5-7 декабрьыште Йошкар-Олаште «Новое в культуре» регион-влак кокласе тӱвыра форум икымше гана эртаралтын.
Тиде Т.Евсеев лӱмеш национальный тоштер вуйлатыше Светлана Звереван шонымашыже лийын. Тудым илышыш шыҥдараш республикын Тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министерствыже полшен.
Форумыш 1000 утла участник ушнен. Площадкылаште тӱвыра, образований да науко, бизнес да коммерческий огыл пашам шуктышо, туризм да моло алан гыч 50 утла эксперт пашам ыштен. Кундемыштына тӱвыра илышым вияҥдыме шотышто каҥашыме йодыш-влакым 10 сессийыште онченыт.
Пайремым Курчак театрыште торжественно почмо деч вара республикын тӱвыра, савыктыш да калык паша шотышто министрже Константин Иванов республикнан 100 ияш лӱмгечыж вашеш да варажат Марий кундемыштына культур илышым вияҥдыме да кӱлешан проект-влакым 2025 ий марте илышыш шыҥдарыме нерген каласкален.
Ончыкыжымат пашам вияҥден колташ манын, Тӱвыра министерстве республикын Образований да науко министерствыж дене, Т.Евсеев лӱмеш национальный тоштер ешартыш шинчымашым пуышо «Инфосфера» компьютер школ да республикысе Изи да кокла кугытан бизнес ушем дене ойпидышым ыштеныт.
Форумышто культур учреждений-влакым вуйлатыше, тусо пашаеҥ-влак дене пырля бизнес еҥ-влакат лийыныт. Нунын полшымышт дене тӱвыра илышым оҥайрак эртараш лиеш. «Но тыгодым культурат бизнеслан полша. Тыге, иквереш пашам ыштен, шонымо сомылым илышыш шыҥдараш куштылгырак, — манын культур министр Константин Иванов.
Кечывал деч вара Йоча да самырык-влаклан В.Колумб лӱмеш республикысе книгагудышто К.Иванов район администраций да тӱвыра пӧлка вуйлатыше-влак денат посна вашлиймашым эртарен. Тушто «Тӱвыра» национальный проектын шукталтмыже да ончыкыжым тудын полшымыж дене могай вашталтыш лийме нерген мутланеныт.
— Тӱвыра учрежденийлаште семӱзгар-влак огыт сите. Тиде йодыш чыла гаяк регионышто пӱсылан шотлалтеш. Элыштына семӱзгарым ыштен лукшо-влак тунар шуко ыштен огыт керт, — ойлен Константин Иванов. — Но ме тиде йодышым лишыл жапыште решатлен шуктышаш улына.
Культур учреждений вуйлатыше-влакын тенийысе ыштыме пашаштым иктешлен ойлымыштым, поснак МарГУ-со социоально-культурный технологий кафедрым вуйлатыше, педагогике науко кандидат М.Мамонтован педагог да студент-влак дене пырля ямдылыме докладшым колышташ оҥай ыле. Нуно республикысе 32 культур учрежденийын (библиотеке, тоштер, тӱвыра пӧрт) пашажым икмыняр критерий дене акленыт. Тыгодым организацийын сайтшым онченыт, пашаеҥ-влакын могай улмыштым, оралтым инвалид-влаклан йӧнештарымым да молымат шотыш налыныт. Иктешлымышт почеш, але мартеат шуко организаций нерген увер интернетыште уке. Тидын шотышто Константин Анатольевич тыгерак палемден:
— Кажне организацийын сайтше лийшаш да калык дене пашам ышташ, тыгак тазалык шотышто йӧсланен илыше-влакланат жапым пайдалын эртараш чыла йӧным ыштыман.
Курчак театрыште «Марий театр: кызытсе жапын йодмашыже да ошкыл» теме дене мутланымашат «шокшын» эртен. Шукерте огыл 100 ияш лӱмгечыжым палемдыше М.Шкетан лӱмеш Марий национальный театрым вуйлатыше Эрик Юзыкайным теве мо тургыжландара: марий постановкым ончышо шагалемеш. Зритель шукырак толжо манын, пытартыш жапыште театрыште тӱрлӧ йӧным кучылтыт. Теве лишыл жапыште руш еҥлан марий спектакльым умылаш лийже манын, артист-влакын шомакышт экраныште кусаралташ да ончыкталташ тӱҥалеш. Мутлан, «Йыван Кырла. Путёвка в жизнь» спектакльымак налаш. Тудым марий еҥат, руш ончышат умылен кертеш. А ончыкыжым могай постановкым шындаш?
Форумын икымше кечыже Историй да археологий тоштерыште уш-акылым пудыратыше модыш дене мучашлалтын. Тушто тӱрлӧ министерствым, организацийым вуйлатыше-влак, командылан шелалтын, тӱвыранам умбакыжат вияҥдыме шотышто тӱрлӧ йодышлан вашештеныт.
Форумын кокымшо кечынже каҥашыме шуко йодыш тоштер темылан пӧлеклалтын. Лач тунамак «XIII Евсеев лудмаш» шанче-практике конференций эртен. Тушто 60 утла участник ушнен. Нунын коклаште учёный, краевед да молат лийыныт, тоштер пашам вияҥден колтымо нерген шуко йодышым тарватеныт.
Форумыш ушнышо-влак Марий Элын 100 ияш лӱмгечыж вашеш ямдылыме «Пӱрымаш шӱртӧ» кином ончен кертыныт.
Кугу форум Т.Евсеев лӱмеш тоштерыште мучашлалтын. Тушко чумыргышо-влак «Краски города» стрит-арт проектын авторжо Илья Белов дене пырля Йошкар-Оланан моторлыкшо, тудым сӧрастарыме да моло нерген мутланеныт.
— Форум тӱрлӧ аланыште пашам ыштыше-влак дене иквереш погынен, тӱрлӧ йодышым каҥашаш, партнёр-влакын полшымышт дене республикнан илышыжым вияҥден колташ мом ышташ кӱлмӧ да моло кӱлешан нерген мутланаш йӧным ышта, — палемден К.Иванов.
Тыгай форумым вес ийынат эртараш палемдыме. Тушко эшеат шуко участникым ушаш кутырен келшеныт.
А.БАЙКОВА
М.Скобелевын фотожо
