Кужэҥер районысо Нурсола ялыште илыше вате-марий Галина ден Севериан Морозовмыт кок гектар мландым кучат. Тышечын 10 сотык кумдыкышкыжо нуно садым шынденыт, туштак пакчасаскам, тӱрлӧ пеледышым ончен куштат.
…Морозовмытын моторлыкым йӧратымышт, чаткалыкым пагалымышт урем гычак коеш: пӧртышт ваштареш верланыше куэран корем серым йытыран соленыт, капка ончыл ден палисадникым сылне кушкыл дене тӱзатеныт, кудывечымат тӱрлӧ-тӱрлӧ пеледыш дене сӧрастареныт. Сурт-печыште пеледышдыме ик метр кумдыкат уке ала-мо: тӱрлӧ сорт бархатецше, петунийже, сильвийже, календулыжо, розаже, лилийже, пионжо, флоксшо, эустомыжо, фаленопсисше, бегонийже, кишкышинчаже, висвисше, ир киярже, кипарисше, йӱрмӧржӧ – чылажым радамлен пытарашат огеш лий, клумбышто да окна ончылно веле огыл, оралте пырдыжыштат, пече воктенат, леваш пеленат, йыраҥ коклаштат атыланат. Уке-уке, пылде-полдо огыл, а шот да рат дене. Тынар шуко да тынар тӱрлӧ кушкылым ужын, манмыла, шинчат шарла.
— Моторым ужын мошташ да ышташ авана туныктен: шочмо суртыштына кызытат – чыла вере пеледыш, — шоган деч кодшо йыраҥым кӱнчышыжла, вуйым нӧлталде палдарыш Галина Николаевна. — Шӱжаремат пеледышым ончаш кумылан, мыят тудым моткоч йӧратем. Ойыртемалтше кушкылым муына гын, тудым шукемдена да икте-весылан пуэна. Пеледыш нӧшмым шке ямдылем – кевытысылан ӱшан уке: я начар качестваным, я пеш шагал, я ударак сортым пыштат, а оксам ситышынак кӱрын луктыт. Росотамат шке ончен куштем. Шканем веле огыл, чылалан ситараш тыршем. Тений, мутлан, «Акашевский» сурткайык фабрикын кумдыкшым тичмашнек мыйын петунием дене тӱзатеныт. Мый тушто мушмо машина операторлан ыштем, пелашем – контролёрлан. Тений шошым икияш пеледышым шагалрак шындышна – кид ок шу, вет вӱдым шавашак мыняр жап кая! А эше шӱкшудым кӱраш, мландым пушкыдемдаш, осал копшаҥгым пытараш, ӱяҥдышым ешараш кӱлеш… Йӧра, ӱдыр-веҥе, эрге-шешке полшат.
Вате-марий Морозовмыт кӧлан мом ыштышаш шотышто ӧрын огыт шого: сурт сомылкам икте-весын кид гычат поген налын кертыт. Севериан Александровичынат кидше чылалан толеш – уныка-влаклан модыш пӧртым ма пеледышлан шкешотан клумбым тыманмеш йӧнештара. Техникымат йӧрата.
— Тений садысе шудым гына шым гана солышым, — Олма спас деч изиш ончычрак вашлиймына годым рашемдыш суртоза. Пече воктене верланыше корзиҥгам ушештарыше йоҥгытым шымлен ончымем ужын ешарыш: – Сай кушкылым шопнаш погена да кастене ушкаллан пуэна. Ындыже кияр ден йогышо свежа олмамат вольыклан веле пукшена – чот шочыныт.
Олма манмаште… Морозовмытын тудо ик ий коден шочеш. Мыняр пушеҥге да сорт улмым иктыжат каласен ыш керт, а шкеже шотлен лукташ да мужедаш ӧрым. Но олман нелытше дене пудырген кертме деч оҥа дене чараклыме укшлан «Белый наливым» вигак палышым. Кумылем картинкысе гай мотор саскан самырык олмапу нале.
— Нине чыланат тений икымше лектышым пуат, — кок метр наре кӱкшытан икмыняр пушеҥге велыш кидше дене куанен ончыктыш озавате.
Садыште олмапу деч посна эше тӱрлӧ сорт вишне, сливе, шоптырвондо, эҥыжвондо, виноград да моло кушкыл одарланат. А кӱкшӧ, шарлака да нугыдо пызле йымалан келыштарыме каныме верыш йӱран игечыште ик чӱчалтыш вӱдат огеш логал, очыни. Пӱкшермат изи огыл верым налеш… Пеш поян сад. Тыште пашам ыштен нойымо але мончаш пурен лекме деч вара каналташ моткоч каньыле: уныка-шамычланат, йоча-влакланат, коча ден коваланат…
Мыят тушто ик шагат утларак веле лийым гынат, пуйто уэмым.
Маргарита ИВАНОВА
Авторын фотожо
