СОЦИАЛ ИЛЫШ ТАЗАЛЫК

Эскералт, тергалт, эмлалт да шуко иле…

Марий Элыште 2019-2024 ийлаште «Тазалык» национальный проектым илышыш пуртышашлан чылаже 12 млрд. утла теҥге ойыралтеш. Россий президент Владимир Путинын темлыме ты проектше ик эн кӱлешанлан шотлалтеш. Проект шотышто палемдыме пашан шукталтмыжым Марий Элым вуйлатыше Александр Евстифеев шкеак эскера. 

Кодшо кушкыжмын Марий Элын тазалыкым аралыме министрже Марина Панькова регионысо журналист-влак дене «Первичный медико-санитарный полышым пуымо системым вияҥдымаш» региональный проект шотышто брифингым эртарыш. Тудын мутшо почеш, «Тазалык» нацпроектым тымарте социальный аланыш пуртымо, тений гына посна ойырымо. Тидыжым, мутат уке, сай велым палемдыман. Нацпроект кышкарыште марий кундемышкына икте-весе дене чак кылдалтше шым проект шыҥдаралтеш:

* первичный медико-санитарный полышым пуымо системым вияҥдымаш;

* шӱм-вӱргорно чер дене кучедалмаш;

* онкологий чер дене кучедалмаш;

* йоча здравоохраненийым вияҥдыме программе;

* медицине организацийлашке квалифицироватлыме кадрым ситарымаш;

* единый кугыжаныш увер системе негызеш единый цифровой контурым ыштымаш;

* медицине услугын экспортшым вияҥдымаш.

«Первичный медико-санитарный полышым пуымо системым вияҥдымаш» региональный проект ончылан кум цельым шындыме:

— калыклан первичный медико-санитарный полышым пуымо медицине организацийлашке логалаш кугурак йӧным ышташ;

— чыла еҥым идалыкыште ик гана деч шуэн огыл профилактике шот дене медицине велым тергаш;

— медицине организаций-влакым оптимизироватлаш, «перегыше поликлинике» принципым шыҥдараш.

Нине паша тенияк сай лектышым пуышаш улыт.

Проектым шукташлан 2019 ийыште 564,2 млн.теҥгем ойырымо:

  • 105,5 млн. теҥгеже – федеральный бюджетын оксаже,
  • 2,5 млн.теҥгеже – республикын бюджетше гыч да
  • 455,2 млн.теҥгеже – обязательный медицине страхованийын средстваже.

Проект кышкарыште Оршанке районысо Марково ялыште геопортал системылан келшен толшо фельдшер-акушер пунктым чоҥаш палемдыме. Тидлан 7,5 млн. теҥгем ойырымо. Пашам 1 октябрь марте мучашлаш лийме.

– «Первичный медико-санитарный полышым пуымо системым вияҥдымаш» региональный нацпроект кышкарыштак вес ийын палынак тоштемше 29 ФАП ден врач амбулаторий-влакым у дене алмашташ шонена. Кызыт тидын шотышто проект документацийым ямдылен шуктенна гаяк, – республикысе изирак медицине организаций-влакым ончыкыжым шотыш кондымо паша дене палдарыш Марина Викторовна.

«Демографий» нацпроект дене келшышын, 2024 ийлан калыкын ӱмыржым кокла шот дене 78 ий марте шукташ палемдыме. Цельыш шумо ятыр йӧн кокла гыч иктыже – чыла еҥым, поснак пашам ыштен кертше ийготаным, идалыкыште ик гана деч шуэн огыл профилактике шот дене медицине велым тергымаш. Тыгеже пациентын тазалыкшым аклаш, илышлан лӱдыкшым ыштен кертше чер дене черланымыжым рашемдаш да жапыштыше эмлаш тӱҥалаш, ӱмыржым шуяш йӧн утларак лиеш. Чаманен палемдыман, медицине тӧнежын тораштырак верланымыжлан кӧра шуко еҥ тазалыкым тергаш шонымо жапым шуйкала да тидын дене черлан келгыш пураш амалым ышта. Чыла тидым шотыш налын, райрӱдӧ ден рӱдола деч тораштырак верланыше ял ден селалаште илыше калыкын тазалыкшым куснылшо медицине комплекс дене лектын тергаш палемдыме. Тыгай сынан комплекс-влак Марий Элыштына уже улыт да удан огыл пашам ыштат. Мутлан, ӱмаште специалист-шамыч тора кундемлаште илыше 62 тӱжем еҥым тергеныт. Проект дене келшышын, тений 11 медицине комплексым:

*коктым – Курыкмарий, Килемар да Юрино районлаште илыше калыкым обслуживатлыше Козьмодемьянск межрайонный больницылан,

*икте дене – Шернур, Морко, Советский, Медведево да Марий Турек районласе рӱдӧ больнице-влаклан,

*рентген аппаратан куснылшо ик медицине комплексым – Марий Турек районысо рӱдӧ больницылан,

*цифровой флюорографан да рентген маммографан куснылшо ик медицине комплекс дене – Волжск оласе рӱдӧ больницылан, Шернур да Медведево районласе рӱдӧ эмлымвер-шамычлан – налыт.

