Марий самырык театр Россий писатель ушемын членже, Марий Элын сулло журналистше Александр Петровын «Ӱмыр пелаш» пьесыж почеш у спектакльым сценыш лукташ ямдыла. Режиссёржо – Россий искусствын сулло деятельже Олег Иркабаев.
Спектакль мо нерген да кӧмыт тушто модыт? Нине да моло нерген автор да режиссёр дене мутланышна.
– Александр Алексеевич, ты пьесым возаш мо таратен?
– Вич-куд ий ончыч. Икана РСФСР-ын сулло артистше, Марий АССР-ын калык артистше Галина Николаевна Иванова-Ямаевам юбилейже дене саламлаш Марий Эл Кугыжаныш Погыныш ӱжынна ыле. Тудын дене ятыр нерген мутланен шинчымеке, драматургийышкат шуна. Аваж нергенат шомак лекте. Аваже ачажым Кугу Отечественный сарыш ужатен колтен да тушеч ала-могай ӱдырамашым, медшӱжарым, конден. Историйже чынжымак пеш оҥай. Шке жапыштыже аваже Дмитрий Орайлан тидын нерген каласкален, да тудыжо романымат возаш шонен улмаш. Но ӱмыржӧ лугыч лийын. Вара, жап эртымеке, Галина Николаевна Вячеслав Абукаев-Эмгак дене кутыралтен. Тунам тудыжо Шкетан лӱмеш Марий драме театрыште сылнымут пӧлкам вуйлатен. Абукаев возаш сӧрен, но тудат возен шуктен огыл, ош тӱня дене чеверласен. А тунамсе вашлиймаште тиде оҥай историй негызеш сераш мылам темлыш. Тудо кечынак, паша деч вара, Галина Николаевнан аваж деке каенам. Илалше ӱдырамаш порын вашлие, шуко жап пырля мутланен шинчышна. Мӧҥгем толмеке вигак, шокшынек манме гай, возаш шинчым. Сӧрымем шуктымеке, Галина Николаевналан ончыктышым.
– Содыки ачаже сар гыч могай ӱдырым конден?
– Катя лӱман украин ӱдырым. Тиде ӱдыр Галина Николаевнан ачажымат эмлен улмаш. А молан тудо конден? Йодыш лектеш. Сарыште лийше Миклайлан ала-кӧ лӱм деч посна серышым возен колтен, а туштыжо пелашыжын весылан пуйто марлан кайымыж нерген возымо лийын. Тидлан ӱчым ыштыме семын, ачаже, нигӧ деч рашемдыде, пеленже ӱдырым кондаш шонен пыштен. Сар пытен, салтак-влак мӧҥгышт толыныт, нуным чылан вашлияш лектыныт. Ачаже медшӱжар денак толын да калыкым (коклаште Галинат лийын) эртен ошкылмышт годым «салам» манын да, мӧҥгӧ пурыдеак, кресачажын мӧҥгыжӧ каеныт, вет пелашыжын илыме годымак тудо вес ӱдырамашым конден. Кастене гына ачаже мӧҥгыжӧ толын. Ятыр мутланеныт, варажым веле чыла рашемын. Миклай кугу титакым ыштымыжымат умылен да украин ӱдырым мӧҥгыжӧ намиен кодаш лийын. Галина Николаевнан каласкалымыж почеш, саде ӱдыр поро, сай лийын. Такшым тудын нимогай титакше лийын огыл. Тудым нуно тувыртыш когыльым ышташ, ушкалым лӱшташ туныктеныт.
– А варажым тудым намиен коден але пеленже тушанак кодын?
– Спектакльыште Миклай унам ужатен наҥгаен, арня гыч мӧҥгыжӧ толаш сӧрен. А умбакыже мо лийме нерген спектакльыште пален налаш лиеш.
– Александр Алексеевич, Тендан произведенийда почеш Марий самырык театрыште икмыняр спектакль уло…
– Туге. Тиде спектакль — шымше. Нунын кокла гыч иктыже Шкетан лӱмеш Марий драме театрыште, а молыжо Марий самырык театрыште шындалтыныт.
– Пьесыдам тыге лӱмден огыдал ыле вет?
– Тӱҥалтыште тудо «Мариян тулык вате» маналтын. Но Олег Геннадьевич дене мутланымеке вашталтышна. Молан манаш гын мемнан театрыште «Кок ватылан ик марий» спектакль ончыкталтеш. Икгайрак лӱм шокта, сандене у спектакльым «Ӱмыр пелаш» манын лӱмдышна.
— Олег Геннадьевич, пьесе Кугу Сеҥымашлан 75 ий теммылан пӧлеклалтын, сандене, очыни, тудым репертуарыш пурташ палемденда?
– Тыге. Пьесе келге содержаниян, тушто моткоч кӱлешан темым тарватыме. Спектакльыште ӱдырамашын морально-духовный подвигше нерген ойлалтеш. Тудым айдеме ӱмыр мучкыжо шукта. Мутлан, тӱҥ героине, Ольга, тыге манеш: «Ик гана марлан лектынам гын, вучыде огеш лий». Спектакль илыш, пӱрымаш нерген. Тушто сар годсо да кызытсе илыш параллельно сӱретлалтыт. Возымаште огыл, а театр сцене гоч тидым келгынрак ончыкташ лиеш, сандене постановко ушеш сайынрак кодеш, чоным чотырак тарвата. Спектакль гоч кажныже шканже кӱлешым (ушлан, чонлан) налын кертеш, сандене тудо кугурак-влакланат, самырык тукымланат ончаш келшен толеш. Спектакль айдеме семын кушкаш, вияҥаш, шке пӱрымашетлан, йӧратымашетлан ӱшанле лияш, перегаш туныкта.
– Йӧратымаш теме кеч-могай спектакльыштат лийшаш маныт…
– Чын, тыште «йӧратымаш треугольник веле огыл, а четырехугольник» уло: тӱҥ героиньым, Ольгам, марийже веле огыл, тудым апшат Йыван ден Сепан йӧратат. А спектакль мучко сценыште тутыш ик йодыш «кеча»: Миклайлан лӱм деч посна серышым кӧ возен колтен?
— Спектакльыште рольым кӧмыт модыт?
— Спектакльым кок состав дене ямдылена. Тӱҥ рольым, Ольгам, Зинаида Долгова ден Светлана Никитина модыт, Миклайым (25 ияш пӧръеҥ) — Михаил Александров ден Андрей Алексеев, самырык Сепаным – Александр Кожевников ден Иван Савинов, илалше Сепаным – Андрей Васильев ден Евгений Ибраев, самырык апшат Йываным – Артём Иркабаев, а илалше Йываным – Валерий Григорьев, самырык Такинам – Кристина Бирюкова ден Надежда Четкарёва, илалше Такинам – Наталья Зуевас ден Анджела Мамаева, 6-7 ияш Галюм – Галина Соловьёва ден Светлана Ведерникова, илалше Галинам – Клара Аникина ден Надежда Ибашева, а Галинан ӱдыржым, Машам – Любовь Купсольцева ден Наталья Васильева модыт. Икманаш, калыкыште манмыла, кок состав – кок тӱрлӧ спектакль.
Алевтина БАЙКОВА мутланен
Авторын фотожо
