Коронавирусын кече еда койын шарлымыже калыкым чотак лӱдыкта. Санденак еҥ-влак, кочкыш, моло ик эн кӱлешан сату утыждене шергештеш але йӧршеш пыта манын шонен, кевытлашке вашкат.
Газет редакцийышкына йыҥгыртыше да кевытлаште мо ышталтмым умылтараш йодшо-шамычат улыт. Мутлан, теҥгече ик пӧръеҥ нунын дене кевытыште шуко кочкыш сату ужалымаш гыч «йомын» манын каласен да молан тыге лиймым рашемдаш эсогыл республик вуйлатыше деч йодаш темлен! Тыгодым гын шкеже тыгай сӱретше могай районышто да могай ялыште улмымат ойлаш ӧрмалген…
Туге гынат чынже дене кызытсе сӱретым рашемдаш манын, тудын йыҥгыртымыж деч ончычак, вӱргечынак, 10 шагат эр гыч кечывал марте жапыште Йошкар-Оласе икмыняр кугу кевыт ден кинотеатрлашке кудалышт савырненна ыле.
Тунам тӱҥална эн тораште верланыше «Лента» ужалыме комплекс гыч. Тушто налше-влак койыч, но утыжым шукын огыл. Кугу стеллаж-влак кокласе кажне радамыште сату дене темше тележке, кугу коробка-шамыч шогат ыле. Мутланаш кевыт директорым вучен шогымо жапыште шинчам дене кугу-у оралте мучко эртышым. Чыла вереат полкыла сату дене темше улыт. Ложашат, шӱрашат, консерват – чылажат молгунамсе семынак ситышын да тӱрлӧ ужалалтыт. Эсогыл шагал огыл сатулан скидкым ыштыме нерген ценниклаште возалтын.
— Кевытыште калык кастене шуко лиеда. Пытартыш жапыште еҥ-влак бакалей сатум: макароным, шӱрашым, консервироватлыме кочкышым — утларак налыт. Туалет кагазлан кугу йодмаш лийын. Тыгай сӱрет эртыше рушарнян кечывал деч вара эркын палдырнаш тӱҥалын ыле. А шочмо гыч тиде рашак коеш. Тачысе кечылан шулдырак акан южо сату, мутлан, шӱраш, пытен, но ассортиментше уло. Сату шапашым шукемдышашлан компаний чылажымат ышта. Вес арня гыч шуко кочкыш сату шапаш эшеат ешаралтшаш. Ак нергенат тургыжланаш амал уке. Але марте могай лийын, тугаяк аралалт кодеш. Ме тудым кугемдышаш верч огына тырше, — каласыш ужалыме комплексын директоржо Пётр Никифоров.
Тылеч вара «Spar» кевытыш тарванышна. Но тушто «кызытеш кевыт директор уке» манын каласышт. Сандене сӱрет могай улмым рашемдаш шкеак ончал савырнышна. Налше-влак коклаште лач ик ковай ден ӱдыржӧ гына шинчалан пернышт. Нуно сатум опташ шӱкен коштмо тачке гай насташке тӱрлӧ шӱрашым, консервым, тушёнкым ятыр молым оптеныт ылеат, мутым вашталташ кумылем лекте.
— Шапашлан наледеда, коеш, — маньым.
— Туге. Тылзылан ситышым налаш толынна, — вашеш пелештышт.
— Коронавируслан кӧра кочкыш ужалымаште огеш лий але шергештеш манын тургыжланеда?
— Туге. Теве ме теҥгече толынна да ак шулдырак ыле, а таче мынярлан-гынат шергештме шижалтеш. Южо сатужо укеат. Шке ончалза. Ужыда – ложаш полко пустаҥын. А эрла мо лиеш?! – тургыжланен каласыш ковай.
Молан тыге лийме нерген шонаш тӱҥалынат ыжым шукто – воктекем администратор лишеме да лыпландарыш:
— Нине полкылашке пашаеҥ-влак сатум угыч эше оптен шуктен огытыл, сандене пуста. А сату уло, сандене азапланаш нимолан.
Тиде тыгеак манын, мый ӱшанышымак.
