Элыштына тазалыклан, физкультурлан, спортлан кугу тӱткышым ойырат. Профессийым, специальностьым, должностьым ончыде, кажне айдеме физкультур да спорт дене пеҥгыде кылым кучен, паша деч вара пайдалын канен кертше манын, республикыштынат тӱрлӧ спорт объект, сооружений-влак почылтыныт, кызытат чоҥалтыт. Районлаштат почеш огыт код: ФОК, бассейн, стадион-влак почылтыт. Спортсмен-шамычат ешаралтыт, нунын дене тыршыше тренер-специалист-влакынат пашашт нимучашдыме.
Тиде да моло лекше йодышым Марий Эл Республикын спорт министрже С.Киверин дене рашемдена.
– Сергей Михайлович, кундемыштына спорт илыш вияҥме корным налын. Ӱдыр-рвезе-влакат тӱрлӧ кӱкшытан таҥасымашлаште результатышт дене ойыртемалтыт. Идалык жапысе спорт илышым кузе акледа?
– Эн ончыч сокыр-влак коклаште мини-футбол дене паралипийский Олимпиадыш логалше кум футболистым: Ивановым, Николаевым, Печениным – палемдыман. Марий Элын спорт историйыштыже тыгайже лийын огыл ыле. Физкультур да спорт дене заниматлалташ, тыште чынжымак, чыла йӧн ышталтеш. Адакшым чылажат тӱрлӧ видлан келыштаралтеш. Тӱшка старт-влак йӱлаш пуреныт. «Наций-влакын кроссышт», «Российын ечыгорныжо», «Нарынче мече»… Тыгай сынан таҥасымашлашкат калык кумылын ушна.
Лӱмлӧ спортсмен-влак мемнан деке толыт, спорт инфраструктурым моктен палемдат. Мутлан, тӱнямбал чемпион Николай Валуев спортын материальный базыжым мокталтыш. Тудын дене Медведево, Волжский районлаште лийме.
– Спортсмен-влак Марий Элын веле огыл, Россий командын чапшым аралат, мастарлыкышт дене ойыртемалтыт. У лӱм-влак лектыт.
– Таче кечылан 50 наре спортсмен тӱрлӧ видыште Российын сборный командыштыже. Нуно, чынжымак, сай результатышт дене ойыртемалтыт, элнан чапшым кӱшнӧ кучаш полшат. Спортын королевыже, куштылго атлетике дене Россий сборныйыштыжо улшо Людмила Лебедевам, Айвика Малановам палемден кодыман. Тӱнямбал кӱкшытан спорт мастер лӱмыштак шуко ойла. Грек-рим кучедалмаш дене самырык спортсмен Алексей Власов кугу ӱшаным пуа. Шукерте огыл корэш дене Муса Галлямов Российын чемпионжо лийын. Ечызе Екатерина Смирнован ончыкылыкшо куандарышаш, Россий первенствын бронзо призёржо боксёр Игорь Царегородцев турнирыште абсолютный чемпион лийын. Олимпийский, тыгак олимпийский огыл видлан шотлалтше спортлан вияҥашыже чыла йӧн ышталтеш.
– Спорт сферыште кугу событий семын мом палемдеда?
– «Арена» манеж почылтмым. Таче кечылан тушто эр гыч кас марте тӱрлӧ занятий эртаралтеш, тидын шотыштак учебно-тренировочныят. Тыгак ӧрдыж кундем гыч сборыш толыт. Паша коллектив-влак коклаште спартакиаде сай кӱкшытыштӧ эртен. Тушто футбол дене теле чемпионат эрта. Тений икымше гана тыгайже лиеш. Ончыч футболист-влак уремыште кунамже чатлама йӱштыштат модыныт гын, кызыт тидым монден кертыт. Тушто спорт школыш коштшо-влак яра заниматлалтыт, кумылан еҥ-влак, шергынак огыл тӱлен, канен, жапым пайдалын эртарен кертыт. Идалыкын вес кугу событийже – сокыр-шамыч коклаште кум спортсменын Олимпиадыш логалмышт.
– Россий кӱкшытан ятыр первенстве ден чемпионат мемнан дене эртараш палемдалтыт, эртаралтыт. Илен-толын, тӱнямбал кӱкшытанышкат кушкын шуына?
— Спорт сооруженийлаште тӱрлӧ сынан витле наре таҥасымаш эртаралтеш. Тӱнямбал кӱкшытанланат чыла йӧн ышталтеш. Ӧрдыж кундемла гыч толшо спортсмен-влак мемнан спорт инфраструктурым ончен кӧранат. Нунынлан тыште келша. Адакшым унагудыжат, объектшат, стадионжат – чылажат ик кундемыштырак. Тылеч посна тӱрло экстремал спорт вияҥеш. Тыгай видланат верысе-влак кумылаҥыт, результатышт дене ойыртемалтыт. Уремласе площадкыламат, Тазалык аллейымат куаным кондышо вер семын палемдыман.
– Чылажат шинчаончылно. Спортын у видше-влакат ешаралтыт. Физкультур да спорт дене кылым кучымо шотышто моло регион дене таҥастарымаште республикна ойыртемалтеш?
– Лу ий ончыч кандаш процент еҥ таза илыш-йӱлалан кумылаҥын гын, таче кечылан – 38 процент. Тыге ме физкультур да спорт дене пеҥгыде кылым кучымаште 85 регион коклаште кокымшо верыште улына. Спортын у видше, чынжымак, ешаралтеш: триатлон, кикбоксинг, МММ да молат. Тыгай олимпийский огыл видыштат верысе-влак ӧрдыж кундемлашке лектыт, сай результатым ончыктат. Тидланже ме куанена веле. Йодыш, кумыл лектеш – ме тореш онал. Кажне федерацийлан мелын лийына, вияҥаш полшена.
– ГТО-м сдатлыме шотышто Марий Эл экспериментальный 12 регион коклаш логалын ыле. Таче кечылан шӧртньӧ, тыгак моло пробан ГТО значокын озаже-влакат улыт. Тидыже нунылан иктаж семын полша? Мутлан, вузыш пурымо годым ешартыш баллым ушат?..
– Регионышто ГТО-м сдатлашлан куд рӱдер почылтын. Тудым тестироватлыме шотышто специалист-влакым университетыште туныктеныт. Сай паша ышталтеш. Ӱдыр-рвезе-влаклан шӧртньӧ, ший, бронзо значокым кучыктымо. Тудым Российыште пеҥгыдемденыт, а вузыш пурымо годым баллым кажне вуз шке семын палемда: кушто вич баллым, а куштыжо лу баллымат ешарат. Спортсмен-студентлан стипендий ешаралтеш. 2017 ийыште шонышо чыла еҥлан ГТО-м сдатлаш йӧн лиеш. Тыгак инвалид-влаклан тергалташ ГТО-м ямдылат.
– Сергей Михайлович, шкендан иктаж ӱжмашда (девиз) уло?
– Эре ончыко каяш!
– «Марий Эл» газетын лудшыжо-влаклан У ий тыланымашда.
– Пенгыде тазалыкым тыланем. Лийме семын чӱчкыдынрак спор площадкышке лекса. Тиде кумылым нӧлта. Физкультур да спорт дене пеҥгыде кылым кучымо поро лияш полша, шагалрак черланеда. Кеч спорт объектлаште, кеч яндар южышто кап-кылым шуаре-чылажат пайдале веле. Таче кечын физкультур да спорт дене заниматлаш модно.
Е.Эшкинина мутланен.
