Вероника Армяковам марий искусство тӱняште шукын палат. Тудо Э.Сапаев лӱмеш опер да балет академический театрын оркестрыштыже икымше скрипкым шокта, тидланак тудо И.С.Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжын академический музык факультетыштыже да Национальный президент искусство школышто кушкын толшо тукымым туныкта. Марий Элын сулло артистше тений 55 ияш лӱмгечыжым палемден. Тиде пайрем лӱмеш тудо 16 декабрьыште усталык касшым эртара.
Музык тӱняш – икымше ошкыл
В.Армякован чарайолын куржталме пагытше Медведево районысо Кома ялыште эртен. А кызыт ешыж дене Йошкар-олаште ила.
Изинекак тудо ача деч посна кодын. А аважлан кок ӱдырым кушташ неле лийын, сандене ӱдырым Йошкар-Олашке, 1-ше номеран музыкальный интернат-школыш конден коден.
— Эше пӧртымат чоҥымо огыл улмаш. Пӧртын пураже, негызше тугак шогеныт. Ава деч посна ӧрдыжтӧ илаш моткоч йӧсӧ лийын, чот шортынам, «тунемаш ынышт нал ыле» манын шоненам. Авамланат куштылгыжак лийын огыл, ойгырен, шортын, — шарналта В.Армякова. — А такшым изиэм годым космонавт лийнем ыле (воштылеш). Тунам вет Гагарин чоҥештен, шукын тудын нерген кутыреныт. А вараже врач паша келшен, очыни, сай специалист лиям ыле…
Интернат-школышто ялысе ӱдырым скрипке классыш налыныт.
— Очыни, тиде классыште икшыве ситен огыл, — шона ӱдыр.
Тудлан ты семӱзгар келшенжат огыл улмаш, сандене ӱдыр пианином ончен коштын. Но туныктышо Тамара Васильевна Рыбакова скрипкылан шӱмаҥден моштен.
А кызыт Вероника Анатольевна уста музыкант, сай туныктышо. Шке пашажым моткоч йӧрата да тунемшыже-влакым ончен куана. Шочмо пӧрт, ава деч ӧрдыжтырак илыме, тудым тыршаш, шонымашке шуаш, пеҥгыде рӱдан лияш туныктен.
Армякова интернат-школ деч вара музыкальный училищым тунем лектын. Тиддеч вара тудо Озаҥ олаште, Н.Жиганов лӱмеш кугыжаныш консерваторийыште, шинчымашым нӧлтен. Эше визымше курсышто тунеммыж годымак Джалиль лӱмеш Татар кугыжыныш опер да балет академический театрыш пашаш пурен.
— Ик ий оркестрыште шоктымеке, марлан лектым да пелашем дене шочмо кундемышкыже, Белоруссийыш, илаш кусненна. Туштак ӱдырна шочын, но кум ий гыч Йошкар-Олашке пӧртылаш логалын. Марий мландыште южшат яндар, пӱртӱсшат мотор, сандене пелашемланат пеш келшен, — палдара Вероника Армякова. — Тышке толмеке, Сапаев лӱмеш опер да балет театрын оркестрыштыже скрипкым шокташ, а пел ий гыч эше Национальный президент школышто да Палантай лӱмеш музыкальный училищыште тиде семӱзгарымак шокташ туныкташ тӱҥалынам.
Школышто, колледжыште, театрыште
Вероника Анатольевна ынде 21 ий кум вере пашам ышта. Тиде жапыште мыняр чыташыже пернен, но пеҥгыде койыш-шоктышан ӱдырамаш вуйым нигунам ок саке.
— Паша шуко годым эшеат писештат, сандене чыла шуктет. Його еҥ веле ышташ шонен коштмылан жапым огеш му. Арам огыл тыге калыкыштат ойлат, — ойла музыкант. — Туныктышем-влак дене пашам ышташ — кугу ответственность. Тӱҥалтыште нуно мыйым эскереныт, онченыт. Тыгодым шке туныктышем, коллегем-влакын: Лилия Васильевна Сергееван, Надежда Николаевна Ачкасован, Нина Валентиновна Яшмолкинан, Людмила Дмитриевна Дворникован — пашам ыштымыштым эскеренам, могай лектышыш шумыштым, кӧн могай «изюминкыже» улмым шотыш налынам. Икманаш, могай преподаватель деч мом налаш лиеш – ушышкем пыштенам.
Вероника Анатольевна эр-кас мӧҥгӧ але паша верыш йолын ошкылеш. Коло минут жапыште тудын ушыштыжо шуко йодыш пӧрдеш: тунемшым кузерак виктарен колташ? Кӧлан могай произведенийым шокташ пуаш? Кӧлан мо дене полшаш? Могай консерваторийыш тунемаш темлаш?.. Туге шол, туныктышо кажныж верч ойгыра, шона, кажныжым айдемыш лукташ тырша. Юмылан тау, тыршымыже арам огыл: тунемшыже-шамыч музыкальный училище деч вара чыланат тӱрлӧ консерваторийыш але институтыш тунемаш пурат да умбакыжат музык искусствышто тыршат, скрипкымак шоктат. Тугеже уста педагог шке моштымашыжым, мастарлыкшым пуэн моштен, кажныжым тиде семӱзгарлан шӱмаҥден. А тиде, мутат уке, туныктышылан эн кугу ак.
— Мутлан, Любовь Ноздрина-Жигулёва Саратовышто, опер театрыште, Екатерина Тарасова Нижний Новгородышто, йоча музыкальный школышто пашам ышта, Даша Егорова Москошто, Российын калык артистше Светлана Безроднаян вуйлатыме кугыжаныш академический «Вивальди-оркестрыште» скрипкым шокта, Марина Сидоркина Озаҥ консерваторий деч вара мемнан опер да балет театрын оркестрыштыже шокта, Маша Петрова Чебоксарыште тӱвыра да искусство институтым тунем лектын да кызыт Козьмодемьянскыште йоча искусство школышто туныкта, — рашемдыш В.Армякова.
Школышто, колледжыште тунемшыже-влак Россий, тӱнямбал кӱкшытан тӱрлӧ конкурсышто, фестивальыште мастарлыкым ончыктат, эреак сеҥымаш дене палемдалтыт. Тиде веле мо?! Вероника Анатольевна шкежат конкурслашке уло кумылын ушна. Тидыже тудланат да икшыве-влакланат мастарлыкым пеҥгыдемаш, кушкаш йӧным ышта, чыташ туныкта.
В.Армякова ятыр вере паша ышта гынат, нойымым огеш шиж. Тидын шотышто шкеже тыгерак ойла:
— Ик пашам ыштет, вара – весым, кумшым, сандене нойымо огеш шижалт. Эре иктым ыштет гын веле ноет докан, вет тӱрлӧ ийготан-влак дене пашам ыштем. А шуктымо сомылем моткоч йӧратем, сандене кеч-куштат куаным ужын мошташ да чылажымат шижын шукташ тыршем. А театрыште музыкант аксакал-влакын (Виталий Шапкинын, Альберт Мусинскийын, Татьяна Макован) поро ой-каҥашыштым колыштынам, нунын деч тунемынам.
«Музыкым шижын моштыман»
Икшыве-влак сеҥымашышт дене куандарышт манын, туныктышо ик урокымат арам огеш эртаре, кажныштыже тунемшын ушышкыжо шыҥдарен-шыҥдарен умылтара. Шкежат тудо — пеҥгыдын йодшо туныктышо. Тунемшыже-влак умбакыжат тунемышт, семӱзгарым шоктышт да тудым йӧратышт, тудын дене кугешнышт манын, чыла ышташ ямде.
— Кажне урокым профессионал корныш ик ошкыллан шотлем, — ойла тудо. Музыкым сайын шокташ манын, тудым шижын моштыман.
