Отечествым аралыше, шке порысыштым чын да ӱшанлын шуктышо ачана-кочана, пӧръеҥ-шамыч, чынжымак, шукын улыт. Нунын коклаште ятырышт Кугу Отечественный сарыште, локальный конфликтлаште лийыныт гын, южышт эсогыл икымше империалистический сарын кочыжымат тамленыт. Пытартыш жапыште кумылан рвезе-влак контракт почеш службым эртат. Нунын кокла гыч иктыже – Волжский районысо Кугу Корамас кундемыште шочын-кушшо, кызыт Йӱдвел Кавказыште службым эртыше тале спортсмен, капкылым шуарыме шотышто инструктор В.Николаев.
Ава шӧр дене – вий-куатым
Владимир изинекак спорт дене пеҥгыде кылым кучен. Футбол, волейбол, баскетбол, дене модын. Куштылго атлетике да ече дене таҥасымаште ончыч школышто, вара район кӱкшытыштӧ сай результатым ончыктен. Хоккей денат пеҥгыде кылым кучен. Тыге шочмо кундемыште, эреак яндар южышто, сылне пӱртӱсыштӧ кушмыжат пеҥгыде капкылан лияшыже полшен. Мутат уке, ава шӧр денат вий-куатым налын.
Ял пашаш шуаралтын кушмыжо Вовалан Н.К.Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш пединститутын физический культур, спорт да туризм факультетышкыже тунемаш пураш амалым ыштен. Рвезе адакат, ындыжым вес кӱкшытыштӧ, спорт дене таҥлалтын, тӱрлӧ таҥасымашыште ойыртемалтын. Теле полиатлон дене спорт мастерыш кандидат, кеҥеж полиатлон дене икымше разряд нормативым шуктен. Тунем лекмеке, ик жап Кугу Корамас школышто ӱдыр-рвезе-влакым физкультурлан кумылаҥден.
Салтак илыш, самырык жап…
Моло рвезе семынак Владимир армийыш каен. Москва областьысе Солнечногорск олаште служитлен. «Салтак илышым эрташак кўлеш манын шоненам. Самырык тукымланат тидымак тыланем. Шке порысым ӱшанлын шуктышаш, чын патриот лийшаш улыт», – манеш Владимир Николаев.
Срочный службым арам огыл «тамлен» манаш келшен толеш. Владимир койыш-шоктыш денат, капкыл денат эшеат пеҥгыдемын. Шке воинский частьшын чапшым чемпионатлаште арален. Военный пятиборье дене кокымшо разряд нормативым шуктен, офицерский троеборье денат сай результатым ончыктен.
Варажым рвезе контракт почеш служитлаш шонен. Тидыже марий патырын чонжылан лишыл лийын. Прапорщик В.Николаев кум ий Таджикистаныште, тынарак Екатеринбургышто 32-шо военный олаште служитлен. Туштат тудо Йӱдвел-Кавказский военный округын чемпионатлаштыже ик гана веле огыл вийжым терген.
Армийлан таза еҥ кӱлеш
Владимир Николаевын чонжо спортланак коржын. «Рвезе-влак чыла шотыштат пеҥгыде лийшаш улыт, армийлан таза еҥ кӱлеш», – манеш шкеже.
Кызыт Карачаево-Черкесий Республикыште 34-ше посна мотострелковый горный бригадыште пашажым шуя. Чылаже коло ий утла Йӱдвел Кавказыште служитла. Тыгодым командировко дене тӱрлӧ кундемыште лийын.
Службыжо – эреак курык коклаште. Кызыт Владимир Петрович капкылым шуарыме шотышто инструктор пашам шукта. Военнослужащий-влаклан тренировкым эртара, нуным тӱрлӧ ситуацийлан, таҥасымашлан ямдыла.
Тыгодым шкежат эре тунемеш.
Оҥай тунемме вер
Тудын шонымыжо, тыршымыж дене капкылым шуарыме шотышто вер гыч верыш кусараш лийме тунемме материальный базым ыштеныт (снимкыште). Тудыжо военнослужащий-влаклан жаплан пасуш тунемаш лекмышт годым пайдале. В.Николаев шкеак чертёжым ыштен, мо кӱлмым келыштарен.
