш тӱҥалынам.
— Фамилиет Фищенко-Пулей. Тиде беларусь фамилий мо?
— Фищенко – тиде икымше пелашемын фамилийже, а Пулей – кызытсыжын. Ӱдыр фамилием Баранова лийын. Шкемын ӱдырем шочмеке, тудлан пелашын фамилийжым пуэнам да шканемат налынам.
— Кодшо гана Те лӱмым вашталтыме нергенат ойленда ыле…
— Туге. Шочмеке, Алеся лӱмым кагазыш возаш тореш лийыныт, сандене шочмо кагазыш Елена манын возеныт. Кум ияш марте авам Елена, Алёна манын. А варажым мый тореш лийынам да Алеся манаш кӱштенам. Кокымшо гана марлан лекмеке, Фищенко-Пулей фамилийлан паспортым вашталтыме годым лӱмемат вашталтенам. Ынде мый чылалан Алеся улам.
— Марий Элыш толаш кузе шонымаш лектын? Мо таратен?
— 2014 ийыште Украиныште сар тӱҥалын. Донбассыште лӱйкаленыт гынат, мемнан шумешат ты шучко йӱк шоктен. Даша ӱдырем тунам Днепропетровскысо консерваторийыште тунемын. Луганскым, Донбассым бомбитлыше самолёт-влак Днепропетровск аэропорт гыч чоҥештылыныт. Боевой истребитель-влакын вуй ӱмбалне мӱгырымыштым ужаш моткоч лӱдыкшӧ, сандене ӱдырем чаманен, тушечын каяш кӱлмӧ нерген шоненам. Ты шотышто Чебоксар гыч палымем Анжелика Викторовна Сидорова неле илыш гыч лекташ полшен. Тудо – флейтист, талантан педагог. Тудын дене Харьковышто ик конкурсышто палыме лийынна ыле да икте-весе деке чӱчкыдынак йыҥгыртенна. Тудын ойлымыж почеш, ешем дене Озаҥыш толынна, ӱдырем вузын кокымшо курсышкыжо тунемаш вик налыныт. Пелашем дене Татарстан воктенысе регионлаш: Нижегородский, Киров областьлаш але Марий Элыш – илаш куснымо нерген шоненна. Нигуштыжат мемнан палыме лийын огыл. Интернетыште шуко онченна, чодыралан, вӱдлан поян Марий кундем, Йошкар-Ола мыланна келшен. Адакшым республикын да рӱдолан лӱмыштат ойыртемалтше, тидыжак чоным сымыстарен.
– Пашаверым муашат куштылгыжак лийын огыл докан?
– Ты шотышто уэш Анжелика Викторовна полшен. Тудо Медведево посёлкышто Кузьма Смирнов лӱмеш искусство школыш каяш темлен. Тунам Александр Леонидович Майков йоча оркестрым вуйлатен. А нуно икте-весым паленыт. Тунамак Александр Леонидовичлан йыҥгыртенам да чыла шотыштат кутырен келшенна. 1 сентябрь гыч Медведево сымыктыш школышто пашам ышташ тӱҥалынам.
– Илыме верым кычалаш логалын?
– Пачерым айлен иленна. Мутат уке, пашаверым муымо семынак илыме вер шотыштат школын тунамсе вуйлатышыже Алексей Анатольевич Паскичев полшен. Кызытат мый кажныжлан таум ойлем, вет мылам, 2500 километр тора гыч толшо еҥлан, йоча-влак дене пашам ышташ оркестрым вуйлаташ ӱшаненыт. А идалык гыч шке пачеран лийынна, ипотеке полшымо дене налынна.
– Йоча-влак у туныктышым кузерак вашлийыныт?
– Пашам ышташ толмеке, иктаж кок тылзе гыч йоча оркестр районысо культур пӧртыштӧ мастарлыкым ончыктен. Чыным ойлаш гын, можым, кузежым иктат сайын умылен шуктен огыл, но нуно икымше гана уло коллектив ик сценыш лектыныт. Тиддеч вара шукырак да шукырак пашам ыштенна, йоча-шамычат куаненыт, варажым школлан у семӱзгар-влакым налаш Алексей Анатольевич йӧным муын.