«Большой «Магнит» кевытыштат, вес семынже тудо эше «Семейный» маналтеш, сӱрет молысо деч нимо дене ойыртемалтше огыл ыле. Туштат еҥ-влак сатум ласкан наледен коштыныт, кугу тележкыш орале-ен оптышо иктат ыш вашлиялт. Чыла кочкыш сату уло, молгунамсе семынак южыжлан скидке, эсогыл «супер скидке» ышталтеш манын возымо шинчалан ик вере веле огыл логале. Директор дене мутланынена ыле, но тудо телефон йыҥгырланна ыш вашеште…
Икманаш, тиде кечын эрдене нигуштат еҥ-влакын кочкыш сатум шӱкедыл-вурседыл налаш тыршымышт ыш палдырне. Вес семын каласаш гын, ажиотаж манмым ышна уж. Чыла вереат полкылаште кочкыш сату ситыше ыле.
Шкан кӱлеш сатум налаш манын, тыгодым сӱрет могай улмым ончалаш шонымаш денат ты кечын кастеныже мыйын илыме кундемыште верланыше «Пятёрочка» кевытыш пурен лектым.
Туштат «кевыт директор кызыт гына мӧҥгышкыжӧ каен» манын каласышт. Тыгодым алмаштышыже йодышем-влаклан кумылын вашештыш, чылажымат ласкан умылтарыш:
— Шочмын да кушкыжмын калык моткочак шуко ыле. Ложашым, шӱрашым, поснак шемшыдаҥ шӱрашым, налын пытареныт. А вет складыште тыгай сату чот шуко лийын. Нине кок кечыште кевытна моло кечыла деч ятырлан кугу выручкым ыштен. Таче кастене, шкеат ужыда, калык йӧршын шагал. Молан? Налашыже кызытеш нимат кодын огыл, манаш лиеш, да сандене, очыни. Пытартыш сакыр ден шинчалым таче эрдене наледен пытарышт. Калыкыште ой шарлен, пуйто Йошкар-Олам карантинлан петырен кертыт, санденак еҥ-влак шапашым ышташ тыршат. Но могай сату пытен гын, чылажымат эрла кондышаш улыт.
Коронавируслан кӧра кызыт ик верыш шуко еҥлан погынаш чарыме. Тугеже, мутлан, Йошкар-Оласе кинотеатрлаште сӱрет могайрак манын, тушкак миен савырнышна. 9-ше микрорайонышто «Spar» воктене улшо «Планета мебели» кевытыште верланыше кинотеатрыш пурен лекна. Тыгай верлашке утларакше самырык-шамыч кошташ йӧратат. Южышт эр эрденак тушко тарванат. Арам огыл сеанс-влак 8 шагатланак тӱҥалыт да пелйӱд деч вара 2 шагат марте шуйнат. Но ты кечын тушто ик еҥат уке ыле. Тусо пашаеҥын кӱчыкын палдарымыж почеш, чылаже ныл зал гыч кокытшо кугулан шотлалтыт. Коронавируслан кӧра пытартыш кечылаште нуным почмымат чарненыт, кок изишкыже веле билетым ужалат. Но нунышкыжат толшо йӧршеш шагал, мане.
«Ёлка» ужалыме рӱдерыште улшо кинотеатрыштат сӱрет тыгаяк ыле: ончаш толшо иктат уке, лач кассир, моло пашаеҥ-шамыч веле коштыныт.
— Ончыч еҥ-влак мемнан деке моткоч шукын толеденыт. Поснак каныш кечылаште «шолыныт» гына. А пытартыш кечылаште зал-влак йӧршеш гаяк пуста улыт, — кӱчыкын каласыш иктыже.
«Дайте хлеба и зрелищ!» манме ой кызытеш келшен толмым чарныме шижалтеш. «Кочкышым гына кузе-гынат ситарышаш ыле» манын азапланыме годым кино нерген мутшат лийынак огеш керт!
Еҥ-влак аралалтме, защитный манме маске шотыштат тургыжланат. Шукынжо ятыр аптекышке коштын савырненыт да налаш муын огытыл. Но вӱргечын ме, мутлан, «Аптеке» маналтше аптекыш пурен лекна да тушто тыге каласышт:
— Мемнан дене маске теҥгече гына пытен. Тымарте эре ужалымаште лийын. Эрла уэш кондат, да каслан ужалымаште лиеш.
Иктешлыме семын каласаш гын, иктаж-кушто иктаж сату ужалымаште кызытеш уке гын, тургыжланаш да панике манмым ышташ нимолан. Кевыт, аптеке пашаеҥ-влакын умылтарымышт гыч шкеат ужыда, очыни: мо уке гын, вашке лиеш.
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
М.Скобелевын фотожо
