«Тракторлык шапашужаш». Шошо ага вашеш шуко озанлыклан тиде кевыт ик эн кӱлешаныш савырна, векат. Сандене Советский посёлко гыч трасса дене кудал эртыме годым тудын ончылно кызыт ик машинам веле огыл ужат. Кеч озаже индивидуальный предприниматель В.Л.СМИРНОВЫН ойлымыж почеш, южо озанлыкше ага пашалан техникым декабрьыштак олмыкташ пижеш, южышт – январьыште, а утларакше – февральыште. Март нергенже ойлыманат огыл. Эше тудынак палемдымыж почеш, кызыт сезон тӱҥалмым ончычсо семын вучен огыт шинче, шапаш ужашлан йодмашым ончылгоч телефон дене пуат. Вара толыт да налын гына каят. Тидын нергенак тудын дене кутырена.
— Владимир Леонидович, те вет шкежат бизнесыш ялозанлык гыч толында?
— Да, мыйын паша корнем районысо сельхозтехнике гыч тӱҥалын – инженер, цех начальник лийынам. Вара, «Агроснаб» ышталтмеке, тысе отделенийын тӱҥ инженерже семын шапашужашым кондымылан вуйын шогенам. Машино-тракторный станцийын директоржыланат ыштен шуктенам. А 2001 ийыште у пашаш куснышым. Жапше годым Украиныш тракторлык шапашужашлан шуко кудалышташ логалын гын, тусо коллеге-влакын темлымышт почеш тыште лӱмын тыгай кевытым пырля почна. Но нуно тидын деч вашке кораҥыч. Пашажым чыла шкеак шуктенам гын, шкетынак шуйышым.
— Тунам кевытдаже пу оралтыште лийын?..
— Бизнес корныш пеҥгыдын шогалмеш, ковыжлымо тошто зданийыште латныл ий ыштыме. Вич ий ончыч пелыжым рончымо да паша кокла гычак кермыч дене чоҥымо. А тудым пашаш колтымеке, эше ик ужашым пужымо да тугак кермыч дене нӧлтымӧ. Кодшыжым ӱмаште пужен ыштыме.
— Тымарте чумыр пашам эргыда-влак дене шуктенда?
— Кугурак эргым, Леонид, МарГТУ-н (кызыт ПГТУ) промышленно-граждан чоҥымаш отделенийжым тунем лекме деч вара армийыште служитлен толын, мый декем ушныш да ынде латвич ий тырша. Изирак эргымже, Алексей, районыштак Вечын аграрно-строительный техникумышто механиклан тунемме деч вара луымшо ий полша. Кугуракше тыште, Советский посёлкышто, ышта гын, изиракше – У Торъял посёлкысо тыгаяк лӱман, но тареш налме кевытыште. Эше ӱдырем, Ирина, уло, но тудо районысо соцобеспечений отделенийыште директорын алмаштышыжлан ышта. Тӱҥ ӱшанже — эргым-влаклан.
— Ынде ешартыш пашаеҥым налында?
— Советский посёлкысо кевытыште торгайыме верым кугемдыме деч вара налде ыш лий. Шоненам ыле изирак эргымат тыш кондаш, вет ешыж дене тыштак ила, но кажне кечын У Торъял посёлкыш кудалышташыже перна. «Тунемынам ынде, клиент-влакымат чумырен шуктенам, сандене кызытеш туштак кодам», — мане тудо. Тусо кевытшат – калык коштмо верыште, автостанций воктене. Сандене кӧлан-гынат ыштыман. А пашам нуно сайын палат – ужаленат моштат, заявкымат чумырат, отчётымат ыштат.
— А налшыже кушеч улыт?
— Кевыт-влак верланыме Советский да У Торъял веле огыл, пошкудо Кужэҥер, Шернур, Параньга да Марий Турек районла гычат. Вет коктынат корнывалне улыт. Клиент-влакат тыгак ойлат: «Изи шапашужашлан олаш коштын толашымеш лучо тыштак заказым ышташ». А ме йодмыштым возенак да конденак шогена. Нунылан тиде келша: «Тендан кевытыш пурет гын, изин-изинак чыла налаш лиеш». Эрге-влак мо кӱлешым эреак эскерат.
— Шапашужашыжым шке кондеда але поставщик-влак конден пуат?
— ГАЗ-53, УАЗ ден «Газель» автомобиль-влаклан шапашужашым Нижний Новгород гыч, технический ӱйым Киров ден Казань гыч фирме-влак кондат, а тракторлан шапаш ужашым Москва ден Нижний Новгород гыч тӱрыснек шке шупшыктена. Заявкым ыштем – счётым колтат, а тӱлымеке, водительна миен конда (штатыште эше кок водитель ден бухгалтерна улыт). Тракторлык шапашужашлан йодмаш телым кок-кум арня гыч погына, а сезон жапыште тылзылан кум ганат кондена.
— Сатулан налше-влак жапыштыже тӱлат?
— Организаций ден предприятий-влак кок арня жапыште тӱлат гын, озанлык-влак кок-кум тылзат але утларакат вучыктат. Пытартышыштлан ага паша вашеш ӱяҥдышымат, соляркымат ситышын налын ямдылаш кӱлеш, сандене оксам иканаште ситарашышт йӧсӧ. Мый нуным умылем, вет ончыч шкежат ялозанлык дене кылдалтынам. Сандене уто пачаш йыҥгыртен йыгыжтарымашем уке. Нунат мыйым умылат — изин-изин да тӱлат. Иктаж-мо кӱлеш лиеш — угыч йыҥгыртат. Эсогыл каныш жапыштат. Палат: тургым годым каныш жапыштат паша верыштак лиям. Садлан озанлык-влак пагалат, вет мый полшаш эре ямде улам.
Юрий ИСАКОВ