– Пелашда кӧлан пашам ышта?
– Жапше годым тудо хореографлан тунем лектын, а кызыт – апшат, кӱртньым таптен, тӱрлӧ ӱзгарым ышта.
– Маргосфилармонийышкыже кузе логалында?
– Медведево сымыктыш школышто пашам ыштыме годым Татьяна Савельева Маргосфилармонийыште «Марий Эл» ансамбль пеленысе оркестрыште флейте дене шоктышо кӱлын. Коллектив шокшын вашлийын. Тиде оркестр дене шоктымо годым Закарпатьеште лийме жап ушыш чӱчкыдынак пура. Тусо да тысе коллективым эреак семынем таҥастарем. Но ындыжым тынар ий Марий Элыште лиймеке, чонемлан лишыл да шергын чучеш.
– Эн ончычак могай марий произведенийым флейте дене шоктенда? Чонланда кузе чучын?
– Марий композитор-влакын флейтылан возымо произведенийыштым чумырымо сборник кидышкем логалын. Тудым Виталий Владимирович Шапкинлан возеныт. Кажне произведенийжым шоктен онченам. Лыжга, лирике сынан сем моткоч келшен. А такшым Марий Элыште илымеке, марий калык нерген эреак уым пален налме шуын.
– Тидланак кӧра Те экскурсий денат коштын савырненда?
– Туге. Республикын рӱдолажым ужмо дене веле огыл, икмыняр районыш миен толаш кумылаҥынна. Ме «Индеш памаш» корно дене миен толынна. Экскурсий дене кошташ пелашемланат пеш келша.
– Марий вургем дене чӱчкыдынак сценыш лекташ логалеш. Тыгай годым, шочмо кундемдам шоналтен, чонланда йокрокын огеш чуч?
– Нимынярат. Марий вургем моткоч сӧрал, сандене уло кумылын чием. Адакшым мылам марий вургем келшен толмо нергенат ойленыт. А такшым марий да украин вургемын ойыртемжат кугужак огыл, лач тамгаже-влак тӱрлӧ улыт.
– Сымыктыш школышто флейтым шокташ кумылан-влак шукын улыт мо?
– 23 тунемше. Йоча-влак музык шӱлышан улыт, семӱзгарым шокташ уло кумылын коштыт.
– Школыш пашаш налме деч ончыч Тыланда оркестрым чумыраш кӱлмӧ нерген ойленыт. Темлымашым шуктенда?
– Школ пелен оркестр уло. Тушто йоча-влак куанен шоктат. Мемнан коллектив гыч чыланат Чумыр марий йоча духовой оркестрыште шоктеныт. Ончыкыжым школ пелен калык семӱзгар оркестрым ышташ шонем.
– Ӱдырда ындыжым тунемынат лектын, очыни? Кушто пашам ышта?
– Тунем лекмекыже тудо Китайыште, Харбинысе симфонический оркестрыште, пашам ыштен. Пандемий тӱҥалме деч ончыч тудо мӧҥгӧ пӧртылын шуктен. Кызыт тудо Ижевскыште кугыжаныш симфонический оркестрыште шокта.
– Ача ден авада Украиныштак улыт?
– Уке, нунат Марий Элыш толыныт. Марий кундем чодыралан, вӱдлан веле огыл поян, тудо пашам йӧратыше, поро калыкше денат кугешнен кертеш. Коктынат сулен налме канышыште улыт, яра жапыште пӱртӱсыштӧ лияш йӧратат. Теве кодшо гана чодырашке миенна. Поҥгыжым изишак веле погенна гынат, кумылна волен огыл, вет пӱртӱсыштӧ лиймыжак мом шога!
– Вашмутым пуымыланда пеш кугу тау. Пашада ушныжо, Алеся Валерьевна.
— Тыландат тау.
Алевтина БАЙКОВА мутланен
Фотом еш альбомжо гыч налме
