КУЛЬТУР ДА ИСКУССТВО

«Италийыште огыл, пуйто йомакыште лийме»

 

10-17 июньышто Италийыште «Молодая российская культура» фестиваль эртен. Тушко республикнан чапшым аралаш «Марий Эл» кугыжаныш куштышо ансамбль миен коштын. Кугу делегацийым Я.Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийын директоржо сомылым жаплан шуктышо Эрик Юзыкайн вуйлатен.

Кужу корныш 7 июньышто лектынна. Мемнам Маргосфилармоний воктеч  ужатен колтеныт. Шкенан автобус дене Беларусь чек марте кудалынна, а вара фестивальын организаторжын транспортышкыжо шинчынна. Беларусь гоч кудалынна. Пӱртӱс ойыртемалтше, сылне верлан моткоч поян. Брестыште уэш вес автобусыш шинчынна. Тусо-влакын ойлымышт почеш, ик автобус чарныде кужу жап кудалшаш огыл, индеш-лу шагат канышаш. Сандене икмыняр гана куснылаш логалын. Икте куандарен: кажне гана эре сайрак да йӧнанрак автобус лийын, — каласкала «Марий Эл» ансамбльын солистше Василий Кириллов. —  Ик водитель пеш ӧрыктарен. Тудо иктаж индешлумшо гана Европо мучко кудалыштеш. мыланна гид семын тиде але вес мотор вер, тусо калык, илыш нерген моткоч шуко каласкален. Эсогыл Австрийыште але Германийыште шкем кучымо, мутланыме шотышто мыланна ойлен. Тыгай водительым чыла вере от вашлий. Веныште чарненна ыле. Вена – тӱнямбал классике музыкын рӱдолаже, вет тушто Моцарт, Бах да ятыр вес музыкант-влак чапланеныт. Кажне эл шке моторлыкшо дене ойыртемалтын. Санта Маринелла олашке толын шумеке, унагудыш вераҥынна да вигак теҥыз воктеке вашкенна. Мӱндырнӧ огыл, иктаж вич минут ошкылаш кӱлын. Фестивальын организаторжо-влак  арам огыл тиде олам ойырен нылыныт, вет тыште теҥыз кумдык йодлан поян улмыж дене чылалан палыме. А тидыже тазалыкым пеҥгыдемдаш моткоч пайдале. Сандене теҥыз воктене каныше-влак моткоч шукын лийыныт. Унагудышто мемнам сайын вашлийыныт, рестораныште кочкынна. Итальян кочкышым мыланна лӱмынак коҥгаште ямдыленыт, чылажат пеш тамле ыле. Эр кочкышымат туштак ыштенна, поснак кофеже, круассанже могай та-амле лийыныт! Тиддеч посна ме коҥгаште ямдылыме пиццымат, тӱрлӧ пастым, соусым, теҥыз кочкышым  тамлен онченна.

11 июньышто «Марий Эл» ансамбль икымше концертым Италийыште Российын посольствыштыжо (Вилла Абамелек) ончыктен. Тушто 25 минуташ концерт программым темлен. Тӱҥалтыште артист-влак марий («Тулар ден тулаче», «Ӱдырсий», «Морко сӱан», «Шернур вел куштымаш»), а вара   татар, руш, чуваш калык-влакын куштымашыштым ончыктеныт.

Италийыште Российын кечыжым пайремлымаште лийынна. Италийыште Россий посол Сергей Сергеевич Разовын приёмыштыжо кум тӱжем наре еҥ чумырген. Нунын коклаште Италий искусствышто, тӱвыраште, наукышто да моло аланыште чапланыше еҥ-влак, вес эллан посолжо-шамыч, Италийын сенатшын председательже Мария Элизабетта Альберти Казеллати, Санта Маринелла олан мэрже Пиетро Тидей лийыныт. Концерт деч вара мемнан деке посол пелашыж дене да Мария Элизабетта лишемыныт да  тауштен ойленыт. Мариялан пӧлек шотеш марий тӱран солыкым пӧлекленна. Тудлан тиде моткочак келшен, — фотографий-влакым ончыктышыжла каласкала Василий. – А 12 июньышто ме каненна. Чумыр коллектив дене Римым ончен савырненна, шуко вере лийынна, поснак Шнуй Петрын соборышто, Колизейыште лийме шуко жаплан шарнаш кодеш. Чылажымат ӧрын да куанен, умшам карен манме гай ончен коштынна. Южышкыжо пураш черет кужу лийын, а ме жапым арам йомдарен йокрокланен огынал: урем покшелнак куштенна, репетицийым эртаренна. Тыгак верысе кевытыш пурен, акшым шкенанысе дене таҥастарен онченна.

13 гыч 15 июньышто «Марий Эл» ансамбльын артистше-влак «Молодая российская культура» фестивальыш ушненыт. Тиде жапыште нуно Санта Маринелла, Тольфа, Санта Сиверра олалаште концертым ончыктеныт.

«Марий Эл» ансамбль дене пырля оркестрын музыкантше-влак Сергей Пчёлкин, Иван Каменщиков да Николай Ермаков, тыгак солист-вокалист Вера Соболева миеныт.

Куштышо-влакын вургемым вашталтен чияш кайыме жапыште тӱрлӧ семӱзгарым шоктенна. Тидлан лӱмынак посна программым  ямдыленна. Ме кок шун шӱшпыкым, ияговыжым, шӱвырым, тӱмырым, гармоньым, баяным, вашталтен-вашталтен, шоктенна. Поппурим ямдыленна. Тыгак Коля дене коктын Николай Сныгинын «Баян да оркестрлан концерт произведенийжым» гармонь да баян дене колышташ темленна. Южо концертыште фонограмме почеш марий произведений-влакымат шоктенна. Ончышо-влак сайын вашлийыныт, — мут мундыражым ронча оркестрын музыкантше Сергей Пчёлкин. – Мыланна, артист-влаклан тӱрлӧ мотор верым, чапле оралте, замок-влакым ончен кошташ оҥай ыле. Коклаште тыге ойлышат лийын: «Те толында да игечат шокшемын». Гастрольыш миен коштмо тусо искусство, эстраде илыш дене палыме лияш йӧным ышта.

«Молодая российская культура» фестиваль Италийыште икмыняр ий ончычак эртаралташ тӱҥалын. Сандене ончышо-влак кажне гана Россий гыч мийыше коллективым эреак куанен вучат.

Концерт деч вара мыланна поро шомакым каласеныт, профессионал мастарлыкнам моктен ойленыт. Италийыште руш-влак шукын вашлиялтыт, поснак канаш мийыше-влак кокла гыч, — мутланымашке ушнен ансамбльын вес солистше Алексей Поликанов.

— 17 июньышто ме каненна. Шукынжо теҥыз воктене лийынна, йолташ, лишыл еҥ, палымына-влаклан тӱрлӧ пӧлекым, сувенирым налынна. Такшым Германий, Австрий дене таҥастарымаште Италийыште акше пешыжак шерге огыл. Мутлан, изи магнитым налаш ик евром тӱлыман. Но южышт дене ме кутыренат келшенна: вич магнитым налмеке, кудымшыжым пӧлек шотеш пуэныт, — воштылеш В.Кириллов. — Тиддеч посна ме тусо ӱйым, сырым, соусым налын конденна. 

Республикнан лӱмжым нумалше ансамбль Марий Элыш 20 июньышто кандаш шагат кастене толын шуын. Кужу корныш миен толмыштлан марий артист-влак Тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министр Константин Ивановлан тауштат.

Италийыште калык моткоч поро. Россий калыкым тушто эреак шокшын вашлийыт. Мемнан дене пырля фотографироватлалташ кумылан-влакат шукын лийыныт. Итальян калык профессиональный кӱкшытым сайын акла, нуным тыглай куштымаш дене ӧрыктараш ок лий, садлан мыланна 120 процентлан тыршаш логалын, — шыргыжеш Василий. 

 

Лач тыге, тӱрлӧ элыште лийын, тӱрлӧ калыкын илышыжым, тӱвыражым  ужаш лиеш. Тыгай вашлиймаш тӱняумылымаш кумдаҥдаш, илышым вес шинча дене ончалаш кӱшта, садлан «Марий Элын» артистше-влакланат тора кундемыш миен коштмышт шуко жаплан ушешышт кодеш.

 

 

 

Лилия Самойлова, Марий Эл ансамбльын постановочный ужашым вуйлатыше, костюмерный цех вуйлатыше:

— Икымше гана Италийыште лиймым ӱмырем мучко шарнаш тӱҥалам. Корныш тарваныме деч ончыч моткоч шуко костюмым эрыкташ, тӧрлаш, шымарташ логалын. Корно кужу лийын, но нойымо шижалтын огыл. Кажне элыште лиймылан йывыртенна, поснак посольствышто чот келшен. Ик ола гыч весыш кудалме годым, омо шуын гынат, виеш манме гай окнаш онченам, уке гын кунам эше тыгайжым ужаш логалеш?! Чехословакийым, Словенийым, Австрийым да молымат. Ватиканыште соборыш пураш манын, эсогыл кужу черетыште шогенна. Рим ола мучко эр гыч кас марте ончен коштынна. Телевизор дене але иктаж киношто ужмо верлаште лияш, кучен ончаш – моткоч куанле.

Чапле унагудышто иленна. Тудо Средиземный теҥызын касвел ужашыштыже, Тирренский теҥыз, дене верланен. Сандене жап лийме годым эр-кас йӱштылаш  коштынна. Вӱд яндар, йырваш сылне пӱртӱс. Тораште огыл поян, чапланыше еҥ-влакын виллыштат пеш шуко улыт ыле.

Италийыште посол да моло еҥ-влак коклаште коштмо годым йомакыште улмыла чучын, «але вара чынже денак мый тыште улам?» манын шоналтыме. Посолын приёмышкыжо итальян эстрадын артистше Аль Бано лийын. Ме чыланат тудын дене кидым кучен саламлалтынна, пырля войзалтынна.

Икманаш, Италийыш миен толмым илышын пӧлекшылан шотлем, садлан тиде пиалан татым кужу жап шӱмыштем аралаш тӱҥалам.

 

Алевтина БАЙКОВА

Фотом ансамбльын архивше гыч налме

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий