СЫЛНЫМУТ

УТЫШКО ИДА ЛУК ЛИШЫЛ ЛИЙШЫМ

Тачысе лаштыкнан унаже  –  Волжский район Памашэҥер ялын шочшыжо, Россий журналист ушемын членже Зоя Кудряшова (Алексеева). Тений 30 сентябрьыште тудлан 60 ий темын.

Куд шочшан ешыште шочын-кушшо ӱдыр изинек сылнымутлан шӱман лийын.

– Тӱҥалтыш класслаште тунемме годым «Ямде лий» газетым пайрем семын вучем ыле. Ик ганаже шкежат изирак заметкым возен колтенам. Икмыняр жап гыч газетын литпашаеҥже Валентин Исенеков деч серыш толын. Тушто серыме: «Возо, ӱдырем. Серышетым вучена». Тыгайым налмеке, куанемже мочол лийын! Тидым шомак денат умылтараш ок лий. Мутат уке, кумыл нӧлталтын.. Почеламут-влакым кугурак класслаште тунеммем годым возаш тӱҥалынам, – шарналта Зоя Николаевна.

Сотнур школ деч вара тудо Марий кугыжаныш университетын историй-филологий факультетыштыже шинчымашым поген. Икмыняр ий «Волжская правда» газет редакцийыште кусарышылан тыршен, «Юл увер» газет редакцийыште журналистын сомылжым шуктен. Университетыште тунеммыж годымат, пашам ыштымыж жапыштат ош кагазеш шӱм-чонжо гыч лекше шомак-влакым велен, тыге почеламут, илыш сӱрет-влак шочыныт. Нуныжым варажым автор «Шӧршудан кундемыште» (2010 ийыште) книга дене савыктен луктын.

Каласыман, Зоя Кудряшован икмыняр почеламутшылан Вячеслав Осипов семым келыштарен, келге шонымашан муро-шамыч сцене гыч йоҥгалтыт.

– Пелашем Виталий Иванович дене пырля 1983 ий гычак илена. Тудо – мыйын тӱҥ эҥертышем. Кок ӱдырна да ныл уныкана улыт. Почеламутым возаш нунак мыйым кумылаҥдат, икымше уныкам шочмеке гын поснак куаненам ыле. Шкеже Альберт Васильевын, Альбертина Иванован, Зоя Дудинан возымыштым лудаш йӧратем, – каласыш Зоя Николаевна.    

Утышко ида лук лишыл лийшым.

Шолып шыдешкашлан тек шочеш амал.

Пӱрымашын эн куанле татшым

Пырля ужын-колмым те идак мондал.

 

Ну и мо эртен гын саде пагыт?

Илена гын, тачысат эрлаш кодеш.

Тек пеленет весе-шамыч коштыт –

Шарнымаш шӱм-чонышто лийшаш.

 

Утышко ида лук лишыл лийшым.

Тарванаш шолемлан алым идак пу.

Ончылно тыгаяк эҥыж вӱд гай татым

Кеч-мыняр кычал – тетла садак от му…

 

Вучышо уке

Мый декем унала тольо

Таче шӱлык-йолташем.

Ала ужо, ала кольо

Кумалтышмутым шып лудмем.

 

Ах, арам поктен шым колто

Кодшын шкемын пӧрт гычем

Ынде таче пеленем ом кодо –

Темже куан дене сурт-печем.

 

Тый шыч суло ӱшанемым,

Коктын лийынна гынат.

Весымат ит кошт кычалын

Вучышо уке садак.

 

Вашлиймаш

«Алят тыштак илет? Ӧрмаш, ӧрмаш!

Тышан, «маска лукеш» ну мом йомдаренат?

Каен шылам ыле кеч изирак олаш

Узьмак гай илыш дене палыме лияш.

 

Мый ты вер-шӧрыш пеш шуэн коштам.

Толам ужаш шонен гына ача-авам.