Тидлан 101,5 млн.теҥгем уже ойырымо. Тушто пашам ышташ келшыше специалист-влакымат ямдылыме. Тений нуно 100 тӱжем утла еҥым верлашке лектын тергышаш улыт.

Тылеч посна Йошкар-Оласе йоча эмлымверын, Козьмодемьянск межрайонный да Волжск оласе рӱдӧ больнице-влакын вич йоча поликлиникыштышт перегыше производствын технологийжым шыҥдарат. Йошкар-Оласе 1-ше №-ан медсанчастьын, Шернур районысо рӱдӧ больницын, Волжск оласе рӱдӧ эмлымверын кугыеҥ-влаклан палемдалтше поликлиникылаштыштат, тыгак Йошкар-Оласе 1-ше №-ан поликлиникыште у модель дене пашам ышташ тӱҥалыт. У системе дене келшышын, палемдыме медицине тӧнежлаште почмо регистратур, врач деч ончычсо приём, пациент-влакым кок але икмыняр йогынлан шеледымаш, полышым жапым шуйкалыде пуымаш, пациентын чыла йодышыжлан вашештыше колл-рӱдер лийыт.

– Пациент-влак дене поликлиникыште пашам ыштыме йӧршын у йыжыҥыш тошкалына гынат, врачын приёмышкыжо телефон дене йыҥгыртен возалтме йӧным, кагаз носительым садак огына кораҥде: республикыштына илалше ийготыш вончышо-шамыч моткоч шукын улыт, сандене нунылан тымарте тунем шумо системе гыч уыш куснашышт эше нелырак лиеш, – рашемдыш министр.

Палемдыме да перегыше производствын системышкыже кусараш темлыме поликлинике-влаклан Йошкар-Оласе 1-ше №-ан медсанчастьын Первичный медико-санитарный полышым пуымо региональный рӱдерже модель семын лиеш.

– Республикысе южо медицине тӧнеж йӧндымӧ, услугым пуаш келшен толдымо пӧртыштӧ верланен. Ты шотышто ончычсо йочасад олмышто пашам ыштыше Йошкар-Оласе 2-шо №-ан йоча поликлинике ден тӱрлӧ верыш «кышкылтме» филиалан да здравпунктан Йошкар-Оласе 1-ше №-ан поликлиникым, икмыняр йодмашлан келшен толдымо Республикысе онкологический диспансерым палемдыман.  Шукерте огыл Марий Элын Тазалыкым аралыме министерствыже Российын Минздравышкыже нине тӧнежлан у зданийым – поликлиникым – чоҥымо йодмаш дене лектын, – рӱдолаште верланыше медицине организаций-влакын пӱрымашышт дене палдарыш М.Панькова.

2019 ий гыч Российыште профосмотр ден диспансеризацийын у порядкыштым пеҥгыдемдыме. Тудын дене келшышын, 18 (тымарте 21 ияш гыч ыле!) гыч 39 ияш марте ийготан граждан-влак профосмотрым идалыклан ик гана эртат, 40 ийым темыме деч вара – талук еда диспансеризацийым. Пенсий деч ончычсо да пенсий ийготан-шамычлан ешартыш диспансеризацийым пуртымо. Обязательный медицине страхованийын ойырымо 455,2 млн.теҥге оксаже тичмашнек нине услугылан кучылталтеш.

– Тений медицине профосмотр да диспансеризаций дене регионысо 104 тӱжем еҥым авалташ палемдыме. Ты чот гыч 45 процентшым 1 апрель мартеак тергыме. Нине мероприятий черым тӱҥалтыш йыжыҥыште рашемдымашке да жапыштыже эмлымашке виктаралтыныт, сандене калыклан, поснак пашам ыштен кертше ийготан граждан-шамычлан, профосмотрымат, диспансеризацийымат ответственно эрташ кӱлеш, – пеҥгыдын мане тазалыкым аралыме министр.

Таче медицине организацийлаште врач-влакын ситыдымышт нигӧмат огеш ӧрыктаре, вет тиде сӱрет ынде мынярымше ий палдырна. Но амал врач-шамычын ситыдымышт дене веле огыл кылдалтын: нуно улыт, но таче 188 специалист – йочам ончымо шотышто отпускышто. Тидлан кӧра, мутлан, южо терапевт але педиатр, кок-кум участкыште пашам ышта.

– Таче мыланна анестезиолог, акушер-гинеколог, вашкеполышым пуышо врач-влак моткоч кӱлыт. Нине кадрлан шукерте огыл Казаньысе медицине вузлашке лӱмын миен коштым. Самырык специалист-шамычлан подъёмный манме выплатым, служебный илыме верым сӧрышым. Кумылан-шамыч лектыч, ынде нунын толмыштым изин-кугун вучена, – кадр йодыш дене палдарыш Марина Викторовна. – Тылеч посна регионысо министерствын направленийже дене элнан медицине вузлаштыже шинчымашым налше самырык специалист-влакат (86 процент) вашке марий кундемышкына пӧртылыт. Молгунамсе ийла дене таҥастарымаште тений нунын чотышт палынак шуко.

«Тазалык» федеральный проектын регионысо моло проектше шотышто шушаш брифинг июнь кыдалнырак лиеш.

М.ИВАНОВА

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий