У Торъял районышто кумдан палыме «Первый май» колхоз деч посна эше «Онар» озанлык уло. Тудо икымшыж гай кугу огыл гынат, еҥ-влак туштат пашам ыштат, кертмышт семын тыршат.
Ончычшо тыште, Токтарсола кундемыште, «Урал» озанлык лийын. Но тӱрлӧ амаллан кӧра тудым панкрутыш лукташ логалын. Еҥ-влаклан паша вер лийже, озанлык йӧршынжак ынже пыте манын, весым чумыраш да вес семын лӱмдаш логалын. Тыге «Онар» колзоз шочын. Тиде 2002 ийыште лийын. Тудым Евгений Михайлович Рыбаков вуйлата.
Озанлыкын пашаж нерген председатель тыгерак каласкалыш:
— Шке жапыштыже мемнан вольыкнат лийын. Но кызыт фермын оралтыже веле кодын. Уэш ушкалым налаш гын, оксана шагалрак, да тидлан огеш сите. Санденак пытартыш жапыште растениеводство дене гына заниматлена. Тидлан шурным перерабатыватлаш сушилкынат пашам ышта. Йӧра, гараж, склад-шамыч улыт. Санденак пашажымат утларакше сезон годым веле ыштена. Тунамже 7-8 еҥ тыршат. Шыжым мландым курал кодена да чыла. А телым нимом ышташ. Тиде амал дене нине пашаеҥна-шамычат ятыр моло семын вес кундемлашке коштыт.
Кӱлеш сомылым шукташ «Онарын» техникыжат такше ситышынак уло: ныл «Газ-53» машинаже, шым МТЗ, кок Т-150, кок ДТ тракторжо, «Нива» ден «Дон» комбайнже-влак. Чылажат ынде тоштырак гынат, тӱҥжӧ – шкенжын.
Колхоз тӱҥ шотышто пырчан культурым, рапсым да шудым кушта. Ончыч 500 гектарыште шурным поген налыныт гын, пытартыш жапыште 350 нарыште веле шындат. Шийын налме шурным тӱҥ шотышто Советскийыште верланыше «Птичий двор» манме предприятийыш ужалат. Тыгак ты кундемыште вольыкым, сурткайыкым ашныше еш ден еҥ-влак налыт. Кукшо шудым, мутлан, «Первый май» озанлыклан гранулым ышташ колтат. Рапсым ий еда ик наре кумдыкышто – 50 гектарыште – ӱдат. А молыштыжо шудым куштат. Тачысе кечылан тӱрыс налмаште колхоз 700 гектар мландым обрабатыватла. Колхозын мландыже чылт Токтарсола воктеныжак огыл, а Шӱргыял, Кемсола илемла дене верланеныт.
— Мландым кызыт утыждене налаш огеш лий. Еҥ-влаклан тудым пай дене пуэденытат, южышт «Первый май» озанлыклан, икмынярышт фермер-шамычлан ужаленыт. А молышт, 80 наре еҥ ден еш, шке ужашыштым колхозлан коденыт. Тиде кумдык 400 чоло гектарыш погынен. Нине еҥ-влаклан шурным шулдырак ак дене колтена, кӱлеш услугым пуэна, — рашемдыш вуйлатыше.
— Шийвундо шагал гынат, илаш, пашам ышташ тыршена. Колхозым вес кундем гыч толшо иктаж еҥ вуйлата гын, шукертак кудалтен кая ыле, очыни. А мый тыштак шочын-кушкынам да кудалтен кодашыже чаманымыла чучеш, — палдарыш Евгений Михайлович.
Окса шотышто чӱдын илыме годым, чынжымак, кид велалтеш, кумыл вола. Санденак ончыкылан кугу планым ышташыжат ӧрат.
— Иктым ойлен кертам: озанлыкыштына умбакыжат растениеводство денак кылдалтше пашам шуяш шонена, — каласыш пытартышлан «Онар» колхоз вуйлатыше Евгений Михайлович Рыбаков.
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
В.Соболевын фотожо
