«Волгыдо ончыкылык верч политик азаплана, ожнысо верч — историк, а тачысе кече верч – журналист» ойлен шке жапыштыже афорист Жарко Петан. Журналист-влак кокла гыч иктыж дене палымым ыштынем. Тиде Мордовий Кугыжаныш Телерадиокомпанийын «Сияжар» национал вещанийжын корреспондентше Александр Данильчев.
Саранск ола гыч толшо пӧръеҥ дене ме «Кеҥеж сылнымутчо—2020» семинарыште палыме лийынна.
— Марий Элыште икымше гана улыда?
— Уке. 2012 ийыште Таир ер воктене эртаралтше Российысе самырык туныктышо-влакын форумышкышт толынам ыле. Тыглай эртен кудалашат икмыняр гана логалын.
Олан сылне архитектуржо куандара. Поснак Чавайн лӱмеш бульвар келша. Чыла вере марла возымо мут-влак шинчаш пернат. Тидыже Йошкар-Олан рӱдӧ ола улмыжым утыр палемда. Саранскыште, мутлан, пачерлам сӧрастарымаште калык йылме шагалрак коеш.
Тек умбакыжымат олада кушкеш, вияҥеш да моторешт шога.
-Туныктышо-влакын форумышкышт толынам манын палемдышда, тугеже те школыштат пашам ыштеда?
— Кок национал йылмым, эрзя ден мокшам, туныктем.
Вузышто пытартыш курсышто, кафедрышке школ гыч пӱтыралын, пашавер улмо нерген каласеныт. Ончыч вес профессийыште шкем терген ончаш кумыл лийын гынат, туныктымо тӧнежышкак каенам. 2-шо гыч 7-ше класс марте ӱдыр-рвезе-влакым ынде 10 ий туныктем. 8-11-ше классым ом туныкто — учебник уке.
2012 ийыште Карелийыште эртаралтше «Самырык туныктышо» конкурсышто сеҥышыш лектынам. 2016 ийыште Саранскыште «Идалыкын туныктышыжо» конкурсышто финал марте шуынам ыле. Шушаш ийын «Шочмо да руш йылмыла дене туныктышо-влакын Российысе мастер-классышкышт» ушнаш кумыл уло.
— Журналистикышкыже кузе логалында?
— Эрзя ден мокша калык-влакын регион кокласе мер организацийын исполком заседанийышкыже миенам ыле. Тушто ик журналист иктаж передачым вӱдымаште шке усталыкем терген ончаш темлен. Мӧҥгӧ пӧртылмӧ корнышто, национал вещанийын шеф-редакторжо Ольга Чернова ик рубрикыште выступатлен ончаш йодын. Мый уло кумылын келшенам. Лач школ программым келыштараш кӱлмӧ дене вуйлатыше-влакым палдаренам. Тыштат, туштат — расписаний. Ик вере интервьюм налам манын мутланен келшем гын, вес вер гыч вучыдымын ӱжыктен кертыт. Садлан мутым пуэм да шуктен ом сеҥе манын тургыжланенам. Кызыт школышто тыршем, урок деч вара кокымшо пашаш куржам.
Ончыч «Эрзя, мокша йылмыла дене мутланена» маналтше пел шагаташ программым вӱденам. Вара увер выпускым ямдылаш пуэныт. Нуным ВКонтакте социал кылыште «Сияжар» тӱшкаште ончалаш лиеш.
Йоча годсек журналист лийнем ыле. Шонымашем шукталтмылан моткоч куаненам.
— Поэзий шӱлыш кушеч лектын?
— Шарнем, школышто прозо але почеламут йӧным кучылтын мӧҥгысӧ пашам шочмо йылме нерген возаш пуэныт. Возенам. Туныктышемлан келшен да ты пашам умбакыжат шуяш темлен. Тыге йолташ-влакын каласкалымыштым, ветеран-влакын ойылымыштым руш, эрзя йылмыла дене возаш тӱҥалынам. Ончыч шке кумылын тидым ыштенам гын, филологий факультетыш тунемаш пурымеке, ик арнялан ик гана у произведенийым «шочыкташ» йодыныт.
Кызыт утларакшым кусарымаште тыршем. Муро, ойлымаш, статья да моло произведенийла дене пашам ыштем.
— Семинарыште ме шукыжым марла мутланенна, тыланда неле лийын огыл?
— Мӧҥгешла. Йылмым колышташ келша. Таҥастаренам, умылаш тӧченам, икгай мутым кагазеш возен коденам. Эше ик арня тушто лиям ыле гын, марлат ойлаш тунемам ыле, очыни.
— Тау! Эше вашлийына манын ӱшанем!
— Сюкпря! (тау)
О.МОШКИНА
