Российыште тиде пайрем 21 ий ончыч, 1998 ийыште, ноябрьын пытартыш рушарнянже, палемдалташ тӱҥалын. Тунам тиде кече 29 ноябрь лийын.
Аван кечыже пайрем вашеш молан ме лачшымак кызыт Йошкар-Олаште илыше Аникинмыт еш нерген возаш лийна? Амалже оҥайла чучеш – тиде еш лач тунам, 21 ий ончыч, но пайрем кече деч ик арня ончыч, 22 ноябрьыште, шочын. Икманаш, тиде еш ты пайрем дене «иктаҥаш»!
Тунам Волгоград олаште, Шнуй Праведный Иоанн Кронштадский черкыште, Николай ден Светлана венчаялтыныт. Тачысе кечылан нуно шуко шочшан ача-ава улыт: шкеныштын вич икшывышт кушкыт, эше кок ӱдырым ашнаш налыныт. Тыге лектын…
Тиде – православный еш. Суртоза – священник, Марий Турек районысо Мариец поселкысо черкын настоятельже, тыгак Шернур районысо Кукнур селасе черкыште служитла. Светлана – черке хорышто мура, тыгак регент пашам шукта. Ынде чыла тидын нерген радамлын каласкалена.
Светлана
Тудо Украиныште, Донецк олаште, шочын-кушкын. Изиж годсекак коваже Юмо нерген каласкален, молитвам туныктен. А варажым аваже Волгоградыште Царицинский православный университет улмо нерген пален налын да ик ӱдыр дене пырля икшывыжым Церковный пений да педагогике факультетыш тунемаш колтен. Кеч тыгай шонымашыже Светланан нигунам лийын огыл. Школышто сочиненийым возымыж годым тудо журналист, юрист але дизайнер лияш шонымыж нерген серен. Чонжылан йӧсӧ годым шукына семынак черкыш коштын. Эсогыл батюшка монастырьыш каяш темлен. Но ӱдыр тидлан ямде улмыжым шижын огыл. Санденак, очыни, Юмо тудым шкеж деке вес семын лишемден.
Университет деч вара Светлана Волгоградысе черкылаште 5 ий регентлан ыштен, черке хорышто мурен.
Николай
Рвезе ача-аваж дене пырля кужу жап Таджикистаныште илен. 9 класс деч вара Душанбе оласе заводлаште вич ий пашам ыштен. Но 90-ше ийлаште тушто военный действий тӱҥалын. Илаш чотак лӱдыкшӧ лиймеке, 1993 ийыште уло ешышт дене Волгоградыш кусненыт.
Эше Душанбеште илымышт годымак 15-16 ияш Николай черкыш кошташ тӱҥалын. Но лачшымак священник лиймаште, шкенжын ойлымыж почеш, лачшымак ончыкылык пелашыжын надырже эн кугу. Рвезын кок акаже Светланан тунемме университетыште ик ийлан курслан курсышто шинчымашым погеныт. Нунын гочак Николай тудын дене палыме лийын. Светан кумшо курсышто улмыж годым ӱдыр-каче мужыраҥыныт. Пелашыжын православный университетыште тунеммыжым, тыгак акаже-влакын темлымыштым шотыш налын, Николай Волгоградысе Духовный училищыш тунемаш пурен. (Мут толмашеш, кызыт Николайын ешыштыже чылан гаяк православный еҥ улыт: ик акаже, вузым пытарымекше, туштак туныкташ кодын, весыже – Костромасе владыкан регентше, кум шӱжарже священниклан марлан лектыныт – авт.)
— Мемнам Юмо ваш ыштен, — мутланыме годым палемдыш пӧръеҥ.
Еш
Ушнымекышт, вате-марий тӱрлӧ верлам ончен кошташ кумылаҥыныт. Волгоградыште илымышт годым, нылымше икшывышт шочмеке, тудын эсогыл ныл тылзаш гына улмыж годым пӱтынь ешышт дене Россий мучко путешествийыш лектыныт. Адакшым илыме верыштым вашталтымышт шуын. Сандене иктаж-кушто келша гын, илаш куснат манын мутланен келшеныт. Самырыкракше годым Николайын аважат эл мучко путешествийыш кошташ йӧратен да Таджикистанышкат ешышт тыгак логалын.
Москвашке поезд дене кайымышт годым Аникинмыт Марий Эл гыч, Марий Турек районысо Мариец поселко гыч, ӱдырамаш дене палыме лийыныт. Икте-весыштлан телефон номерыштым пуэныт.
— Чыным каласаш гын, тушко илаш каена манын, шоненат огынал. Волгоградыш пӧртылмеке, Рязань областьыш куснышаш нерген мутым тарватенна ыле. Но лач тиде жапыште Мариец гыч, чынрак каласаш гын, тушто шочын-кушшо, но вес вере илыше саде ӱдырамаш йыҥгыртен. Тевыс ынде Марий Элыште 12 ият илена. Но ме вигак тушко логалын огынал. Тӱҥалтыште Марий Турек, икмыняр моло районлан благочинный отец Вячеславын (Ершов) полшымыж дене У Торъял поселкышто верысе черке пелен идалык наре иленна, коктынат туштак служитленна, Рушарня школышто пашам ыштенна. Тылеч вара мый эше Йошкар-Оласе епархийыште идалык наре ыштенам.
Мариец поселкышто Аникинмытлан пачерым пуэныт. Отец Николай верысе черкыште тыршаш тӱҥалын. Но икшывышт-шамычлан музык дене ешартыш шинчымашым пуымышт шуын. А тидлан райрӱдӧ марте каяш пернен. Адакшым йоча-шамычым тӱрлӧ специалист деке жапын-жапын коштыкташ кӱлын. Нуныжат мынярынже Марий Турек поселкышто, а шукынжо Йошкар-Олаште лийыныт. Икманаш, нелылык шагал огыл вашлиялтын.
Ашнаш налме йоча-влак
А тиде жаплан Аникинмыт кок ӱдырым, Ирина ден Викториям, шке ешышкышт налыныт улмаш. Тыгай шонымашышт такше лийын огыл. Но республиканский йоча больницыште эмлалтмыж годым 13 ияш София кугурак ӱдырышт идалыкаш Ирина дене палыме лийын. Тудо неле шӱм черан улмаш, теве-теве колен кертын. Соня моткочак чаманен, сандене лийме семын эре воктеныже шинчен. Шочмо аваже толын каеден, но … йӱшӧ. Санденак тудым вараже ава права деч посна коденыт. Ачаштын почылтшо форман туберкулез лийын. Но тудо эмлалтын огыл да колен. Тыге икмыняр жап гыч вате-марий ӱдырым ашнаш налыныт. Тудын акаже улмо нерген тунам Аникинмыт паленат огытыл. Но тиде рашеммеке, нимыняр кокытеланыде, вараже Викамат Волжскысо интернат гыч конденыт. Тудынат тазалыкше чот начар улмаш. Эмлымверыш, тыгак тӱрлӧ специалист деке, эсогыл лӱмын эмлан кокланже икмыняр кече коден, Йошкар-Олашке кудалышташ логалын. А тыҥге-туҥге мыняр километр погына?! Тидлан кӧра ача-аваланат, икшыве-шамычланат мыняр чытыш кӱлын?! Йӧсланымыштым ужын, нунылан епархий кок ганат машинам пуэн. Но нуно тошто лийыныт, сандене когынекшат вашке пудыргеныт. Тулеч вара тиде кугу еш тугак транспорт деч посна орлана…
Нине амал дене еш Йошкар-Олашке илаш куснаш ойым пидын. Тыште ынде мыняр-гынат куштылгырак. Но шочмо ачаж деч куснышо туберкулезлан верчын Вика эркын-эркын пӱгырыш савырнен. Эмлаш, операцийым ышташ Москвашке, Санкт-Петербургыш мыняр гана коштыкташышт логалын?! Ирина денат тыгак. Кушто гына эмлен огытыл?! Эшежым коктынат уш-акыл дене вараш кодын вияҥше улыт. Туге гынат когыньыштымат тӱрлӧ врач, специалист деке коштыктат. Вика дене эше психологический полышым пуышо рӱдерыште, логопед дене занятийым эртарат. Тыгак музыкальный школышкат коштыктат.
