Коронавирус эпидемий тӱня мучко писын да кумдан вияҥ толеш. Шуко элыште черланыше-влакын чотышт ешаралтеш. Тидлан кӧра пӱтынь тӱнямбал экономике кугу азапыш логалын. Ончылгоч мерым ыштымылан кӧра мемнан элыште черын кумдан да писын шарлен толмыжым кызытеш тӱрыснек налмаште чактарен шогена. Туге гынат мемнан элланат кугу лӱдыкшӧ лийын кертеш. Чыла тидым шотыш налын, Россий Федерацийын президентше Владимир Путин 25 мартыште калык дек ӱжмаш дене лектын.
Коронавирус шарлен кертме лӱдыкшым кораҥдыме шотышто але марте ыштыме да ончыкыжо ышталтшаш чыла мере еҥ-влакын чак чумырген шогымышт, кызытсе ситуацийым умылен моштымышт, кугыжанышын, пӱтынь обществын, еҥ-влакын пырля тыршымышт годым гына сай лектышым пуэн кертеш. Мыланна лишыл еҥна, воктенна улшо-влак верч тыршен шогаш, полышым пуаш кӱлмӧ нерген эреак шарныман, палемден президент ӱжмашыштыже. Тудо неле жапым илен лекшашлан ятыр мерым ышташ палемден. Президент еҥ-влакын тазалыкыштым да нунын лӱдыкшыдымылыкыштым эн кӱлешанлан шотла. Сандене элын Конституцийышкыже вашталтышым пуртымо шотышто йӱклымашым 22 апрельыште огыл, варарак эртараш темла.
Чер писын шарлен кертме лӱдыкшым кораҥдышашлан шушаш арням пашам ыштыдыме арня семын увертарен, тидын годым пашадарым арален кодаш кӱштен. Каныш кече-влак 28 мартысе шуматкече гыч 5 апрельысе рушарня йотке шуйнат.
Чыла социальный пособий ден льгот шушаш куд тылзе жапыште, нимогай ешартыш справкым пуыде да нигуш коштде, аралалт кодыт. Мутлан, ешын ЖКХ шотышто льгот дене пайдаланш праваже уло гын, тудо, могай доходан улмыжым пеҥгыдемден ончыктыде, тыгай полышым налын кертеш.
Ветеран ден тылын труженникше-влак Кугу Сеҥымашын 75 идалыкше вашеш выплатым палемдыме деч ондакрак, апрельыштак, налыт.
Ава капиталым налаш праван улшо еш-влаклан кум ий йотке ийготан кажне йочалан тылзе еда ешартыш вич тӱжем теҥгем тӱлаш палемдыме.
Больничный лист почеш тылзыште 1 МРОТ деч изи огыл кугыт дене тӱлаш тўҥҥалаш темлен. Тыгай нормо тений талук мучаш марте кучылташташ тӱалеш.
Пашадымылык шотышто пособий кызыт тылзыште 8 тӱжем теҥге кугыт дене тӱлалтеш. Президент тудым пашалан тӱлымӧ эн изи кугыт марте, вес семын каласаш гын, 12 тӱжем 130 теҥге марте, кугемдаш темлен.
Потребительский да ипотечный кредит шотышто каникулым палемдаш темлалтеш. Мутлан, еҥын тылзаш доходшо 30 утла процентлан шагалемеш гын, тудо парымжым обслуживталыме срокым жаплан чарен шогалташ правам налеш. Тидын годым нимогай штрафной санкций лийшаш огыл.
Российын банкше индивидуальный предприниматель-влакын налме кредит шотыштат тыгаяк йӧным кучылтшаш.
Гражданин тӱрлӧ амалан кӧра парымым тӱлен кертдымыш савырна гын, тудо азапыш логалшаш огыл. Панкрутыш лекме процедур куштылемшаш.
Кызытсе условийыште изи, кокла кугытан бизнес, микропредприятий-влак поснак услуго сферыште заказ шагалеммылан, выручко иземмылан кӧра нелылыкыш логалын кертыт. Президентын темлымыж почеш, нунылан НДС деч посна чыла налогым тӱлымӧ шотышто куд тылзе жаплан отсрочко пуалтеш. Микропредприятий-влаклан налогым тӱлымӧ шотышто веле огыл, тыгак социальный фондлашке страховой взносым тӱлымӧ шотыштат отсрочкым ышташ темлыме.
Неле ситуацийыш логалше предприятий-влакым панкрутыш лекме деч аралаш палемдалтеш. Тидлан тыгай компаний-влакым панкрутыш лукмо да парымым кӱрын лукмо, штрафым тӱлыктымӧ нерген кредитор-влакын йодмашым пуымышт шотышто куд тылзе жаплан мораторийым увертарат.
Эн ончычак изи ден кокла кугытан предприятийлаште ыштыше граждан-влакын доходыштым арален кодышашлан мерым ышташ темлалтеш. Тыгай предприятий-влакын тидлан ешартыш ресурсышт чумыргыжо манын президент страховой взносым тӱлымӧ кугытым нунылан кок пачаш, 30 гыч 15 процент марте, иземдаш кӱштен.
П.ШАКИРОВ ямдылен
