Тиде ӱдырамаш, Лариса Рыбакова, шкенжым моткочак пиалан айдемылан шотлен кертеш, вет тудо У Торъял поселкышто шочын-кушкын, тышкак марлан лектын, ешыж дене кызыт туштак ила да йӧратыме сомылжым шукта – ургызылан ышта. Тиде паша чонжылан тунар келша – эсогыл шкенжын ательежым почын! Тудо «Шёлковая нить» маналтеш. Тиде да моло нерген Лариса Юльевна дене туштак вашлийын мутланышна.
Шочмо вер «колтен огыл»
Верысе кыдалаш школ деч вара ӱдыр Йошкар-Оласе технологический колледжыште конструктор-модельерлан тунем лектын. Вараже практикым эртыме верыштыжак, «Ваш силуэт» ательеште, вуйлатышыжын темлымыж почеш пашам ышташ тӱҥалын. А марлан кайымекше, декретыш лекмекше, шочмо кундемышкыже пӧртылын.
— Тӱҥалтыште йоча дене шинчыме жапыште гына тыште илена, шоненна. Но вараже тышеч уэш олашке кайыме ыш шу, — каласкалаш тӱҥале моткочак шыма койыш-шоктышан ӱдырамаш. — Тыге посёлкыштак кодна. Кеч тунам тӱшкагудышто веле иленна, а пачерым вара гына налынна. Ончыч У Торъялыште, ондакысе Быт пӧртыштӧ, ургымо цех ыле. Кушто-гынат пашам ыштыман манын, мыят тушко пурен ончышым. Но шижым: тиде чонемлык огыл. Эре иктымак да кугу тӱшка дене урген ом керт. Мый эше сӱретлаш йӧратем, сандене творческий айдеме семын эре уым, ончычсо деч ойыртемалтше вургемым ургымем шуэш. Еҥ-влак, кеч-момат урген моштымем пален, мый декем толаш тӱҥальыч. Тыге постоянный манме клиент-шамычат погынышт. Санденак вараже, 2011 ийыште, индивидуальный предприниматель семын пашам ышташ тӱҥальым.
Тунам шке паша верым почшо-влаклан калыклан паша верым ситарыме рӱдер гоч кугыжаныш 60 тӱжем наре теҥге оксам ойырен. Тиде шийвундо дене Лариса Юльевна ательежым кӱлеш оборудований дене пойдарен. А идалык гыч ик еҥым пашаш налын да тудлан тиде программе дене келшышынак эше оксам ойыреныт. Тудымат ургымо машинам, молым налашак кучылтын. Но тӱрлӧ амаллан кӧра кызыт уэш ательеште шкетынак веле пашам ышта.
Еш
Вате-марий Рыбаковмытын кок ӱдырышт кушкеш. Кугуракышт Санкт-Петербургышто «Высшая школа экономики» вузышто тунемеш. Ончыкылык специальностьшо моткочак серьёзный гынат, шкеже пеш творческий айдеме. А
изиракыштлан эше лу ий веле. Тудо 4-ше классым тунем пытарен. Но коктынат икте шотышто авашт гаяк улыт: ӱдыр-шамыч сӱретлаш йӧратат. Вет эше школышто, поснак 10-11 класслаште, шинчымашым погымыж годым Лариса изостудийыш сӱретлаш тунемаш коштын да эсогыл республиканский конкурслаштат мастарлыкшым терген. Арам огыл ӱдырын ик сӱретше кызытат верысе школышто кеча. Тугеже тудым але мартеат эн сайлан шотлат!
Чон йодмо сомыл
Шке жапыштыже Лариса Казанский Шочынаван юмоҥажымат сӱретлен. Йодмо почеш. Тудо кугу лийын – метр наре кӱкшытан да 80 сантиметр наре лопкытан.