– Бригадынан начальникшын полышкалышыже курыклаште службым эртышашлан капкылым шуарыме шотышто иктаж-мом ямдылаш темлен. Тиде «иктаж-можым» икмыняр еҥ, кутырен келшен, шкеак ыштенна. Мутлан, йолым вияҥдыме тренажерым ышташ сварщикын, моло специалистын пашаштат кӱлын. Кӱртньӧ пучшылан оксам ойыреныт. Тыге ме ик жап гыч курык коклаш лекташ чапле базым ямдыленна. Тудыжо ик «КамАЗ-ыш» пура. Чылалан келша, моткоч пайдале. Оҥай, но тушто скалодромат уло. Икманаш, чылажат курыклан келыштаралтын. Мемнан службышто чытыш, вий-куат, писылык, чолгалык моткоч кӱлыт, – шке пашаж дене палдара Владимир Петрович.
Чылажат сай, но шочмо эл эн шерге
Тынар ий контракт почеш служитлыме жапыште Чоткар кундемын патыржылан тўрлыжымат ужашыже логалын. Мутлан, 2005 ийыште Владимирым опытым погаш НАТО-н войскашкыже, американ военный-влакын илышыштым лишкырак пален налаш колтеныт. Вет тачысе саманыште терроризм пӱтынь тӱнямбалсе калыкым тургыжландара, а тудын ваштареш, икте-весым умылен, икойыш шуын, пырля шогаш кӱлеш. Но тидын деч ончыч марий рвезе Екатеринбургышто келге тергымашым эртен. Ик гана веле огыл психологически ямде улмыжым тергеныт. Тыгайже 5-6 шагатат шуйнен. Тыгодым чыла упражненийым сайын, чаткан, чын да писын ыштыман улмаш. Тыге Приволжско-Уральский военный округ гыч шкетын чыла чытен лектын.
– Лач тушко, йот элыш, кайыме деч ончыч мыйым патриот шӱлыш авалтен. Шочмо элем, калыкем моткоч шерге лийыныт. Ты шижмашым мут дене каласен мошташ ок лий. Тыге шке калыкнан тынысше верч шогаш кумыл чотрак лектын. Теве ынде тачысе кече мартеат служитлем, – пеҥгыдын мане Владимир Петрович. – Тунам кок американец дене иленам. Йылмым пален омыл, кусарыше гоч гына «мутланенна». Тыгодым физзарядкым эртараш предложенийым, мут-влакым шкеак тунемынам. Тушто нунын дисциплинышт, пеҥгыдылыкышт келшеныт. Тунам йот элыште мыланем чылажат у лийын гын, тачысе кечылан мемнан военнослужащий-влакынат илышышт сай велыш вашталтын. Мутлан, пасушко тунеммашке лекме годым ончыч коҥгаш (буржуйко) олтымо. Тунам пу кӱлеш лийын гын, кызыт тачысе саманлан келыштарыме кондиционер уло. Тудыжо шокшо кеҥежым южым йӱкшемда, а телым ырыкта. А калык чыла вере шке семынже ила. Кавказыштат улан ден начаррак илыше коклаште ойыртем кугу. Поянракше шошым шорык, ушкал, имне кӱтӱм курыкыш кӱзыкта. Тыге нуно шыже марте тушто лийыт, а вара мӧҥгышкышт волтат. Кызыт шукыжо шийвундо дене кылдалтын. Сандене шыжым пелыжым ужалат. Туштат икмыняр тӱрлӧ национальностян калык ила, но икте-весе коклаште порылык шижалтеш.
Йӧн дене пайдаланен, самырык тукымлан шке шочо кундемым, элым йӧраташ темлем. Культурнам, шке поро йӱланам ме арален кодышаш улына. Кеч срочный, кеч контракт почеш службо деч лӱдман огыл. Ончыч кажне рвезе шке порысшым кугешнен шуктен. Срочный службышто рвезе идалык гына лиеш гын, тидымат палаш уто огыл: контрактниклан ончыкылык илышыжым саемдаш чыла йӧн пуалтеш. Армийыште служитлыше еҥ шке элжын ӱшанле аралтышыже лийын. Тидым илышыш угыч шыҥдарыман, шонем.
Сарзе айдемым ала-кӧ йӧратен ончалеш, ала-кӧн шинчаштыже кугешнымаш шижалтеш, а йот элысе салтак-влак тудым ужын, лӱдынат, ӧрынат колтат.
В.Николаевлан службыштыжо вий-куатым, пӱсӧ уш-акылым, ешыштыже пиалым, умылымашым, творческий усталыкым, сеҥымашым тыланена. Тек чыла волгыдо шонымашыже шукталтеш.
Е.ЭШКИНИНА
Снимкыште: В.Николаев – службо годым
Фотом еш архив гыч налме