Тора Америкеш вожаҥынам,

Туштак пыжашым шокшым муынам», –

 

Шинча йӱлен мокта йот мландым,

Мокта мӱкшомартала гӱжлышо олам.

Пошкудо ял гыч улшо палымемым

Ӱшаныде мый ӧрын колыштам.

 

Мыланем гын ыш пӱралт рай илыш,

Райыш логалаш тыгак уке ӱшан.

Сулыкым тесте ден погышетлан

«Маска лукемак» эн чот шергакан.

 

Йӧратем мый шочмо-кушмо верым,

Емыж-поҥгылан поян марий чодырам,

Корно воктен кушшо лывырге висвисым.

Кочо, но мотор, онар арымшудымат.

 

Мутна ок пыте, но корно вуча.

Вашлиймашым шӱлык авалта.

«Ах, могай сай тыште, шӱмланат ласка!» –

Манын шинчавӱдшым ӱштылеш уна.

 

 

Йолташӱдыр

Зоя йолташем лӱмеш

 

Латкандш ияш тый лийынат тунам –

Нарашта, шем шинчан мотор ӱдыр.

МарГУ вашла ыштыш мемнам

Да лийыч эн сай йолташӱдыр.

 

Эн поро, ӱшанле, тыматле,

Памаш вӱд гай яндар шӱм-чонан.

Неле годым кораҥын шыч кае,

Лийынат порсын гай кумылан.

 

Шукертак эртен тиде пагыт.

Сулен налме канышыште улына.

Чурий ден шӱм-чон чеверетын

Ӱштыл шуэн ыш керт нимоат.

 

Мландывалне волгалт иле, шӱдыр,

Тачат да эрлат, кумыштат.

Пиалан лий, таза, йолташӱдыр,

Йӧратыме код кеч-куштат.

 

Мыят кова улам

«Весемынат», – ойлат вашлийме годым.

«Вуетат шияҥын», – ешараш вашкат.

Вачӱмбач ом тырше кудалташ ийготым,

Ынде вет мыят ковай, павай улам.

 

Ӱдырем пӧлеклыш уныкам – куаным.

Шӱлыкаҥше пӧртыш шыҥыш кечыйол.

Ты айдеме-суксо илышым кованым

Шокшемден да пуйто ылыжын тулшол.

 

Авам гай улат

Ныжыл, поро Марий эл

Эн мотор, товат!

Мыланем гын тый шӱмбел

Авам гай улат.

 

Тыште куштылго шӱлаш,

Тыште чон кана.

Ты кундемыште илаш –

Эн кугу куан.

 

Садланак тылат ойлем:

Пеледалт тый тӱзланен

Тек осалже кораҥеш,

Сайже пеленет лиеш!

 

Мыйын лийын

Мыйын лийын пызлем –

Сылнын шошым пеледын,

Шыжым тулла волгалтын «йӱлен».

Ала-кӧ гын тамлен,

«Кочо кичкыже», – манын,

Ыш чамане – руалын шуэн.

 

Мыйын лийын пӧртем –

Чумырен кугу ешым,

Шокшыж дене чылам ырыктен.

Ий-влак кайышт эртен,

Тудым кодышна шкетшым –

Илыш тольо тыгай, мом ыштет…

 

Эше лийын качем –

Йӧратен мыйым веле,

Куанлан лийын огыл мучаш.

Ала-кӧ кӧранен,

Лавыра ден леведын –

Тиде лийын амал ойырлаш.

 

***********************

… Утышко ида лук лишыл лийшым –

Тудын деч посна илен кертам шонен.

Южгунамже идак колышт ушым,

Вуйыштат кертеш вет тарванен шолем.

 

А шолем тугай – торжа да шыде,

Вучышо уке да… садланак ала…

Тый моторлыклан пеледыш-влакым шынде –

Тудо ок чамане кӱрыштын кышка.

 

Г.КОЖЕВНИКОВА

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий