7 ноябрь (изарня) – Кушшо тылзе Кол шӱдыр палыште (лышташ кече). Шокшемдыме теплицыш эр шушо сорт шпинатым, лышташан салат нӧшмым ӱдаш келшыше кече. Минеральный ӱяҥдышан ешартыш кочкышым кушкыллан пуаш йӧнан жап. Тыгак теплицыш сельдерейым, петрушкым моло нӧргӧ пакчасаска озымым луктын шындаш лиеш. Ты марте мланде кылмен шуктен огыл да игече леве гын, шинчаланшудым, сельдерейым, петрушкым да йӱштым чытыше моло пакчасаскамат йыраҥыш ӱдаш шотлан толеш. Сидератлан горчицым ӱдаш йӧнан жап.
Нӧшмым ӱдаш мландым налын кодаш, кушкылым шуэмден пӱчкедаш, чер да шукш-копшаҥге деч кушкылым обрабатыватлаш огеш темлалт. Кылме толмо деч ончыч пушеҥге йытырым нултышо янлык, шукш-копшаҥге деч аралаш ошемдышым ямдылыман.
Калыкыште ты кече кава шортмо кече семын палыме. Таче тоштыеҥым уштеныт. Тылеч вара игече йӱкшемда да теле лишемме утларак шижалташ тӱҥалеш. Тачысе игечым эскерен, теле могай лийшашым мужедыныт.
Тиде кече дене кылдалтше моло пале-шамыч:
- Кавасе шӱдыр-шамыч вудакан волгалтыт – эрлашын лавыртышан, ночко игече лиеш.
- Пушеҥгыште лышташ шуко гын, кужу телылан ямдылалтыныт.
- Лум шуко возын шуктен, шушаш ийын шурно лектыш чапле лийшаш.
- Мардеж урмыжеш гын, эше икмыняр кече лавыртыш шуйна.
- Эрдене тӱтыран – игече левешта.
- Корак-шамыч пушеҥгын ӱлыл укшлаштыже шинчат – мардеж талышна.
- Ты йӱдым озаватылан шортын, кӱпчыкым нӧрташ ок йӧрӧ. Мамык пуныш шыҥдаралтын кодшо ойго ончыкыжым зияным кужу жап ушештараш тӱҥалме деч шекланеныт. Ты кӱпчык ӱмбак вес еҥ вуйжым пышта гын, чыла ойго тудын дек куснен кертме деч лӱдыныт.
- Ты кечын тулыкеш кодшо икшыве колышо аваж деч иктаж-мом сӧрвален йодеш гын, полыш лиеш. Юмо нунын сӧрвалымыжым садак колеш.
- Шке ӱмбак ойгым ӱжаш огыл манын, тиде кечын поро пашам ышташ, кӱчызылан пуаш тыршеныт.
- Ноябрь ковыштам шинчалташ келшыше тылзылан шотлалтеш. Йӱштӧ тӱкымӧ вуй начарын аралалтеш, но сакырым сайын погышо ковыштам шинчалташ сай. Эн сай кече – 7 гыч 11 ноябрь, а вара 28 гыч тылзе мучаш марте.
Р.ЧЕПАКОВА
