«Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбльын лӱмжӧ кумда Россий мучко веле огыл, йот эллаштат палыме.
Республикнан лӱмжым нумалше коллективлан тений — 80 ий. 1939 ий 23 июльышто Совнаркомын пунчалже дене Марий кугыжаныш филармоний пелен «Марий Эл» куштышо да мурышо ансамбль чумырген. Тудын икымше вуйлатышыже композитор, дирижер, РСФСР искусствын сулло деятельже Алексей Александрович Искандаров лийын. Варажым ты сомылым Я.Эшпай, К.Смирнов, П.Тойдемар, Н.Сидушкин, Л.Тайгильдин, Б.Резников, М.Капланский, М.Мурашко,… И.Егоров, Ю.Иркабаев, О.Комлева да молат шуктеныт. Кугу талантан еҥ-влакын тыршымыштлан кӧра марий коллектив искусство тӱняште кумдан чапланен. Кызыт «Марий Эл» ансамбльым Российын сулло артистше, Пошкырт кундем Пӱрӧ районысо Кужнур ялын эргыже Славик Асмаев вуйлата.
80 ияш лӱмгечыжлан «Марий Эл» ансамбль кугу пайрем концертым ямдылен. Тудо «В семье единой народов России» маналтеш. У концерт программым Йошкар-Олаште илыше да тудын унаже-влак 2 да 9 ноябрьыште Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш культур полатыште да М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрын сценыштыже ончен кертыныт. Кок ганажат залыш калык шыҥ-шыҥ чумырген.
Пайрем программе тӱрлӧ калыкын куштымашыжлан поян лийын. Киров вел, чуваш, курыкмарий, венгр деч посна ковбой-влакын куштымашыштымат ужаш оҥай ыле, поснак аргентин кӱтӱчӧ-шамычын, ирланд ӱдыр-влакын куштымашышт кумылым савыреныт. А «Зов невесты» куштымаш пайрем концертын рӱдыжлан шотлалтын. Сӱан вургемым чийыше-влак сылне сем почеш чӱчкеныт гын, ӱдыр ден каче марий тӱран ош костюмышт дене йӱксыла ийыныт.
Иван Каменщиковын шӱвырым, Фищенк-Пулей Олейся флейтым мастарын шоктымышт дене зал калыкым чылтак ӧрыктареныт.
Муро-влакат чоныш куаным пуртеныт. Филармонийын солистше-влак Зоя Берникован, Вера Соболеван, Светлана Осипова-Шосын, Светлана Яндукован виян, тале йӱкышт торашке шергылтын.
Кажне мурым, куштымашым, мутат уке, семӱзгар оркестр сӧрастарен. Тиде у программылан музыкант Сергей Пчёлкин семым келыштарен, аранжировкым ямдылен.
Икманаш, пайрем концерт ик шӱлыш дене эртен. Артист-влак пӱжвӱд лекмеш сценыште куштеныт гын, музыкант-влак семӱзгарыштым шоктеныт. Лач тыге, муро, куштымаш да сылне сем гоч нуно Марий кундемнан моторлыкшым, пашаче калыкшым моктеныт, тидын дене кугешнаш таратеныт. Нунын тыршымыштлан, шке пашаштым йӧратымыштлан тауштен, зал калык шокшо кидсовышым пӧлеклен.
«Марий Эын» кугу лӱмгечыж вашеш чапле концертлан артист-влакын вургемыштымат уым ямдылыме. Кажныже чевер тӱсшӧ, мотор тӱржӧ дене ойыртемалтын.
Тек «Марий Эл» ончыкыжымат виян лиеш да кундемнан чапшым кӱшнӧ кучаш тӱҥалеш.
А.БАЙКОВА.