Вероника Анатольевна йоча-влаклан туныктышо веле огыл, а авашт семынак кажныжым эскера, онча. Нунылан тунеммаште веле огыл, илышыште вашлиялтше тӱрлӧ нелылык гычат лекташ полша, поро ой-каҥашым ойла, эсогыл тувырышт але йолашышт рожаҥын гын, урген пуа. Тидланак кӧра пеленже име ден шӱртым эреак коштыкта. Йочам йӧратымыже, нунын деке шӱмаҥмыже икшыве-влаклан раш коеш. Садланак, очыни, южышт тудым авай маныт.
А тыгай койыш-шоктыш тудлан аваж деч куснен. Тудыжо музыкым чот йӧратен.
— Мураш пеш кертын, сандене кеч-могай сӱаныш тудым ӱжыныт. Тӱрлӧ такмакым шкежак шонен луктеш ыле. Икана пеледыш гай кок ӱдырем уло манын мурымыж годым, тувыр урвалтыжым кучен, Галина шӱжарем дене сӧрвален ойленна: «Ит муро, авай, ме вожылына», — шинчавӱд йӧре каласкала В.Армякова. — Шӱжаремат йочам йӧрата. Тудо азам ыштыме пӧртыштӧ жап деч ончыч шочшо икшыве-влакым куштымаште тырша. Шӱжарем деч порылыклан тунемам.
Жапше годым виешак манын скрипкым шокташ тӱҥалше ӱдыр, кызыт нимынярат ок ӧкынӧ, аважымат огеш шудал. Тудо — сай туныктышо, уста музыкант да поро ава.
— Мыйын чыла сеҥымашемжат авамлан кӧра лийыныт. Тудо пеленем лиеш гын, куана ыле докан, — пелештыш В.Армякова.
Вероника Анатольевна пелашыж дене ик ӱдырым ончен-куштеныт, йол ӱмбак шогалтеныт. Тудат аваж семынак Йошкар-Олаште музыкальный училищым тунем лектын. Кызыт Москошто ила, компьютер фирмыште пашам ышта. Ӱдырат аваж семынак пеҥгыде койыш-шоктышан, поро кумылан.
Тӧрлата, шокта
— Марий семмастар-влакын скрипкылан возымо произведенийыштым соло дене шокташ чот келша, — манеш В.Армякова. — А такшым нунын тыгай произведенийышт моткоч шуко, но кажныжым вик шокташ огеш лий, нуным редактироватлыман.
Мутлан, шукерте огыл тудо Григорий Архиповын сборникшым савыктен лукмаште тыршен. Тушто 17 пьесыжым струнан семӱзгар дене шокташ келыштарен.
— Современный манме музыкальный йылме пеш неле, сандене тыгай произведенийым шокташ шагалын налыт, — рашемда Вероника Анатольевна. — Композитор воза, но возымыжо киен кертеш. Тудын пашаже арам ынже лий манын, редактироватлен, сборникым савыктен лукмо.
Талантан туныктышо, музыкант нигӧн шоктыдымо произведенийыштымат шке семынже келыштарен шокта. Тудын тыршымыж дене Анатолий Незнакинын, Анатолий Тихомировын, Эллина Архипован, Григорий Архиповын произведенийышт калык коклаште йоҥгалтыт.
Кызытат Вероника Анатольевна тыгай пашамак шукта. Ты гана тудо Эрик Сапаевын нигушто йоҥгалтдыме произведенийже-влакым редактироватла, а вара нуным лӱмгече концертыштыже колышташ темла. Тушто шкежат, тунемшыже-влакат шокташ тӱҥалыт.
— Ме, марий-влак, марий семмастар-влакын возымыштым калык коклаш огына лук гын, кӧ тидым ышташ тӱҥалеш, — тургыжлана туныктышо. — Тек марий произведений-влак сценыште чӱчкыдынрак йоҥгат да нунын ӱмырышт кужу лиеш.
Алевтина БАЙКОВА
Еш альбомжо гыч налме да Е.Никифоровын фотожо