— Мый шканем лӱмынак школысо дневникым налынам да тушко кажне кечын кудо йоча дене кушко кайышашым возем. Уке гын шарнен шукташыжат огеш лий. А эше нунын дене мӧҥгысӧ пашам ыштыман. Ирам шке жапыштыже эсогыл кочкаш, пураш, туныкташ кӱлын. Кажне кечын кок шагат дене, эсогыл вич шагат дене шинчылташ логалын.
Такшым ашнаш налше ешлаште йоча дене шагалыштын огыл нелылык лектеш. Теве Аникинмытат 9 ияш Вика ден 7 ияш Иринам эмлат, эмлат. А мучаш алят ок кой.
— Тыгай неле йоча улыт гынат, шкенан гаяк чучыт. Огына шылте, южгунамже мӧҥгеш пуымат шуын. Тыгай шонымаш нерген ашнаш налше ача-ава кокла гыч шукын ойлат. Но коктынат палена: садак ынде мӧҥгеш огына пу. Тек тиде кугун ойлымыла шокта, но мыйын Светам гай нуным тетла нигӧ ончаш огеш тӱҥал. Тидым мый палем! Мыланна нуным налаш, нунылан полшаш пӱренак улмаш, — ойла пӧръеҥ.
Тазалыкым пеҥгыдемдаш манын, Аникинмыт пытартыш ийлаште кажне кеҥежым уло ешышт дене Шем теҥыз деке канаш коштыт. Тидлан нуно «РЖД»-лан (Российские железные дороги) тауштат – лач тудо билетым яра пуа.
Шинчымаш алан
Тиде ешыште икшыве-влак чылан гаяк Сергий Радонежский лӱмеш гимназийыште, музыкальный школышто тунемыныт я тунемыт. Шукынжо имньылан шӱман улыт да ипподромыш коштыт. Икманаш, ешыштышт кӧ гына уке: мурызо, сӱретче, балерине, музыкант, имне дене кудалыштше, почеламутым возышо, ургызо. Мом ойлаш, йоча-шамыч ача-авашт гаяк чолга улыт. Николай Николаевич, мутлан, поэзийлан шӱман. Почеламутшо-влакым тений эсогыл Москваште лекше «Антология русской поэзии» сборникыште савыктеныт. Светлана фортепиано дене шокта, мура, мастар ургызо. Тыгак кызыт изи годсо шонымашыжым шукта – балет дене куштымаш академийыш коштеш. Авашт почеш – 6 ияш эн изи Ангелина ӱдырыштат. А эше Светлана тунемаш жапым муэш. Тудо кокымшо образованийым налаш ямдылалтеш – Москвасе ик юридический колледжыште заочно тунемеш. Ындеже дипломым возашыже веле кодын.
Пагалымаш, чаманымаш, йӧратымаш…
Пытартышлан отец Николай деч Светлана пелашыжын могай ава улмыж нерген йодым. Тудо ӱмбакше моткочак йӧратен да шыман ончале, а вара каласыш:
— Света яра шинчен, йоча-шамыч деч посна илен тунемын огыл. Эше Мариецыште илымына годымак, пелашемын чот нойымыжым ужын, Анапыш Шем теҥыз деке канаш колтенам ыле. Но тушто тудо ойгырен веле илен, вет телефон дене эре йодыштын: кочкынна мо, темше улына мо, урокым ыштенна мо…
Мый палем: кеч-мо лийже, Света нигунам нигӧлан ик икшывынамат огеш пу! Тудо йоча-шамычым, ешым, чынжымак, иктыш чумырен мошта. Пелашем кеч-мом ышта гынат, уло чонжымак пыштен тырша. Теве тыгай мыйын Света.
Пӧръеҥ чылажым ойленат пытарен ыш керт. Тудын, паледа, кумылжо тодылто, а вара шинчавӱдшак чурийже мучко йоген волыш. Батюшкан шортмыжым але марте нигунамат ужын омыл ылят, мом пелешташат шым пале. «Кумылдам тодылаш таратымемлан нелеш ида нал. Проститлыза», — йӱкем шыпрак луктым.
Пелашлан, авалан теве могай ак! Теве кузе марий шке ватыжым, шочшыжо-влакын аваштым йӧрата, пагала, кӱкшын акла! Тугеже тиде ӱдырамаш Ава мутым кугу буква дене возымымак сула!
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
Фотом еш альбом гыч налме
