23 мартыште М.Шкетан лӱмеш Марий национальный драме театрыште С.Николаевын «Салика» пьесыж почеш шындыме тыгаяк лӱман спектакльын премьерже лиеш.
Марий сценыште тудо 1938 ий гыч ончыкталтеш. Пьесе почеш шке жапыштыже фильмым сниматленыт. Тудын режиссёржо — РФ-н сулло, Марий Элын калык артистше Василий Домрачев.
Ты гана спектакльым могай амал дене уэш шындат? Тидын шотышто театрын художественный вуйлатышыже, спектакльын режиссёржо Василий Пектеев тыгерак ойла:
— Чын, «Салика» спектакль марий театрын репертуарыште шукертсекак уло. Но илыш вашталтме дене тудо «тоштемын» манаш лиеш. Кызыт ме театрын 100 ияш лӱмгечыжлан ямдылалтына, сандене, тудым уэмден, сценыш лукташ тӱрлӧ амал уло.
Икымше. «Салика» могай лийшаш шотышто умылымаш йӧршын весе. Мый эше кодшо курымын 80-ше ийлаштыже тудым сценыш луктынам ыле. Тунам эше пьесын авторжо Сергей Николаеват мемнан коклаште лийын. Автор дене шуко мутланенна. Молан Эчукым ялыште йӧратат? Ял калык, ӱдыр-каче-влак Салика ден Эчук пиалан да пырля лийышт манын тыршат. Кеч-могай марий ялыште оҥай мыскараче але сайын мурен, кумылаҥден моштышо лийын кертеш. Тунам ме мыскараче Эчукым гармоньчым ышташ шоненна. Тиде рольым Иван Смирновлан ӱшаненна ыле. Пьесыште вашталтышат лийын: Эчук ден Салика шудо солымаште, кечывал кечын икте-весылан йӧратымыштым палдарат. Но кечывал кечын шудым солымо годым тыгайлан жап лиеш мо? Сандене композицийым вашталтенам: Эчук дене Салика ындыжым тылзе волгыдан кеҥеж йӱдым вашлийыт.
Кокымшо. 1971 ийыште театрыш толмеке, тунамсе артист-влакын спектакльыште модмыштым шарнем. Шарнем Сергей Иванович Ивановын, Сарра Степановна Кириллован шындыме постановкыштым. Ози Кузиат тӱрлӧ лийын. Тудо кулак, пеҥгыде оза, оксам арен-арен, вакшым ачала. Нунын шке йочашт уке, тулыкеш кодшо Саликам ончен куштен, шке шочшыж семынак йӧратен. Акпай Полатычлан ӱдырым нигуш пураш да, парымжым тӱлен огеш керт да марлан пуа. Чылажымат келгынрак ончаш, кажне персонажшын кӧргӧ чон ойгыжымат, могай улмыжымат келгынрак почын пуаш манын тыршена.
Кумшо. Ожнысо семынак сай оркестр дене спектакльым шындаш йӧн уло. Теве, мутлан, «Элнетыштат» «Марий кундем» семӱзгар оркестр шоктен. Мурсем авалтыме дене спектакль йӧршын вес семын ончалтеш. Садлан «Саликаштат» ты оркестр шокташ тӱҥалеш. Морко сӱан — спектакльын ик эн волгыдо, сӧрастарыше ужашыже. Тудо оҥайрак, поянрак лийже манын, фольклор да этнографий сынан «Марий памаш» ансамбль вуйлатыше Мария
Лазаревна Соловьёва дене кутырен келшенна. Ты коллектив гыч куд, а мемнан артист-влак вич мужыр дене сӱаныште чӱчкаш тӱҥалыт. Ожно сӱан кугу лийын, ончаш толшо-влакат моткоч шукын погыненыт.
Нылымше. Салика ден Эчук шортын, нюслен коштшо огытыл, а шке пиалышт верч шоген моштышо улыт. Арам огыл марий ӱдыр-влак нерген руш пошкудо-шамыч ожно тыге ойленыт: «Марий ӱдыр ӧртньӧр деч посна имньываке кӱзен шинчеш да шӧрмыч деч посна имньым кушкыж кудал кертеш!» Нуно куаненат, мурен-куштенат, икте-весым койдаренат, йӧратенат моштеныт. Сандене чолга марий-влакым, мыскарам ыштен, поянракым ондален, тӱрлым шонен луктын, йӧным муын, илышым сӧрастарен моштышо-влакым ончыкташ шонымаш уло.
— Кеч-могай спектакльым сценыш лукташ ямдылыме годым тӱҥ рольым модшо-влакым палыме шуэш.
— Саликам модаш кум артист кумылым ончыктен. Тиде — Алина Егошина, Светлана Александрова да Наталья Алексеева, Эчукым — Иван Соловьёв ден Игорь Антропов, Ози Кузим — Олег Кузьминых ден Иван Смирнов, Акпай Полатычым — Василий Домрачев, Сармаевым — Алексей Сандаков, Эчан ватым – Светлана Строганова, Марина Почтенева, Светлана Филиппова, Маринам — Мария Андреева ден Екатерина Александрова, Чопукым — Сергей Данилов ден Генрих Тимиряев, Терейым — Андрей Бусыгин ден Андрей Яруков, Кузи ватым — Маргарита Медикова ден Ирина Кубекова да молат, — рашемда Василий Александрович. — А премьерыште тиде але вес рольышто кӧ модаш тӱҥалеш — толмекыда шке ужыда.
Спектакльын сценографийжымат вашталтыме. Ты гана спектакль ял мучаште, тошкемыште, самырык-влакын модмышт дене тӱҥалеш. Сценографийым Василий Пектеев шкеже ямдылен, а макетым Марий Элын сулло сӱретчыже Сергей Таныгин дене коктын ямдылат, чумырат.
— Артист-влаклан вургемымат весым чиктена. Икмынярыштлан шкенан цехыште ургена гын, шукыштлан яллаште погымо ожнысо марий тувыр-шовырымак кучылтына, — рашемдыш В.Пектеев.
Василий Александрович у «Салика» шотышто шуко каласкалыш, но чыла секретшым ончылгоч почаш ок лий, тидым шке шинча дене ужман.
Спектакль 23 мартыште 16 шагатлан тӱҥалеш.
А.Байкова
В.Тумбаевын фотожо.
