Шуркалыше кӱртньывоштыр вес велне
«Пытартыш йыҥгыр» пытартышак лиймылан ӱшанат
Кодшо арнян пӱтынь элысе школлаште 9-ше ден 11-ше классым тунем пытарыше-влаклан пытартыш йыҥгыр йоҥгыш.
Йоҥгыш тудо Марий Элысе 7-ше номеран колонийысе школышто шинчымашым погышо ӱдырамаш-влакланат. Шуркалыше кӱртньывоштыр коклаште тыгай пайрем кузе эртымым шке шинча дене ужаш кумыл лекте.
Судитлыме ӱдырамаш-шамычлан кузе чучын – каласен ом керт, но мыйын чонышто тудо пайрем шӱлышым ыш лук. Но чылажымат – радамын.
Пайрем вургем – брюко да ош шовыч
Колоний кӧргыш пурымеке, администраций пашаеҥ, школ директор, туныктышо да уна-влак верысе школын кумшо пачашысе … коридорышкыжо чумыргышна. Тиде жапыште тушто компьютер гыч муро йоҥга ыле.
Теве торжественный ужаш тӱҥале. Тений ты школым тунем пытарыше-влак лӱмеш вӱдышӧ-шамыч сылне почеламут корнылам лудыч, а вара шкештымат, кажныж дене кӱчыкын палдарен, погынышо-влак деке иктын-иктын ӱжыч. Икымшын ошкыл толмекше, «очыни, паша смене гыч гына толын» манме шонымаш ушышто шочо. Но кунам кокымшо, кумшо … латикымше ӱдырамаш икымше радамысе пӱкенлашке толын шинчыч, чыным ойлаш гын, мут йомо. Выпускнице-шамыч ужар тӱсан брюкым, кӱчык шокшан блузкым чиеныт, 9-ше классым пытарыше-шамыч шӱйышкышт ош шовычым путыранылыныт да чыла! Йӧра, кажныже пеледыш аршаш дене тольыч. Южышт сӧрал прическым ышташ тыршеныт.
Тидын нерген вараже школ директор П.Попов да колоний вуйлатышын воспитательный паша шотышто алмаштышыже Ю.Арсибеков рашемдышт: ӱдырамаш-шамыч юбкымат чиен кертыт улмаш, но, эрдене игечын могай улмыжым шотыш налын, администраций брюкым чияш кӱштен.
20 гыч 44 ияш марте
Школышто тений чылаже 7 еҥ пашам ышта. Нуно 70 утла ӱдырамашым туныктат. Тынар еҥ кокла гыч 8 ӱдырамаш гына «4» ден «5»-лан тунемын. 12-шо классым пытарыше 11 тунемше коклаште ик «ударнице» веле. 9-ше классым гын тений 3 еҥ веле пытара. Шинчымашым погышо-влак 20 ий утла гыч тӱҥалын 40 ийым эрталтыше марте ийготан улыт. Тыште 5-ше класс гыч тунемаш тӱҥалыт. Тиде классыште эсогыл 35 ияш тунемшат уло.
Ӱдырамаш-шамычын эрыкыште тунемдымышт утларакше аракам йӱмышт, наркотик дене пайдаланымышт дене кылдалтын. Южыштым урокым кодымылан, шкем удан кучымылан школ гыч луктын колтеныт. Тыште чыган ӱдырамаш-шамыч ятырын шинчат. А нуно утларакше тунемаш «огыт ярсе».
Тунемаш ярсен огытыл
12-шо классым тунем пытарыше-влак кокла гыч иктыже – Йошкар-Ола гыч 24 ияш Анна. Тудо ӱдырамашым кырымыжлан колонийыште кокымшо ий шинча.
— Эрыкыште улмем годым йӧратымаш авалтымылан кӧра 11 классым тунем пытарен омыл, молан манаш гын келшыме рвезем дене пырля илаш тӱҥалынна. Икшывына уке гынат, тудо вуча. Тыште мый кум специальностьым налынам. Лишыл жапыште условно-досрочно лекташ шонем. Колонийыш ом логал гын, школым нигунамат тунем ом пытаре ыле, очыни.
9-ше классым пытарыше-влак коклаште эн кугу ийготан тунемше – Татарстанысе Лениногорск ола гыч 44 ияш Надежда. Тудо пырля илыше пӧръеҥжым пуштын. Тиде преступленийым ыштымыжлан 9 ият пелылан шынденыт.
— Ача-авамыт чӱчкыдынак ик вер гыч весыш илаш куснылыныт. Тиде амал дене кандаш классым веле пытарен шуктенам. Кокымшо ий веле шинчем гынат, верысе училищыште пу гыч ӱзгарым ыштышылан тунем лектынам. Мыйын кок ӱдырем уло. Изиракшылан 25 ий, кугуракшылан – 27. Коктынат финансистлан тунем лектыныт. Мый уже кова улам – кок уныкам кушкыт да тунемашыжат, ик велым, сӧрал огыл гынат, латкокымшо классым пытарымешкак тунемаш шонем. Кызыт марте ятырже мондалтын ыле да угыч шарналташ логалын. Ик ий жапыште шуко уым пален налынам. Тунемаш келша. Ятыр предметым кумылын тунемам. Налме шинчымашем ончыкыжым илышыштем кӱлеш лиеш, шонем.
Икте-весылан тауштен…
Торжественный линейкыште эн ончычак выпускнице-влак туныктышышт-влаклан тауштен ойлышт да кажныжым мыскара шӱлышан посна номинацийыште палемдышт. Павел Владимирович Попов кажне выпускницылан келшен толшын возымо дипломым кучыктыш.
Поснак поро мут 12-шо классын вуйлатышыже Тамара Шихова лӱмеш йоҥгыш.
– Режим учрежденийысе школышто пашам ышташ тӱҥалмемлан тений нылле вич ий темын, – палдарыш Тамара Аркадьевна. – Ончыч тиде воспитательный колонийын школжо ыле. Тушто рвезе ден подростко-шамыч тунемыныт.
Тудо кызытсе выпуск классше сай шарнымашым кужу жаплан кода манын палемдыш да ешарыш:
— Тунемшем-шамычлан мый илышыштышт шкем муаш, а ик эн тӱҥжӧ – ешым чумыраш да ӱдырамаш пиалым тыланем.
Эн кугу шонымашым — кавашке
Икте-весылан каласыме тауштымо да поро мут-влак деч вара «пытартыш йыҥгыр» йоҥгыш. Тыште икымше классыште тунемше уке, сандене тиде почетан сомылым эн тыршен тунемше ӱдырамашлан шукташ ӱшаненыт.
Торжественный мероприятий деч вара выпускнице-шамыч кавашке тӱрлӧ тӱсан шар-влакым колтышт. Тушко кажныже шке эн кугу шонымашыжым возен. Нунын коклаште шукыштын тудо школым пытарымылан пӧлеклалтше пытартыш йыҥгыр дене веле огыл, эше эрыкыш лекме нерген шижтарыше йыҥгыр дене кылдалтын. Тудат нунылан пытартышак лиеш манын чыланат ӱшанат…
Любовь Камалетдинова.
