Шыже призыв умбакыже шуйна. Таче кечылан республикысе Сборный пункт гыч (ты тургымышто) 288 самырык еҥ срочный службыш каен. Тыгак Марий Эл гыч 400 утла рвезе контракт почеш служитлаш кумылаҥын.
Кажне рвезе, 18 ийым темымеке, шке порысшым шуктышашак. Тидлан шукышт школышто тунемме годымак ямдылалтыт. Южышт контракт почеш служитлаш каят. Икманаш, рвезе-влаклан келшыше корным ойыраш йӧн уло.
А пытартыш жапыште ятыр рвезе военный вузыш тунемаш пураш тырша, ончыкыжым ты сферыште пашам ышташ шона.
Таче лудшына-влакым ты тӱшкашке пурышо ик пӧръеҥ дене палымым ыштена. Тиде Волжский районысо Усола Корамас ялыште шочын-кушшо, кызыт Москошто илыше, отставкысе майор Александр Микаков.
– Ты сферыш вучыдымын логалынам манашат келшен толеш. Кызыт ынде тыге лийшашак улмаш манын шонем. 1994 ийыште салтакыш кайымем деч ончыч военкоматыште пытартыш комиссийым эртымем годым мыланем военный училищыш тунемаш каяш темленыт. Тунам жапшат пеш ӱшанле огыл ыле. Мыланем пошкудо Озаҥ олам ойыраш темленыт, но мӧнгӧ деч умбалне служитлаш нелырак манмым колынамат, мӱндыр кундемыш колташ йодынам. Шкем тергынем ыле. Тунам Новосибирыскыште вер уло маныныт. Шарнем, пырдыжыште кечыше картыште ты олам ончыктышт, тыгодым эше ик гана Казаньым темлышт. «Содыки лишкырак, родо-тукымет тыштак лиеш», – маньыч. «Уке. Мӱндырнӧ чынжымак неле але укем шкеак пален, терген налнем», – шоналтышым семынем да Сибирь кундемыш каяш келшышым.
Ялысе рвезылан, мӱндыр кундемыш лекдымылан, паледа, могай чарак дене тӱкнаш логалын? Оҥай, но йылме шотышто нелырак лийын. Адакшым ялыште рушлажат пешыже кутырымо огыл. Сандене тӱҥалтыште чылажым кӱлеш семын умылен омыл. Эшежым моткоч аптыраныше лийынам. Экзамен деч ончыч, мутат уке, лӱдынам. «Тунемаш пурен ом керт гын, кузе мӧҥгӧ миен пураш, мом ойлаш?» – шоналтенам.
Физический подготовкым сдатлыме годым, кум километрым куржаш кӱлын. Иктын икымше разрядан, весын районын чемпионжо улам манмышт пылышемлан солныш. Ну, шонем, ынде тыште намысыш пурем. Старт пуалте. Ик йырым куржна, ончем: саде разрядник, чемпион-шамычет койын почеш кодыт. Вес йырымат эртышна, а финишыште нунет иктаж пел стадионлан шеҥгелан кодыч.
Тидын деч вара изиш ӱшан ешаралте, йылмат лывыргыш, моло экзаменымат сайын кученам. Тунемаш пурен кертым. Ныл ий моткоч писын эртыш, –шарналта А.Микаков.
Ӱшан – лач шкан веле
Александр Микаковым распределений почеш Нижегородский областьыш колтеныт. Варажым – Югославий, Косово, Ханкала, Чечня, Наро-Фоминск, Москва, Оренбург, Свердловск область… Икманаш шуко вере службым эртен. Тўрлыжымат ужаш, сарын кочыж денат тӱкнашыже логалын, но марий рвезылан ялысе пашаш шуаралтын кушмыжо, пеҥгыдылыкше неле-йӧсым сеҥен лекташ полшеныт. Эн порын Сибирь кундемым шарналтен каласкала.
– Тушто калыкшат вес койыш-шоктышан. Икте-весе коклаште кыл ӱшанле, – манеш шкеже. – Моло кундем дене таҥастарымаште моткоч кугу ойыртем шижалтеш, а службо радамже дене эртен.
Варажым Александр Викторович командирын личный согстав дене пашам ыштыме шотышто алмаштышыже марте кушкын. Военный академийым тунем пытарымекше, майор званийым пуэныт. Тыгак марий патыр Мужество орден да «За отвагу» медаль дене наградитлалтын. Икымше да кокымшо степенян «За отличие в военной службе», тыгак «За военную доблесть» медальже-влак да моло награде службышто ойыртемалтмыжым пеҥгыдемдат. Теве ялысе єрын-вожылшо рвезет! «Айдеме кеч-могай тораште лиеш гынат, шочмо-кушмо вершӧр – эре чонышто. А йоҥылышет але сайже кундемышкет моткоч писын миен шуэш. Родо-тукымем, элем ончылнат вожылмаш ынже лий, шоненам. Порысемат, службымат лийже манын шуктенам, шонем. Элнан чапше, калыкнан ласка илышыж верч тыршенна. Тыгодым иктым палемдыме шуэш: кеч-кушто лий, но ӱшан шкан веле», – пе‰гыдемда мутшым Александр Микаков.
Эн сай школ – армий
– Служитлаш кӱлеш, кажне рвезе тидым, салтак илышым, эртышаш. Шкем тергет, коллектив дене тўшкан илаш, калыкыштат ойыртемым шижаш тунемат. Военный службым эртыше ответственность, дисциплине дене ойыртемалтеш. Арам огыл шукынжо «Эн сай школ мыланем армий лийын», маныт, – ойла Александр Викторович. – Тыгодым спорт дене пеҥгыде кылым кучыман. Пытартыш жапыште самырык-влакын таза илыш-йӱла деч торлымышт изиш кумылым волта. Гражданке гыч толшо-влак армийыште ГТО нормативымат огыт шукто, сандене лушкыдырак-шамыч деке отношеният изиш весе лиеш. Мый, тӱҥ налмаште, кирам нєлтымаште, куштылго атлетикыште, ече дене куржталмаште вием тергаш йєратенам. Служитлымем годым лач нине вид дене призёрыш да сеҥышыш лектынам. Ешараш уто огыл: военный-влак элнан тӱрлӧ кундемже дене палыме лийыт. Лӱмлӧ айдеме дене вашлийыт, а нунышт могай-гынат сай кышам кодат.
Пайдам налын моштыман
Корамас кундемын эргыже, чынжымак, ик гана веле огыл да ик лӱмлӧ еҥ дене гына огыл вашлийын. Мутлан, Наро-Фоминскыште служитлымыж годым боевой действийын ветеранже семын (кєн кугыжаныш наградыже уло) 23 февральлан Кремльыш ўжыныт. Тушто марий рвезылан В.Жириновский, Г.Зюганов, С.Миронов дене вашлияшыже логалын. «Такшым кутырымаште моло гаяк, тыглай айдеме улыт, а телевизор дене ончымаште – йӧршеш весе», – манеш А.Микаков.
2008 ийыште тудо Москваште Йошкар площадьыште эртыше парадыште участвоватлен.
– Парадыштыже ом кой гынат, дикторын мутшым кугешнен ушештараш лиеш. «В шеренге парадного расчёта проходит кавалер орден Мужества и медали «За Отвагу», майор Александр Микаков!»,– маныныт тунам. Мыланем тиде куан тат лийын, – эртышыш пєртылеш отставкысе майор.
Тазалыкым шотыш налын, марий патырлан военный паша гыч кораҥашыже логалын, кызыт – пенсийыште. Таче кечылан ешыж дене Москошто ила.
Кє службым эртен, локальный сарлаште лийын, илышыште эн шергылан тазалыкым пеҥгыде, умылышо ешым, ӱшанле йолташым тӱҥлан шотла. Александр Микаковат лач тидымак палемда.
Тек ты ешын чылажат сай лиеш: икте-весе коклаште умылымаш, йєратымаш, тазалык, чыла шонымашышт шукталтеш.
Е.ЭШКИНИНА