— Мый тынеш пурышо, Юмылан ӱшаныше айдеме улам, сандене Шочынавам сӱретлаш тӱҥалтыште ӧрмалгенам да тидым ышташ лиеш мо манын, лӱмынак умылкаленам. Лиеш, тыште нимо уда уке манын каласымекышт кугу куан дене сӱретлаш тӱҥалынам, — каласыш ӱдырамаш.
Ойлымыж почеш, тылеч вара тетла ик ганат юмоҥам сӱретлен огыл. Огеш келше да огыл, тыгай темлымаш тетла лийын огыл. А мӧҥгышкышт юмоҥам шкеже сӱретлен сакаш ала ӧрмалген, ала тыгай шонымаш ушышкыжат пурен огыл – таче кече мартеат уке. А такшым тудлан утларакше живопись, пӱртӱс келшат. Но тыгай пашаже-влакат мӧҥгыштышт кодын огыл.
— Сайын сӱретлаш манын, тыгай пашам эреак шуктыман. А пытартыш жапыште мый кистьым кидышкат налын омыл. Сандене кызытеш уэш тушко пӧртылаш шонымашем уке. Адакшым жапемат огеш ситыла чучеш, — палдарыш кидмастар.
Лариса Юльевнан пелашыже У Торъялыште «Райгаз» организацийыште пашам ышта, тугеже тудо йӧршынат творческий шӱлышан айдеме огыл, очыни, шоналтет. Да йоҥылыш лият улмаш. Тудо – уста гармоньчо. Кӱлеш гын, марла муралтенат, кушталтенат кертеш. Эсогыл усталык конкурслашке ушнашат кумылжо уло.
— Тидым шотыш налынак, ончыкыжым пелашемланат, шканемат да ӱдыр-шамычланат ожнысо марий тӱран тувырым ыштынем. Тиде кунам-гынат кушто- гынат садак кӱлеш лиеш, шонем. Ме вет марий калыкын шочшыжо улына, сандене шке калык йӱлам арален кодаш тыршыман. Ала иктаж-гана, чыланат марий вургемым чиен, иктаж-кушко миен толына. Вет ме уло ешна дене поезд дене ма але шке машина дене тӱрлӧ вере кошташ йӧратена. Мутлан, Дивеевыште, Свияжскыште, Москва областьыште, Санкт-Петербургышто лийынна, — каласыш ӱдырамаш.
Йӱлам арален кодымо шонымаш денак тудо районыштышт улшо Шукшан Богатырский заставыланат, а тыге гын, районыштышт туризмым вияҥдашат кертмыж семын полша. Кузе? Тудо заставын эртарышаш иктаж мероприятийлан вургем кӱлмӧ годым выкройкым ышта, урга, ой-каҥашымат пуа. Кӧ могай полышым йодеш гын, ик ганат вуйым ок шупш. Кызыт, мутлан, марий калык йӱлам арален кодаш манын, заставыште пайремлашке чияш марий вургемым ямдыла.
А тыглай вургемже нерген гын, ойлыманат огыл. Пелашыжланат, шканжат, ӱдырышт-шамычланат, мом лиеш, чыла урген чиктен, поснак ончыч:
тувырым, брюкым, блузкым, юбкым, эсогыл пальтом, курткым. Тиде веле огыл, сӱаныштлан ончыкылык марийжылан костюмымат Лариса шкеже урген.
«Вес вере тыге ыштенжат ом керт»
— Ала йӧршеш иктаж вес пашам ыштымашке куснаш манынат южгунам шоненам. Но умыленам: уке, очыни, нигушто вес вере тыге чоным пыштен пашам ыштен мый тетла ом керт. Лач у вургемым ургымаште шке верем, шкемым муынам, шонем, — иктешлыме семын каласыш пытартышлан чолга ӱдырамаш.
А ойлымыжым ательежын ик вел пырдыжыштыже кечыше Чап грамот, Тауштымаш, Тауштымашан серыш, диплом-влак пеҥгыдемдат. Кунам айдеме чонжылан келшыше пашам ышта, тунам лектышыжат коеш, аклымашат толеш.
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
М.Скобелевын фотожо.
